Novartis α λα Ισπανικά: Ένα ερώτημα που κόστισε πολύ ακριβά

Στην Ελλάδα η υπόθεση Novartis κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό τουλάχιστον τα τελευταίο δύο χρόνια διότι συνδέθηκε με υψηλά ιστάμενα πολιτικά πρόσωπα. Δυστυχώς λίγος κόσμος έχει εντρυφήσει στην ουσία της υπόθεσης και οι περισσότεροι αρέσκονται να αναλύουν τα πολιτικά παρελκόμενα και τα απόνερα που αφήνει στην πολιτική ζωή της χώρας. Στην Ισπανία τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Η ισπανική version της υπόθεσης Novartis αφενός δεν έχει καμία σχέση με την αντίστοιχη ελληνική, αφετέρου δεν “ακουμπά” σε πολιτικά πρόσωπα. Τουλάχιστον μέχρι τώρα. Τούτου δοθέντος είναι πιο εύκολο ακόμη και για τον απλό αναγνώστη, τον απλό παρατηρητή που δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις να παρακολουθήσει πιο αποτελεσματικά την υπόθεση και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.

Να απορήσει, σε τελική ανάλυση, γιατί μία τεράστια πολυεθνική του φαρμάκου όπως η Novartis προσέφυγε στην ισπανική δικαιοσύνη μόνο και μόνο για να μην δημοσιοποιηθούν τα κριτήρια βάσει των οποίων καθορίστηκε η τιμή ενός από τα αντικαρκινικά της φάρμακα για την ισπανική αγορά. 

Αρκούσε μία απλή ερώτηση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού “Salud por derecho” αρχικά στην επιτροπή τιμολόγησης φαρμάκων του ισπανικού κράτους και εν συνεχεία, αφού δεν δόθηκαν οι σχετικές απαντήσεις, στην ανεξάρτητη αρχή διαφάνειας. “Γιατί το φάρμακο πωλείται στην τιμή που πωλείται”. Τίποτα άλλο. 

Αφηγείται για λογαριασμό του News24/7 η Βικτόρια Λόπεθ, διευθύντρια της Salud por derecho και παραθέτει απλά τα γεγονότα χωρίς κρίσεις: ” Από το 2017 η καμπάνια “No es Sano” (σσ δεν είναι υγιές) κάνει αναφορές που σχετίζονται με τη διαφάνεια στο χώρο της υγείας και επίσης με τις τιμές και την επιστροφή χρημάτων στο δημόσιο από νέα φάρμακα. Ενα από αυτά λέγεται Kymriah (σσ εξειδικευμένο φάρμακο για τύπους λευχαιμίας που “χτυπούν” κυρίως ανθρώπους κάτω από 25 ετών) και παράγεται από την Novartis. Θέλαμε, λοιπόν, να μάθουμε την τιμή που διαπραγματεύτηκε το ισπανικό δημόσιο καθώς και τα κριτήρια που χρησιμοποίησε η Επιτροπή Τιμολόγησης για να καθορίσει τη συγκεκριμένη τιμή. 

Η Επιτροπή Τιμολόγησης είναι επίσης υπεύθυνη για τη δημόσια χρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ισπανία. Μετά τις ενέργειές μας η τιμή δημοσιοποιήθηκε (σσ 320.000 ευρώ!) αλλά οι πληροφορίες που σχετιζόταν με τα κριτήρια καθορισμού της τιμής όχι. Το ισπανικό κράτος αρνήθηκε τη δημοσιοποίηση”. 

Το επόμενο βήμα ήταν εξίσου απλό, όπως εξηγεί η κυρία Λόπεθ. Αλλά έφερε και την αντίδραση: “Απευθυνθήκαμε στο Συμβούλιο Διαφάνειας, ανεξάρτητη αρχή στην Ισπανία που εγγυάται και παρακολουθεί τη συμμόρφωση των πάντων με τους νόμους περί διαφάνειας στην ισπανική επικράτεια. Το Συμβούλιο εξέδωσε ψήφισμα που καλούσε το κράτος να δημοσιοποιήσει όλες τις πληροφορίες που είχαμε ζητήσει.

Μετά από αυτήν την εξέλιξη, η Novartis άσκησε έφεση εναντίον της συγκεκριμένης απόφασης ισχυριζόμενη ότι τα εμπορικά της συμφέροντα υπερισχύουν του δημοσίου συμφέροντος. Η No es Sano από την πλευρά της αποφάσισε να δώσει το παρών ως ενδιαφερόμενο μέρος που υποστηρίζει τη διαφάνεια στη συγκεκριμένη υπόθεση”. 

Τουτέστιν αρχίζει δικαστική διαμάχη για ένα ερώτημα που, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, φαντάζει πολύ λογικό. Γιατί το συγκεκριμένο φάρμακο κοστολογήθηκε στα 320.000 ευρώ; Και επίσης, γιατί δεν πρέπει να ξέρουν τη συγκεκριμένη πληροφορία οι Ισπανοί φορολογούμενοι;

Συνεχίζει η κα. Λόπεθ: “Είναι σαφές ότι η διαφάνεια αποτελεί ένα ζήτημα κλειδί στο θέμα της δημόσιας χρηματοδότησης της φαρμακευτικής δαπάνης αλλά και του καθορισμού των τιμών. Πρέπει επίσης να αποτελεί το πρώτο βήμα για τη μεταρρύθμιση του σημερινού συστήματος της βιοϊατρικής έρευνας και ανάπτυξης σ’ ένα δίκαιο μοντέλο που εξασφαλίζει πρόσβαση και σε ποιοτικά, αποτελεσματικά και προσιτά φάρμακα αλλά και νέες θεραπείες χωρίς να τίθεται σε αμφισβήτηση η βιωσιμότητα του δημοσίου συστήματος υγείας.

H υπόθεση από το τότε εκκρεμεί στην ισπανική δικαιοσύνη. Για να σας προλάβω, δεν εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα, δεν υπάρχει αναφορά που να παραπέμπει στο πολιτικό επίπεδο αντιμετώπισης του προβλήματος”.

Δεκτόν! Αλλά όταν μιλάμε για φαρμακευτική δαπάνη στην Ισπανία, γιατί ποσά μιλάμε; Και γιατί, όπως μαθαίνουμε, είναι αυξανόμενη: “Το αυξανόμενο κόστος των φαρμακευτικών δαπανών οφείλεται κυρίως στα νοσοκομειακά φάρμακα. Από το 2013 μέχρι και το 2016 η μέση τιμή των νοσοκομειακών φαρμάκων στην Ισπανία σχεδόν διπλασιάστηκε σύμφωνα με τις τελευταίες επίσημες εκθέσεις. 

Οι πολύ υψηλές τιμές των νοσοκομειακών φαρμάκων για ασθένειες όπως ο καρκίνος ή άλλες σπάνιες παθήσεις συμβάλλουν στην ανησυχητική αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών στα νοσοκομεία. Αυτή η αύξηση ήταν 9,1% από το 2017 στο 2018 ενώ σε ορισμένες περιοχές έφτασε το 13,9% όπως το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται. Η δαπάνη σε νοσοκομειακά φάρμακα κυμάνθηκε στα 6,9 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο για το 2018″. Καταλαβαίνετε για τι ποσά μιλάμε…

Στο πλευρό της Salud por Derecho στάθηκε με δηλώσεις της και η Ιλεάνα Ιζβερνισεάνου, διευθύντρια επικοινωνίας του Οργανισμού Καταναλωτών της Ισπανίας η οποία προ ημερών τόνισε: “Είναι σημαντικό να ξέρουμε ποια δεδομένα χρησιμοποιεί η πολιτεία για να καθορίσει τη χρηματοδότηση και την τιμολόγηση κυρίως των νέων φαρμάκων, ιδίως όταν γνωρίζουμε ότι υπάρχουν εκτιμήσεις για πολύ χαμηλότερο κόστος. Αφού η χρηματοδότηση γίνεται μέσω της φορολογίας οφείλουμε να ξέρουμε που πάει και το τελευταίο ευρώ των πολιτών και αν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ποσά για άλλες ανάγκες του δημόσιου συστήματος υγείας”.

Κρατήστε αυτήν την τελευταία κουβέντα της κυρίας Ιζβερνισεάνου: “Οφείλουμε να ξέρουμε που πάει και το τελευταίο ευρώ των πολιτών”. Και εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ευρώ αλλά για μερικά δισεκατομμύρια. 

Η συνέχεια επί των αιθουσών των ισπανικών δικαστηρίων στα οποία η ίδια η Novartis προσέφυγε. 

Η Salud por Derecho είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που “υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ανθρώπων όπου ζουν και ιδιαίτερα το δικαίωμα στην υγεία”.