Μόλυνση-φονιάς στον ουρανό των Σκοπίων: Υπόθεση που μυρίζει διαφθορά

Η είδηση που δημοσίευσε τη Δευτέρα το news247 και η οποία πληροφορούσε ότι τα Σκόπια ήταν για εκείνη την ημέρα η πιο μολυσμένη πόλη στον κόσμο (σύμφωνα με επιστημονικές μετρήσεις) προκάλεσε έκπληξη στο ελληνικό κοινό, και ιδιαίτερα αυτό που δεν έχει συχνές επαφές με την πόλη.

Για τους κατοίκους όμως της πρωτεύουσας της Βόρειας Μακεδονίας συνιστά-δυστυχώς για τους ίδιους-μία πολύ δυσάρεστη καθημερινότητα. Δυσάρεστη; Ισως και κάτι παραπάνω καθώς η μόλυνση έχει συνέπειες στην υγεία των κατοίκων, κυρίως αυτών που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.

Το εν λόγω πρόβλημα δεν προέκυψε φυσικά ως κεραυνός εν αιθρία ούτε ελέω θεού. Είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών, της κυβέρνησης του Νίκολα Γκρουέφσκι κατά κύριο λόγο, ο οποίος στην προσπάθειά του να παρουσιάσει “εκσυγχρονιστικό” έργο αλλά ταυτόχρονα να κάνει και μπίζνες προκάλεσε ένα απίστευτο χάος το οποίο κληρονόμησε ο Ζόραν Ζάεφ. Ωστόσο οι επιδόσεις του και του εν ενεργεία Πρωθυπουργού και της κυβέρνησής του δεν είναι οι καλύτερες δυνατές.

Φαινομενικά οι προθέσεις του Γκρουέφσκι ήταν “αθώες”. Υπέγραψε συμφωνίες με εταιρίες ευρωπαϊκών συμφερόντων οι οποίες δραστηριοποιούνται στην καύση απορριμάτων. Τα προβλήματα άρχισαν όταν διαπιστώθηκε ότι κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών των συμφωνιών αυτών δεν τηρήθηκαν ούτε κατά διάνοια ακόμα και τα πιο χαμηλά στάνταρ ασφάλειας και προστασίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η δουλειά γινόταν στην αρχή χωρίς τα ειδικά φίλτρα με συνέπεια να απελευθερώνεται καθημερινά μεγάλη ποσότητα τοξικών ρύπων οι οποίοι επιβάρυναν φανερά την ατμόσφαιρα και το περιβάλλον της περιοχής. Επιχειρήθηκε από την τότε εξουσία (αλλά πολλές φορές και από την τωρινή) να ενοχοποιηθούν για την αυξημένη μόλυνση τα παλιάς τεχνολογίας αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στα Σκόπια αλλά αυτή ήταν μόνο η μισή αλήθεια. Ισως ούτε καν η μισή.

Ακόμα και η νομοθεσία της χώρας έβαζε εμπόδια στο να ελεγχθούν αποτελεσματικά οι εταιρίες. Σύμφωνα με όσα προβλέπονται, οι αρχές της Βόρειας Μακεδονίας δεν μπορούν να επιβάλλουν κυρώσεις σε εταιρίες καύσης απορριμάτων που ξοδεύουν περισσότερες από 1000 κιλοβατώρες ρεύμα την ώρα.

Μόλυνση βγαλμένη από τους χειρότερους εφιάλτες

Ποιες είναι όμως οι ακριβείς συνέπειες που προκαλεί το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον πληθυσμό της χώρας; Τα μικρά σωματίδια τύπου PM10 και PM2,5 έχουν την “ικανότητα” να διεισδύουν βαθιά στο ανθρώπινο σώμα και να προκαλούν προβλήματα όχι μόνο στο αναπνευστικό σύστημα που επηρεάζεται πρώτο αλλά γενικότερα στη λειτουργία του οργανισμού.

Οπως αναφέρεται ρητά σε επιστημονική μελέτη της οργάνωσης Brethe Life που είδε το φως της δημοσιότητας τον Δεκέμβριο του 2018, η συγκέντρωση μικροσωματιδίων PM2,5 στα Σκόπια είναι 4,5 φορές υψηλότερη από το συνιστώμενο επίπεδο. Είναι δε επίσης ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι στο Τέτοβο η συγκέντρωση των ίδιων μικροσωματιδίων είναι 8,1 υψηλότερη!

Η στατιστική είναι επίσης αμείλικτη. Η κυρία πηγή ατμοσφαιρικών ρύπων στα Σκόπια είναι οι διεργασίες καύσης απορριμάτων (κατά 77%, ποσοστό τεράστιο) ενώ το ποσοστό της ρύπανσης που οφείλεται στις μεταφορές είναι μόλις 14%. Το επιχείρημα, άρα, ότι τη μόλυνση την προκαλούν κυρίως τα παλιά αυτοκίνητα δεν είναι απολύτως αξιόπιστο.

Ακόμα όμως και στο θέμα των αυτοκινήτων τη μεγάλη ζημιά, όπως αναφέρουν τα ρεπορτάζ από τη γειτονική χώρα, την έκανε η εθνικιστική κυβέρνηση του VMRO. Σε μία προσπάθεια προσέλκυσης ψηφοφόρων, ο Νίκολα Γκρούεφσκι επέτρεψε την εισαγωγή παλαιών αυτοκινήτων με παρωχημένα πρότυπα σε ότι αφορά τις εκπομπές ρύπων. Τα περισσότερα από τα οχήματα που εισήχθησαν καίνε ντίζελ, καύσιμο το οποίο είναι σαφώς ακατάλληλο για μία πόλη ήδη επιβαρυμένη ατμοσφαιρικά όπως τα Σκόπια.

Είναι, παράλληλα, σαφές ότι στη Βόρεια Μακεδονία η αστικοποίηση γίνεται τα τελευταία χρόνια περισσότερο και από προφανής. Στα Σκόπια ξεπηδούν σαν τα μανιτάρια εκατοντάδες ψηλά κτίρια πάσης χρήσης και φύσεως ενώ οι ελεύθεροι χώροι και οι χώροι πρασίνου περιορίζονται σημαντικά. Υπάρχουν επίσης και εκτεταμένα φαινόμενα παράνομης υλοτομία στην ύπαιθρο της χώρας.

Από όλα τα παραπάνω είναι να απορεί κανείς πως ο δήμαρχος των Σκοπίων Πέτερ Στίλεγκοφ ανακοίνωσε ότι η πόλη θα είναι υποψήφια για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας για το 2021. Εκτός και αν μέχρι τότε γίνουν θαύματα και τα Σκόπια μετατραπούν σε…Στοκχόλμη ή Οσλο από το πουθενά.

Μία αποτυχημένη ιδιωτικοποίηση

Και αν δεν πειστήκατε ακόμα ότι υπάρχει πράγματι πολύ μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα στη γειτονική χώρα, να σας παρουσιάσουμε και την εξοργιστική περίπτωση της Ντρίσλα, ενός από τους μεγαλύτερους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμάτων στην Ευρώπη.

Ανοιξε το 1994, δύο, μόλις, χρόνια μετά την ανεξαρτητοποίηση της Βόρειας Μακεδονίας από την ενιαία Γιουγκοσλαβία. Βρίσκεται μόλις 14 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο των Σκοπίων όπως μπορείτε να δείτε στο site της εταιρίας.

Τον Ιανουάριο του 2013 η μέχρι τότε δημόσια εταιρία πέρασε στην αγκαλιά του ιδιωτικού τομέα. Η ιταλική FCL Ambiente επικράτησε στο σχετικό διαγωνισμό και πήρε το 80% της μετοχών με το υπόλοιπο 20% να πηγαίνει στο Δήμο των Σκοπίων. Και που το κακό θα αναρωτηθεί κάποιος; Είναι μία σύμπραξη του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, εκατοντάδες σαν και αυτή γίνονται σ΄ όλη την Ευρώπη.

Οι Ιταλοί υποσχέθηκαν ότι θα εκσυγχρονίσουν τις μεθόδους καύσης επενδύοντας χρήματα. Τέσσερα χρόνια αποδείχθηκε ότι δεν επένδυσαν ούτε ευρώ σε εξοπλισμό αλλά εισέπρατταν κανονικά τα κέρδη που προέβλεπε η συμφωνία.

Η υγεία των κατοίκων των γύρων περιοχών άρχισε να επηρεάζεται. Παιδιά και ευπαθείς ομάδες “έβγαλαν” αναπνευστικά προβλήματα. Ειδικά στην κωμόπολη του Μπάτιντσι, που κατοικείται κυρίως από Αλβανούς και Βόσνιους, η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή καθώς στο τοπικό νοσοκομείο καταγράφονται συνεχώς ασθένειες που έχουν σχέση με την καύση των απορριμάτων.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε ένα ντοκιμαντέρ το οποίο όταν άρχισε να “παίζει” πέρυσι στη Βόρεια Μακεδονία προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και ενεργοποίησε κόσμο που δεν ήταν επαρκώς ενημερωμένος.

Τι κάνει η κυβέρνηση Ζάεφ για όλα αυτά ;Υποτίθεται ότι πιέζει να εφαρμοστεί η περιβαλλοντική νομοθεσία και τουλάχιστον η εταιρία να αρχίσει να χρησιμοποιεί φίλτρα. Επί της ουσίας, η κατάσταση παραμένει ίδια. Και η εν δυνάμει φονική μόλυνση έχει εγκατασταθεί για τα καλά πάνω από τις μεγάλες πόλεις της γειτονικής χώρας.