Κάθριν Τζάνσεν: Ο εγκέφαλος πίσω από το εμβόλιο του κορονοϊού της Pfizer

Την Κυριακή, 7 Νοεμβρίου, το απόγευμα, η Κάθριν Τζάνσεν στέκεται δίπλα στον ποταμό Χάντσον στην Νέα Υόρκη, απολαμβάνοντας ένα ηλιοβασίλεμα με τον σύζυγό της, όταν ο επικεφαλής της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, την καλεί για να την ενημερώσει για κάτι που περίμενε με ανυπομονησία.

Η Τζάνσεν, η οποία είναι επικεφαλής Έρευνας και Ανάπτυξης εμβολίων στην Pfizer, είχε μάθει εκείνο το πρωί ότι μια τεράστια ελεγχόμενη δοκιμή του υποψηφίου εμβολίου κατά του νέου κορονοϊού της εταιρείας είχε δώσει ένα θετικό σήμα αποτελεσματικότητας, αλλά δεν ήταν σαφές τότε πόσο ισχυρό ήταν.

Ο Μπουρλά σε εκείνο το τηλεφώνημα της είπε ότι η ανάλυση που έκαναν διαπίστωσε ότι το εμβόλιο, το οποίο χρησιμοποιεί μια δυνητικά επαναστατική τεχνολογία RNA, ήταν περισσότερο από 90% αποτελεσματικό στην πρόληψη συμπτωματικών περιπτώσεων COVID-19. «Αυτό είναι απίστευτο», του είπε. Η Τζάνσεν και ο σύζυγός της άρχισαν να ζητωκραυγάζουν και σύντομα βρέθηκαν να τσουγκρίζουν με σαμπάνια.

Ο υπόλοιπος πλανήτης συμμετείχε στον εορτασμό την επόμενη μέρα καθώς η Pfizer και ο Γερμανός συνεργάτης της BioNTech ανακοίνωσαν τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα του υποψηφίου εμβολίου τους σε δελτίο τύπου. Η Pfizer αναφέρει ότι ενδέχεται να ζητήσει άδεια χρήσης έκτακτης ανάγκης για το εμβόλιο από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ σε λίγες εβδομάδες.

Τη Δευτέρα 9 Νοεμβρίου, όταν η Pfizer ανακοίνωσε ότι το εμβόλιο COVID-19 ήταν 90% αποτελεσματικό, ακόμη και η είδηση των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες πήγε στη δεύτερη θέση. Ξαφνικά το τέλος της πανδημίας θα μπορούσε να αποτελεί εφικτό σενάριο στον ορίζοντα και όχι φαντασιακό. Ακόμη και οι μετοχές εταιρειών που αυξήθηκαν λόγω της κρίσης του κορονοϊού, όπως το Zoom, εκείνες τις μέρες μειώθηκαν. Όλος ο κόσμος μιλούσε για τον γίγαντα των φαρμάκων και τα αποτελέσματα των δοκιμών της φάσης 3, το τελευταίο στάδιο της έρευνας. Κανένας, ωστόσο, δεν μίλησε για την Κάθριν Τζάνσεν,την υπεύθυνη για το επίτευγμα.

Η 62χρονη χαμηλού προφίλ μικροβιολόγος, γεννημένη στην πρώην Ανατολική Γερμανία, είναι στην πραγματικότητα πασίγνωστη στον επιστημονικό κόσμο: ηγήθηκε της ανάπτυξης δύο εκ των εμβολίων με τις καλύτερες πωλήσεις στον κόσμο, αυτό του ιού ανθρώπινου θηλώματος (HPV) και του πνευμονοκοκκικού ιού. Σήμερα, ως ηγέτης μιας ομάδα 650 επιστημόνων, η δημιουργία του εμβολίουSARS-CoV-2 ολοκληρώθηκε με επιτυχία.

Ο Mikael Dolsten, επικεφαλής έρευνας και ανάπτυξης της Pfizer, δήλωσε ότι η Jansen υιοθέτησε ως στάση ζωής τον στόχο της εταιρείας,”να τερματίσει αυτήν την τρομερή πανδημία”. Σε μεγάλο βαθμό, σήκωσε η ίδια το βάρος του καθήκοντός της: μέσω καθημερινών κλήσεων από το σπίτι της στο Μανχάταν, με τον Dolsten και με την ομάδα της BioNTech συντόνισε τις δοκιμές τεσσάρων υποψηφίων εμβολίων και έφτασε να ανταγωνίζεται στο νήμα τη Moderna, η οποία έμοιαζε να προχωρά πιο γήργορα αλλά δεν πέτυχε τα ίδια αποτελέσματα.

“Δεν θα θυσιάσει την ποιότητα για την ταχύτητα”,εξήγησε ο William Gruber, μακροχρόνια διευθυντής εργαστηρίου που τώρα θα ζητήσει έγκριση για το εμβόλιο.“Είναι μια πραγματικά ασυμβίβαστη μελετητής όσον αφορά την ανάπτυξη εμβολίων”, ανέφερε ο Matthew Herper, ιατρικός συντάκτης.

Παρόλο που το διακύβευμα της Pfizer ήταν πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, η Τζάνσεν διατήρησε μια σταθερή και ήρεμη εξελικτική πορεία της έρευνας, γνωρίζοντας ότι οτιδήποτε πετύχαιναν θα ήταν ρεκόρ: ποτέ πριν δεν αναπτύχθηκε εμβόλιο σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια. Επικεντρώθηκε, όπως πάντα, στα δεδομένα. “Είναι ακριβώς το άτομο που θα θέλατε σε αυτήν τη θέση”, πρόσθεσε ο Paul Offit, διευθυντής του Κέντρου Εμβολίων στη Φιλαδέλφεια.

Από την Ανατολική Γερμανία στις ΗΠΑ

Η Δρ. Κάθριν Τζάνσεν γεννήθηκε στην Ερφούρτη και σε όλη την παιδική της ηλικία υπέφερε από επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις στο λαιμό. Ο πατέρας της, χημικός μηχανικός, χρησιμοποιούσε για την θεραπεία της αντιβιοτικά με κωδεΐνη. “Έχεις αυτόν τον βίαιο βήχα και νιώθεις τόσο άρρωστη και μετά σου δίνουν ένα φάρμακο και νιώθεις καλύτερα”. Ίσως ακόμα και να εμπνεύστηκε μελλοντικά από αυτή την δυσάρεστη εμπειρία.

Λίγο πριν από την κατασκευή του Τείχους του Βερολίνου το 1961, η οικογένεια μετακόμισε στη Δυτική Γερμανία. Αν και οι γονείς της είχαν καλές δουλειές, φοβόντουσαν για το μέλλον. Έφυγαν με τρία αυτοκίνητα. Όλα τα υπόλοιπα έμειναν πίσω. Ο πατέρας της, της είπε ψέματα ότι επρόκειτο να μετακινηθούν για μία δουλειά. Η μελλοντική μικροβιολόγος ταξίδεψε τότε ναρκωμένη με υπνωτικά χάπια για να την αποτρέψουν από το να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα στην οικογένεια όταν καταλάβαινε πως είναι στον έλεγχο των συνόρων.

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Marburg. “Ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια, η Τζάνσεν έμαθε με σκληρό τρόπο την επιστημονική αξία της αποτυχίας“, δήλωσε ο καθηγητήςτης. “Όταν ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή, πίστευε ότι είχε ανακαλύψει μια νέα χημική οδό αναφορικά με τα βακτήρια. Στη συνέχεια έκανε ένα τελευταίο πείραμα και τα αποτελέσματά του της διέλυσαν κάθε ελπίδα. Ήταν ένα πολύτιμο μάθημα για το μέλλον της στην ανάπτυξη φαρμάκων, όπου το ποσοστό αποτυχίας είναι το 90%”.

Μετά από μια σύντομη θητεία στο Πανεπιστήμιο Cornell και στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, επέστρεψε στην Ευρώπη για να εργαστεί στο Glaxo Institute for Molecular Biology στη Γενεύη. Εκεί συνάντησε τον Alan Shaw, o οποίος μετακόμισε στη φαρμακευτική εταιρεία Merck στις Ηνωμένες Πολιτείες και την κάλεσε να εργαστεί στο τμήμα εμβολίων της εταιρείας. Βοήθησε σε πολλά ερευνητικά έργα, αλλά ερωτεύτηκε ένα που όλοι οι συνάδελφοί της θεωρούσαν απλησίαστο: τον HPV, ο οποίος στις αρχές της δεκαετίας του 1980 αναγνωρίστηκε ως αιτία καρκίνου της μήτρας, με μάλιστα υψηλή θνησιμότητα.

Το πρώτο εμβόλιο HPV

Η φαρμακευτική Merck είχε ήδη εργαστεί για την τροποποίηση ενός ιού για να κάνει ένα εμβόλιο, αυτό της ηπατίτιδας Β. Αλλά όταν αναζητούσε ένα εμβόλιο κατά του έρπητα και του HPV, ήταν πολύ δύσκολο να ερευνηθεί, κυρίως επειδή δεν μπορούσε να καλλιεργηθεί στο εργαστήριο, επομένως η άμεση μελέτη δεν ήταν εφικτή.

Η Τζάνσεν επέμεινε. “Είναι άφοβη όταν πρόκειται να αναλάβει οποιοδήποτε έργο που θεωρεί σημαντικό και δεν φοβάται να πηδήξει πρώτα και ύστερα να καταλάβει τι πάει να κάνει”, εξήγησε ένας τότε συνεργάτης της. “Σε αυτόν τον κλάδο δεν είναι πάντα έτσι, επειδή πολλά έργα αποτυγχάνουν και οι άνθρωποι ανησυχούν για τη δουλειά τους, εάν θα υποβιβαστούν, εάν θα απολυθούν, εάν θα πετύχουν. Η Τζάνσεν απλώς δεν το σκέφτεται”.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, η Τζάνσεν αντιμετώπισε σκεπτικισμό από τους συναδέλφους, καθώς και κατηγορίες για σπατάλη πόρων. Το 2002, μια δοκιμή σε 2.400 γυναίκες έδειξε ότι ένα εμβόλιο κατά ενός στελέχους του HPV ήταν 100% αποτελεσματικό και τέσσερα χρόνια αργότερα έλαβε έγκριση από τις υγειονομικές αρχές.

Τον Ιούλιο του 2006, η Δρ.Τζάνσεν μετακόμισε στο Wyeth για να βυθιστεί ξανά σε ένα νέο πεδίο: εμβόλια για παιδιά. Ο Emilio Emini, το πρώην αφεντικό της στη Merck, την κάλεσε να εργαστεί σε “ένα από τα κοσμήματα της κορώνας”: το Prevnar.

Prevnar 13, το εμβόλιο με τις καλύτερες πωλήσεις στον κόσμο

Μέσω της ιατρικής και εμπορικής επιτυχία της το 2000, είχε μειώσει τα ποσοστά πνευμονοκοκκικών παθήσεων, όπως πνευμονία, λοιμώξεις αίματος και μηνιγγίτιδα, κατά 80% για παιδιά κάτω των πέντε ετών.

Σήμερα ο Emini – ο οποίος ηγείται της παγκόσμιας ανάπτυξης εμβολίων στο Ίδρυμα Bill & Melinda Gates – είπε “Ειλικρινά δεν νομίζω ότι θα μπορούσαμε να είμαστε επιτυχημένοι χωρίς την Κάθριν». Έκτοτε, η Τζάνσεν ήταν υπεύθυνη για την καθοδήγηση της ανάπτυξης ενός εμβολίου που προστατεύει από 13 διαφορετικά στελέχη του πνευμονιόκοκκου, το οποίο προκαλεί μηνιγγίτιδα στα παιδιά και πνευμονία σε ηλικιωμένους ασθενείς. Συνέχισε να εργάζεται για εμβόλια για διάφορα στελέχη του πνευμονιόκοκκου και τότε ξαφνικά ξέσπασε η πανδημία της COVID-19.

Υπό την ηγεσία της, η Pfizer αποφάσισε να συνεργαστεί με τη γερμανική εταιρεία βιοτεχνολογίας BioNTech για ένα εμβόλιο για την COVID-19 χρησιμοποιώντας mRNA, μια μη αποδεδειγμένη τεχνολογία που χρησιμοποιεί ριβονουκλεϊκό οξύ για τον προγραμματισμό του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος. Έχει μεγάλες δυνατότητες, αλλά κανένα εμβόλιο mRNA δεν έχει εγκριθεί ποτέ για χρήση. Φαίνεται σαν το είδος του τολμηρού έργου που αρέσει στην Τζάνσεν, όπως έχει αποδείξει επανειλημμένα στο παρελθόν.

Για άλλη μια φορά, σκεπτικισμός περιβάλλει το έργο της. Παρέμεινε ήρεμη καθώς θυμήθηκε πως, πριν από περισσότερα από 15 χρόνια, είχε ακούσει παρόμοια αποθαρρυντικά σχόλια όταν εργαζόταν στο Gardasil, την επιτυχία της κατά του HPV. “Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που σκέφτηκαν ότι δεν θα λειτουργούσε και φυσικά ήταν λάθος”, είπε. Ομοίως, τώρα έδειξε εμπιστοσύνη σε μια εντελώς διαφορετική γενιά εμβολίων.

Και η ανακοίνωση της Δευτέρας 9 Νοεμβρίου, η οποία έχει συγκλονίσει τον κόσμο, φαίνεται να της έδωσε, για άλλη μια φορά, τον λόγο.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.