Μεταναστευτικό: Φόβοι για μια εκατόμβη που δεν θα δει κανείς

Όλο και περισσότεροι μετανάστες προπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο, η Ευρώπη κλείνει τα λιμάνια της και δεν υπάρχουν πια πλοία ανθρωπιστικών οργανώσεων για να πραγματοποιούν διασώσεις. Στη σκιά του κορονοϊού, η Μεσόγειος είναι το θέατρο μιας «τραγωδίας» που λαμβάνει χώρα κεκλεισμένων των θυρών, καταγγέλλουν διεθνείς οργανισμοί και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Τη στιγμή που η Ευρώπη είχε γίνει το παγκόσμιο επίκεντρο της πανδημίας, μόνο δύο πλοία που παρείχαν βοήθεια σε ανθρώπους που βρίσκονταν σε κίνδυνο συνέχιζαν τις επιχειρήσεις τους ακόμη και αφού η Ιταλία και η Μάλτα έκλεισαν τα λιμάνια τους στις αρχές Απριλίου εξαιτίας του κορονοϊού: το Alan Kurdi της γερμανικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Sea-Eye και το Aita Mari, που έχει ναυλωθεί από μια βασκική μκο.

Στο ρυθμό πολιτικών και διπλωματικών μπρα-ντε-φερ, λίγες αποβιβάσεις μεταναστών έχουν πραγματοποιήθεί τις τελευταίες εβδομάδες, όπως το περασμένο σαββατοκύριακο, όταν 79 άνθρωποι αποβιβάσθηκαν στην Ιταλία, όπου το μεταναστευτικό ζήτημα εξακολουθεί να είναι πολύ ευαίσθητο και συχνά εργαλειοποιείται. Στη γειτονική Μάλτα, έρευνα διεξάγεται σε βάρος του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Αμπέλα για τον θάνατο στη θάλασσα μεταναστών που ο στρατός και οι αρχές κατηγορούνται ότι δεν βοήθησαν.

Όμως από την περασμένη εβδομάδα έχουν σταματήσει όλες οι επιχειρήσεις διάσωσης. Το Alan Kurdi και το Aita Mari ακινητοποιήθηκαν από την ιταλική ακτοφυλακή για «τεχνικά» προβλήματα, ενώ οι μκο καταγγέλλουν από την πλευρά τους έναν αδικαιολόγητο ελιγμό, μοναδικός στόχος του οποίου είναι να «διαταραχθούν οι αποστολές τους διάσωσης».

290% περισσότερες αναχωρήσεις

“Αν δεν γίνονται διασώσεις στη θάλασσα και οι χώρες σέρνουν τα πόδια τους για να βοηθήσουν και να αποβιβάσουν τους ανθρώπους, θα αντιμετωπίσουμε αρκετά σοβαρές ανθρωπιστικές καταστάσεις», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Βενσάν Κοστέλ, ο ειδικός απεσταλμένος στην κεντρική Μεσόγειο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ο οποίος υπολογίζει σε 179 τον αριθμό των νεκρών στην περιοχή αυτή από τον Ιανουάριο.

Η κατάσταση είναι ακόμη πιο ευαίσθητη στο βαθμό που οι αναχωρήσεις από τις λιβυκές ακτές αυξήθηκαν κατά 290%, δηλαδή έγιναν 6.629 απόπειρες από τον Ιανουάριο μέχρι το τέλος Απριλίου, σε σύγκριση με την ίδια περυσινή περίοδο, ενώ οι αναχωρήσεις από την Τυνησία έχουν αυξηθεί κατά 156%, λέει ο Βενσάν Κοστέλ.

«Το αν υπάρχουν ή όχι πλοία στη θάλασσα δεν επηρεάζει καθόλου τις αναχωρήσεις, η περίοδος του κορονοϊού μας το απέδειξε ευρύτατα, ενώ είχαμε ακούσει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες πως ήταν η παρουσία των μκο που λειτουργούσε σαν μαγνήτης για τις αναχωρήσεις», συνεχίζει εξηγώντας πως «75% των μεταναστών στη Λιβύη έχασαν τη δουλειά τους μετά τα μέτρα εγκλεισμού, κάτι που μπορεί να σπρώξει στην απελπισία».

Δύο ακινητοποιήσεις πλοίων «η μια μετά την άλλη, θέτουν αληθινά το ζήτημα του γιατί κατασχέθηκαν», καταγγέλλει η Σοφί Μπο, γενική διευθύντρια της SOS Mediterranee, μιας μκο που έχει την έδρα της στη Γαλλία και ναυλώνει το Ocean Viking, ένα ανθρωπιστικό πλοίο που θα επιστρέψει στη θάλασσα «το συντομότερο δυνατόν» παρά την «ποινικοποίηση» των μκο.

«Είναι αληθινά δραματικό (…) και αντιφάσκει με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, που προβλέπει να προσφέρουμε βοήθεια σε οποιονδήποτε κινδυνεύει το συντομότερο δυνατόν. Καθώς πλέον δεν υπάρχουν μάρτυρες, δεν γνωρίζουμε την έκταση της πιθανής τραγωδίας που βρίσκεται σε εξέλιξη» στη Μεσόγειο, υπογραμμίζει η συνιδρύτρια της μκο.

«Αόρατα ναυάγια»

Η κεντρική Μεσόγειος «παραμένει η πιο επικίνδυνη μεταναστευτική οδός του κόσμου και στις σημερινές συνθήκες έχει αυξηθεί ο κίνδυνος να συμβούν ναυάγια μακριά από το βλέμμα της διεθνούς κοινότητας», έκρουσε επίσης τον κώδωνα του κινδύνου ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.

«Η περίοδος είναι πολύ περίπλοκη. Συσσωρεύουμε δυσχέρειες», λέει η Σοφί Μπο. «Διαχείριση της επιδημίας, κλείσιμο λιμανιών και συνόρων… Και επιπλέον αυτών, η απουσία ενός συντονισμένου μηχανισμού», συνοψίζει αναφερόμενη στη συμφωνία κατανομής μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών των μεταναστών μετά την αποβίβασή τους, η οποία σχεδιάσθηκε στα τέλη του 2019 στη Μάλτα, αλλά αργεί να συγκεκριμενοποιηθεί.

Σε κοινή επιστολή που έστειλαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και είδε το Γαλλικό Πρακτορείο, οι υπουργοί Εσωτερικών της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γερμανίας ζητούν τη δημιουργία ενός «μηχανισμού αλληλεγγύης» για την «έρευνα και τη διάσωση» στη θάλασσα, εξηγώντας ιδιαίτερα πως «αυτή τη στιγμή, μια φούχτα κράτη μέλη σηκώνουν ένα υπερβολικό βάρος, πράγμα που καταδεικνύει μια έλλειψη αλληλεγγύης και υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσει δυσλειτουργία στο σύνολο του συστήματος».

Εν αναμονή της υιοθέτησης μιας υποθετικής ευρωπαϊκής συμφωνίας, αυτή τη στιγμή 162 μετανάστες βρίσκονται αποκλεισμένοι στη θάλασσα πάνω σε δύο τουριστικά πλοία.