Ο Άσαντ έστειλε αεροπορικώς στη Ρωσία 250 εκατ. δολάρια

Ποσό μεγαλύτερο των 250 εκατ. δολαρίων σε χαρτονομίσματα των 100δόλαρων και 500ευρων μετέφερε σε διάστημα διετίας το καθεστώς Άσαντ στη Ρωσία, μέσω της κεντρικής τράπεζας της Δαμασκού, αποκάλυψη που έχει προκαλέσει την οργή ακόμα και των φιλοκαθεστωτικών δυνάμεων της Συρίας.

Όπως μάλιστα αποκαλύπτουν σε ρεπορτάζ τους οι Financial Times, τα πακέτα των χαρτονομισμάτων αυτών βάρους σχεδόν δύο τόνων (!) «φυγαδεύτηκαν» αεροπορικώς από τη Συρία στο αεροδρόμιο Βνούκοβο της Μόσχας, καθώς ο έκπτωτος πλέον Σύρος ηγεμόνας ήταν υπόχρεος στον Βλαντιμίρ Πούτιν για τη ζωτικής σημασίας στρατιωτική του στήριξη και ενώ συγγενείς του προχωρούσαν μυστικά στη Ρωσία σε αγορές.

Οι δοσοληψίες αυτές έλαβαν χώρα από τον Μάρτιο του 2018 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2019, περίοδο που οι διεθνείς κυρώσεις είχαν «στεγνώσει» τη Συρία από συνάλλαγμα, ενώ τα χρήματα κατατέθηκαν σε (επίσης υπό κυρώσεις) ρωσικές τράπεζες.

Κατά τη βρετανική εφημερίδα, οι ασυνήθιστες αυτές μεταφορές χαρτονομισμάτων υπογραμμίζουν πώς η Ρωσία κατέστη ένας από τους σημαντικότερους προορισμούς ρευστού της Συρίας, την ώρα που οι δυτικές κυρώσεις την ωθούσαν εκτός του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος.

Αντικαθεστωτικοί στη Συρία και δυτικές κυβερνήσεις έχουν επανειλημμένα κατηγορήσει το καθεστώς Άσαντ ότι λεηλάτησε τον πλούτο της Συρίας και στράφηκε σε εγκληματικές δραστηριότητες με σκοπό τη χρηματοδότηση του πολέμου κατά της συριακής αντίστασης και υπέρ του προσωπικού του πλουτισμού. Οι αποστολές μετρητών στη Ρωσία συνέπεσαν με την εξάρτηση της Συρίας από τη στρατιωτική υποστήριξη του Κρεμλίνου, μεταξύ άλλων από μισθοφόρους της διαβόητης ομάδας Wagner και την ευρύτερη οικογένεια Άσαντ, που ξεκίνησε μια μεγάλη σειρά αγορών πολυτελών ακινήτων στη Μόσχα.

Ο Ντέιβιντ Σένκερ, ο οποίος διετέλεσε βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για Υποθέσεις Εγγύς Ανατολής από το 2019 έως το 2021, είπε ότι οι μεταφορές δεν συνιστούν έκπληξη, δεδομένου ότι το καθεστώς Άσαντ έστελνε τακτικά χρήματα έξω από τη χώρα για «έναν συνδυασμό εξασφάλισης των παράνομων κερδών τους και της κληρονομιάς της Συρίας στο εξωτερικό».

«Το καθεστώς θα έπρεπε να φέρει τα χρήματά του στο εξωτερικό σε ένα ασφαλές καταφύγιο για να μπορέσει να τα χρησιμοποιήσει για να εξασφαλίσει την ωραία ζωή… για το καθεστώς και τον στενό του κύκλο», είπε.

«Η Ρωσία είναι παράδεισος για τα οικονομικά του καθεστώτος Άσαντ εδώ και χρόνια», δήλωσε στους FT ο Εγιάντ Χαμίντ, ανώτερος ερευνητής στο Συριακό Πρόγραμμα Νομικής Ανάπτυξης, σημειώνοντας ότι η Μόσχα έγινε «κόμβος» για την αποφυγή των δυτικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά τη βάναυση καταστολή της εξέγερσης από τον Άσαντ το 2011.

Η φυγή του Άσαντ στη Μόσχα καθώς οι αντάρτες πλησίαζαν τη Δαμασκό έχει εξοργίσει ακόμη και ένθερμους υποστηρικτές του πρώην καθεστώτος, οι οποίοι τη βλέπουν ως απόδειξη ότι για τον Άσαντ η απόλυτη προτεραιότητα ήταν ο εαυτός του.

Η ασταθής διακυβέρνησή του υποστηρίχθηκε από το Ιράν και τις στρατιωτικές ομάδες που συνδέονταν με αυτό, οι οποίες είχαν παρέμβει το 2012, καθώς και από τη Ρωσία, η οποία έφερε τα πολεμικά της αεροπλάνα για να καταρρίψουν ό,τι είχε απομείνει από τους Σύρους αντάρτες και τους ισλαμιστές αντάρτες το 2015.

Οι σχέσεις της Συρίας με τη Μόσχα έγιναν σημαντικά βαθύτερες καθώς Ρώσοι στρατιωτικοί σύμβουλοι ενίσχυσαν την πολεμική προσπάθεια του Άσαντ και οι ρωσικές εταιρείες συμμετείχαν στην πολύτιμη αλυσίδα προμήθειας φωσφορικών αλάτων της Συρίας. «Το συριακό κράτος θα μπορούσε να πληρώνει το ρωσικό κράτος για μια στρατιωτική επέμβαση», δήλωσε ο Μαλίκ αλ Άμπντεχ, Σύρος αναλυτής με έδρα το Λονδίνο, στους FT.

Σύμφωνα με ρωσικά εμπορικά αρχεία από την Import Genius, μια υπηρεσία δεδομένων εξαγωγών, το καθεστώς Άσαντ έκανε μαζικές αποστολές τραπεζογραμματίων δολαρίων και ευρώ στη Ρωσία – Η υπηρεσία παρέχει και συγκεκριμένες ημερομηνίες και ποσότητες αποστολής, πέρα από κάθε αμφιβολία:

• Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις 13 Μαΐου, ένα αεροσκάφος που μετέφερε 100 εκατ. δολάρια σε χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων εκ μέρους της κεντρικής τράπεζας της Δαμασκού, προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Βνούκοβο της Μόσχας.
• Τον Φεβρουάριο του 2019, η κεντρική τράπεζα της Συρίας μετέφερε στη Ρωσία περίπου 20 εκατομμύρια ευρώ σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ.
• Συνολικά, από τον Μάρτιο του 2018 έως τον Σεπτέμβριο του 2019 πραγματοποιήθηκαν 21 πτήσεις που μετέφεραν δηλωμένη αξία άνω των 250 εκατ. δολαρίων.

Σύμφωνα με τα αρχεία της Import Genius, που χρονολογούνται από το 2012, δεν υπήρξαν παρόμοιες μεταφορές μετρητών μεταξύ της κεντρικής τράπεζας της Συρίας και ρωσικών τραπεζών πριν από το 2018.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα μετρητά παραδόθηκαν στη Russian Financial Corporation Bank ή RFK, μια ρωσική τράπεζα με έδρα τη Μόσχα που ελέγχεται από τη Rosoboronexport, τη ρωσική κρατική εταιρεία εξαγωγής όπλων.

Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στην τράπεζα φέτος επειδή διευκόλυνε τις μεταφορές μετρητών, επιτρέποντας «εκατομμύρια δολάρια παράνομων συναλλαγών, μεταφορών συναλλάγματος και σχεδίων διαφυγής κυρώσεων προς όφελος της συριακής κυβέρνησης».

Επίσης τον Μάρτιο του 2018, τα στοιχεία δείχνουν ότι η κεντρική τράπεζα της Συρίας απέστειλε 2 εκατ. δολάρια σε άλλη ρωσική τράπεζα, την TsMR Bank, η οποία έχει επίσης υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ.

Ένα άτομο που γνωρίζει τα δεδομένα της κεντρικής τράπεζας της Συρίας ανέφερε ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα ήταν «σχεδόν μηδενικά» μέχρι το 2018. Ωστόσο, λόγω των κυρώσεων, η τράπεζα έπρεπε να πραγματοποιεί πληρωμές σε μετρητά, πρόσθεσε. Η τράπεζα αγόραζε σιτάρι και χαρτί από τη Ρωσία και πλήρωνε για υπηρεσίες εκτύπωσης χρημάτων καθώς και για «αμυντικές» δαπάνες, συνεχίζει.

Επιπλέον, σημείωσε ότι η τράπεζα της Συρίας πλήρωνε σύμφωνα με «ό,τι ήταν διαθέσιμο στο θησαυροφυλάκιο». «Όταν μια χώρα είναι πλήρως περικυκλωμένη και υπό κυρώσεις, έχει μόνο μετρητά», τόνισε.

Ο ρόλος της Άσμα αλ Άσαντ

Ακόμη και με τα κρατικά ταμεία της Συρίας να έχουν αδειάσει από τον πόλεμο, ο Άσαντ και οι στενοί του συνεργάτες τα τελευταία έξι χρόνια πήραν τον προσωπικό έλεγχο κρίσιμων τμημάτων της κατεστραμμένης οικονομίας της χώρας, είπαν άνθρωποι με γνώση της λειτουργίας του καθεστώτος.

Η πρώτη κυρία Άσμα αλ Άσαντ, πρώην τραπεζίτης της JP Morgan, έχτισε ισχυρή θέση επηρεάζοντας τις διεθνείς ροές βοήθειας και ως επικεφαλής ενός μυστικού προεδρικού οικονομικού συμβουλίου. Ο Άσαντ και οι συνεργάτες του δημιούργησαν επίσης έσοδα από το διεθνές εμπόριο ναρκωτικών και το λαθρεμπόριο καυσίμων, σύμφωνα με τις ΗΠΑ.

Ο κ. Χαμίντ, του Συριακού Προγράμματος Νομικής Ανάπτυξης, είπε ότι «η διαφθορά υπό τον Άσαντ δεν ήταν μια περιθωριακή υπόθεση ή μια παρενέργεια της σύγκρουσης. Ήταν ένας τρόπος διακυβέρνησης».

Η αντίδραση της Ουάσινγκτον

Οι μεταφορές μετρητών της Συρίας είχαν επιφέρει κυρώσεις από την Ουάσινγκτον. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ το 2015 κατηγόρησε τον πρώην διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Συρίας, Αντίμπ Μαγιάλεχ, και μία υπάλληλο της τράπεζας, την Μπατούλ Ρίντα, ότι διευκόλυναν τη μεταφορά μεγάλων ποσών μετρητών προς τη Ρωσία, καθώς και ότι διαχειρίστηκαν συμφωνίες σχετικές με καύσιμα για την άντληση ξένου συναλλάγματος. Η Ρίντα κατηγορήθηκε επίσης από τις ΗΠΑ ότι προσπάθησε να προμηθευτεί χημικό νιτρικό αμμώνιο από τη Ρωσία, το οποίο χρησιμοποιείται σε βόμβες.

Ενώ οι ρωσικές τράπεζες λάμβαναν μετρητά από τη Συρία, ο άλλος διεθνής υποστηρικτής του Άσαντ, το Ιράν, δημιούργησε μηχανισμούς για να διοχετεύσει συνάλλαγμα στο αποδυναμωμένο καθεστώς. Τα βασικά στελέχη διαχείρισης χρημάτων του Άσαντ ανέλαβαν σημαντικές θέσεις σε αυτές τις εταιρείες, σύμφωνα με εταιρικά αρχεία που ανέλυσαν οι Financial Times.

Ο Γιασάρ Ιμπραήμ, ο στενότερος οικονομικός σύμβουλος του Άσαντ, είναι μέτοχος σε μια λιβανέζικη εταιρεία με την ονομασία Hokoul SAL Offshore, μαζί με την αδελφή του, Ράνα, η οποία έχει επίσης δεχθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, η Hokoul διοικείται από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν και τη λιβανέζικη μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ. Ο ρόλος του Ιμπραήμ στην εταιρεία δεν είχε καταγραφεί μέχρι πρότινος.

Τα πολυτελή διαμερίσματα στη Μόσχα

Επιπλέον οι FT αναφέρουν ότι βασικοί υπαρχηγοί του Άσαντ μετέφεραν σημαντικά περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία. Από το 2013 το οικογενειακό περιβάλλον του Άσαντ είχε αγοράσει τουλάχιστον 20 πολυτελή διαμερίσματα στη Μόσχα, χρησιμοποιώντας ένα περίπλοκο σύστημα εταιρειών και δανειακών διευθετήσεων.

Τον Μάιο του 2022, ο Ιγιάντ Μαχλούφ, ξάδελφος του Άσαντ από την πλευρά της μητέρας του και ταγματάρχης στη Γενική Υπηρεσία Πληροφοριών της Συρίας – η οποία φέρεται να παρακολουθούσε, εκβίαζε και δολοφονούσε πολίτες – ίδρυσε μια εταιρεία real estate στη Μόσχα, τη Zevelis City, η οποία συνιδρύθηκε από τον δίδυμο αδελφό του, Ιχάμπ, σύμφωνα με ρωσικά εταιρικά αρχεία.

Ο αδελφός του Ιγιάντ, Ράμι Μαχλούφ, ήταν ο σημαντικότερος επιχειρηματίας του καθεστώτος, καθώς πιστευόταν ότι κάποτε έλεγχε πάνω από το μισό της συριακής οικονομίας μέσω ενός δικτύου εταιρειών, συμπεριλαμβανομένου του δικτύου κινητής τηλεφωνίας SyriaTel.

Τα εταιρικά αρχεία δείχνουν ότι η Zevelis City ιδρύθηκε από μια Ρωσίδα υπάλληλο του τραπεζίτη συριακής και ρωσικής καταγωγής, Μουνταλάλ Χούρι, ο οποίος έχει δεχθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Ο Χούρι κατηγορείται από τις ΗΠΑ ότι διευκόλυνε μεγάλες μεταφορές χρημάτων από τη Συρία στη Ρωσία για λογαριασμό του Άσαντ.

Ο Χούρι φαίνεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση των συμφερόντων του καθεστώτος στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, και το 2015 το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι ο Χούρι «έχει μακροχρόνια σχέση με το καθεστώς Άσαντ και εκπροσωπεί επιχειρηματικά και οικονομικά συμφέροντα του καθεστώτος στη Ρωσία».

Ο Σένκερ δήλωσε ότι, δεδομένης της πίεσης που έχει δεχθεί ο Άσαντ από τις δυτικές κυβερνήσεις – και ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ – για περισσότερο από μια δεκαετία, «ο Άσαντ γνώριζε πάντα ότι ποτέ δεν θα ήταν αποδεκτός, για παράδειγμα, στο Παρίσι.»

«Δεν επρόκειτο να αγοράσει κτίρια διαμερισμάτων εκεί, αλλά γνώριζε επίσης ότι, αν η ηγεμονία του τελείωνε, θα τελείωνε άσχημα. Έτσι, επί χρόνια προσπαθούσε να απομακρύνει χρήματα και να δημιουργήσει συστήματα που θα αποτελούσαν ασφαλή καταφύγια» σημείωσε.