Ο Ερντογάν στο Βατικανό για Ιερουσαλήμ και Συρία

Του Γιώργου Σκαφιδά

Επίσημη επίσκεψη στο Βατικανό, την πρώτη Τούρκου προέδρου έπειτα από 59 χρόνια, πραγματοποιεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια προσπάθεια να αναβαθμίσει το γεωπολιτικό του εκτόπισμα με εφαλτήριο όσα αμφιλεγόμενα έχουν λάβει χώρα το τελευταίο διάστημα κυρίως γύρω από το καθεστώς της Ιερουσαλήμ.

Ο Ερντογάν πρόκειται να έχει σήμερα συναντήσεις με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον υπουργό Εξωτερικών του Βατικανού καρδινάλιο Πιέτρο Παρολίν, προτού εν συνεχεία μεταβεί στο Κυρηνάλιο Μέγαρο για ένα τετ-α-τετ με τον Ιταλό ομόλογό του, Σέρτζιο Ματαρέλα, όπου αναμένεται μάλιστα να δώσει το «παρών» και ο Ιταλός πρωθυπουργός Πάολο Τζεντιλόνι.

Ο 63χρονος Τούρκος ηγέτης προσέρχεται στην έδρα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ως αυτόκλητος πολιτικός εκπρόσωπος των μουσουλμάνων ολόκληρης της Ευρώπης, από τα πρώην οθωμανικά Βαλκάνια έως και τις τουρκικές μειονότητες της Γερμανίας και της Ολλανδίας. Παράλληλα, εμφανίζεται να μιλάει εξ ονόματος των Παλαιστινίων και να διεκδικεί ρόλο «προστάτη» της Ιερουσαλήμ απέναντι στις μονομερείς κινήσεις του Ισραήλ και της αμερικανικής κυβέρνησης Τραμπ.

Σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί επισήμως, Ερντογάν και Πάπας Φραγκίσκος πρόκειται να εστιάσουν στο θέμα της Ιερουσαλήμ, στην ανθρωπιστική τραγωδία της Συρίας, στην ανάγκη καταπολέμησης της ισλαμοφοβίας, καθώς και σε σειρά διμερών θεμάτων.

Ο Τούρκος πρόεδρος και ο ποντίφικας (που στηρίζει ανοιχτά τη λύση των δύο κρατών στο Παλαιστινιακό) έχουν ασκήσει κριτική στην απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Οι δυο τους είχαν μάλιστα και σχετική τηλεφωνική συνομιλία στις 29 Δεκεμβρίου. Ο Ερντογάν πλέον «επενδύει» σημαντικά στο συγκεκριμένο θέμα προκειμένου να αναβαθμίσει το προφίλ του στα μάτια των απανταχού φίλων της Παλαιστίνης, αλλά και στο εσωτερικό της Τουρκίας όπου «πουλάει» αντιαμερικανισμό.

Με τα σημερινά ραντεβού του όμως στο Βατικανό, ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να κλείσει και τον κύκλο της έντασης που έχει ανοίξει μετά το 2015 στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και καθολικής εκκλησίας. Υπενθυμίζεται ότι ο Πάπας Φραγκίσκος έχει μέχρι στιγμής αναφερθεί δύο φορές δημοσίως (τα έτη 2015 και 2016) στο θέμα της Γενοκτονίας των Αρμενίων («της πρώτης γενοκτονίας του 20ου αιώνα», όπως είχε σημειώσει χαρακτηριστικά), προκαλώντας και στις δύο περιπτώσεις την έντονη αντίδραση της Άγκυρας. Ο Ερντογάν τον είχε μάλιστα τότε καλέσει «να μην επαναλάβει το ίδιο λάθος», ενώ καθεστωτικά τουρκικά μίντια (Sabah κ.α.) τον κατηγορούσαν ότι έχει χρηματιστεί με πολλά εκατομμύρια δολάρια από Αρμένιους για να αναφερθεί δημοσίως στη Γενοκτονία του 1915. Στο ίδιο πλαίσιο, κορυφαίοι υπουργοί του Ερντογάν (όπως ο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ομέρ Τσελίκ και ο Άμυνας Νουρετίν Τζανικλί) είχαν σπεύσει τότε να σκιαγραφήσουν τον Πάπα ως… έναν «σταυροφόρο» η προσωπική πατρίδα του οποίου (εν προκειμένω η Αργεντινή) έδινε καταφύγιο σε ναζί.

Ερντογάν και Πάπας Φραγκίσκος συναντήθηκαν για τελευταία φορά το Νοέμβριο του 2014, κατά την επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει ο ποντίφικας στην Τουρκία. Έκτοτε, οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν σημαντικά και μένει να φανεί πιο θα είναι το κλίμα σήμερα στο Βατικανό.

Ο Πάπας από την πλευρά του, εάν θέλει, μπορεί να πιέσει τον Ερντογάν σε μια σειρά από θέματα, όπως είναι για παράδειγμα και η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη.

Όσο για τον Ερντογάν, αυτός προσέρχεται στη Ρώμη με ευρεία ατζέντα, στοχεύοντας σε ποικίλα κυρίως επικοινωνιακά οφέλη εν όψει και των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων πίσω στην Τουρκία.

Μιλώντας στην ιταλική «La Stampa», υποστήριξε ότι η Τουρκία συνεχίζει «να επιθυμεί να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ», ενώ κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ότι είναι εκείνοι που «μπλοκάρουν τις διαπραγματεύσεις» για λόγους «εσωτερικής πολιτικής» κατανάλωσης. Τα τουρκικά μίντια μάλιστα υποστηρίζουν ότι κατά την παραμονή του στην Αιώνια Πόλη, ο 63χρονος ηγέτης πρόκειται να έχει και οικονομικού ενδιαφέροντος συναντήσεις με τους διευθύνοντες ιταλικών επιχειρήσεων.

(Φωτογραφία: Murat Cetinmuhurdar/Pool via AP)