Ο Ερντογάν τρώει τα παιδιά του, από την κορυφή ως τη βάση

Του Γιώργου Σκαφιδά

Ο Τούρκος πρόεδρος προχωράει σε μαζικές εσωκομματικές «εκκαθαρίσεις», σε μια προσπάθεια να αναζωογονήσει την κυβερνώσα ισλαμοσυντηρητική παράταξη εν όψει των τριών κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων του 2019 (δημοτικών, προεδρικών, βουλευτικών). Η κινητικότητα από την πλευρά του σουλτάνου δημιουργεί, μάλιστα, υποψίες και για ενδεχόμενες πρόωρες δημοτικές εκλογές στην Τουρκία το 2018.

Αφού πρώτα «έφαγε» όλους τους παλαιούς συνοδοιπόρους του, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αρχίζει τώρα να «παίρνει τα κεφάλια» δημάρχων και τοπικών αξιωματούχων, πολλοί από τους οποίους μάλιστα φημίζονταν ως… ερντογανικότεροι του Ερντογάν όπως ο Μελίχ Γκιοκτσέκ στην Άγκυρα.

Ο 63χρονος Τούρκος ηγέτης, που ξεκίνησε ως πρωθυπουργός το 2002 για να καταλήξει υπερπρόεδρος μιας «νέας Τουρκίας» το 2017, το συνηθίζει τα τελευταία 15 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία να προχωράει σε τέτοιες ανακατατάξεις Είτε μετά από εκλογικές απογοητεύσεις (την προσωρινή απώλεια αυτοδυναμίας για το AKP στις εκλογές του Ιουνίου του 2015, το υψηλό ποσοστό του «όχι» στο προεδρικό δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017), είτε πριν από μεγάλες προκλήσεις (όπως είναι οι επερχόμενες εκλογές του 2019).

Από την ιδρυτική ομάδα του ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), από εκείνους δηλαδή τους πολιτικούς απογόνους του Νετζμετίν Ερμπακάν που έμελλε να συνεχίσουν το έργο του, δεν έχει πλέον απομείνει κανείς… πέρα από τον ίδιο τον Ερντογάν.

Ο Μπουλέντ Αρίντς, ιδρυτικό στέλεχος της παράταξης και αντιπρόεδρος της Τουρκίας την περίοδο 2009-2015, αποχώρησε το καλοκαίρι του 2015, λίγες εβδομάδες μετά την πρώτη απώλεια αυτοδυναμίας για το AKP.

Ο Αμντουλάχ Γκιουλ, επίσης ιδρυτικό στέλεχος της παράταξης με θητεία σε σειρά από κορυφαία πόστα (ως πρωθυπουργός, πρόεδρος, αντιπρόεδρος, υπουργός Εξωτερικών), είχε αποχωρήσει ήδη από το καλοκαίρι του 2014, κάνοντας χώρο για την έλευση του ιδίου του Ερντογάν στον προεδρικό θώκο. Οι δυο τους είχαν προηγουμένως διαφωνήσει για τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στους διαδηλωτές στο Πάρκο Γκεζί, ο μεν Ερντογάν προκρίνοντας τη… ράβδο, ο δε Γκιουλ προκρίνοντας το λόγο.

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, πάλαι ποτέ υπουργός Εξωτερικών (μέχρι το 2014) και πρωθυπουργός (μέχρι το 2016), έμελλε επίσης να δει την έξοδο πριν σχεδόν ενάμιση χρόνο. Είχε προηγουμένως διαφωνήσει με τον Ερντογάν σε μια σειρά από θέματα όπως ήταν: η αναθεώρηση του τουρκικού Συντάγματος, οι λίστες με τους υποψήφιους βουλευτές στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2015, οι σχέσεις της Άγκυρας με την Ευρώπη, η στάση της Άγκυρας στο Κουρδικό κ.α.. Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το Προσφυγικό υπεγράφη το 2016 επί πρωθυπουργίας Νταβούτογλου.

Πίσω στο παρόν, έχει πλέον έρθει η ώρα των δημάρχων να… χάσουν το κεφάλι τους. Ο Ερντογάν δεν έμεινε καθόλου ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε στην Τουρκία τον περασμένο Απρίλιο για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Ο Τούρκος πρόεδρος προφανώς δεν ξεχνάει ότι όλες μεγάλες πόλεις (η Άγκυρα, η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη) ψήφισαν «όχι» στο δημοψήφισμα. Και πλέον, ήρθε η ώρα για κάποιους να πληρώσουν τη νύφη.

Κυκλοφορούν φήμες ότι έως και 50 δήμαρχοι, προσκείμενοι στην κυβερνώσα ισλαμοσυντηρητική παράταξη, πρόκειται να αντικατασταθούν, υπό το βάρος κριτικής ότι έχουν χάσει την επαφή με το εκλογικό τους ακροατήριο.

Το μέλλον προμηνύεται δύσκολο για το AKP, καθώς οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν τα ποσοστά του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης να μειώνονται (κάτω από το 40%), αποδυναμωμένα μεταξύ άλλων και από την επικείμενη έλευση ενός νέου κόμματος υπό την εθνικίστρια Μεράλ Ακσενέρ.

Από την άλλη, οι θέσεις των δημάρχων καθίστανται πλέον περισσότερο ελκυστικές για τα υψηλόβαθμα κομματικά στελέχη, καθώς η συνταγματική αναθεώρηση αποδυναμώνει σημαντικά τους βουλευτές… υπέρ ενός προέδρου που κυβερνάει πια με διατάγματα.

Ο Καντίρ Τοπμπάς, δήμαρχος της Κων/πολης τα τελευταία 13 χρόνια, ήδη παραιτήθηκε από τη θέση του στα τέλη Σεπτεμβρίου, διαμαρτυρόμενος επειδή κάποιοι εντός του AKP «δεν τον σέβονται». Ο Τοπμπάς είχε βρεθεί στο στόχαστρο έντονης κριτικής, από τη στιγμή που ο γαμπρός του καταδικάστηκε για σχέσεις με φερόμενους ως γκιουλενιστές. Το μεγαλύτερου «αμάρτημα» ωστόσο του πρώην δημάρχου είναι ότι η Κωνσταντινούπολη, μια πόλη ταυτισμένη πολιτικά με τον Ερντογάν καθώς από εκεί ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως δήμαρχος ο νυν πρόεδρος, ψήφισε «όχι» στο δημοψήφισμα τον περασμένο Απρίλιο.

Ο εκκεντρικός Μελίχ Γκιοκτσέκ, δήμαρχος της Άγκυρας εδώ και 23 χρόνια, φαίνεται επίσης να οδεύει προς την έξοδο, με απόφαση Ερντογάν. Ήταν ο Γκιοκτσέκ (πάλαι ποτέ στρατιώτης ο ίδιος του Αττίλα στην Κύπρο) που είχε το φθινόπωρο του 2016 προεκτείνει μέσω Twitter τις γκρίζες κυριαρχικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο μέχρι… την Κρήτη, την Εύβοια και τα Κύθηρα, που είχε αποκαλέσει «χαζή ξανθιά» την εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που είχε ζητήσει την απέλαση του Αμερικανού πρεσβευτή από την Άγκυρα, και άλλα γραφικά.

«Η υποταγή στον αρχηγό είναι απαραίτητη. Η ιδέα της απόλυτης υποταγής στον αρχηγό υπάρχει στη θρησκεία μας και στην κρατική μας παράδοση. Ο αρχηγός μπορεί να κάνει λάθη, αλλά οι αποφάσεις του πρέπει να τηρούνται», είχε διακηρύξει ο Γκιοκτσέκ το Μάιο του 2016, χαιρετίζοντας την απόφαση του Ερντογάν να διώξει τον Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία.

Η ακατάσχετη κολακεία του, ωστόσο, προς το πρόσωπο του αρχηγού, δεν αρκεί πλέον για να τον σώσει. Πίσω στο παρόν, ο Ερντογάν ζητάει το κεφάλι του ιδίου του Γκιοκτσέκ… «Ουδείς αγνωμονέστερος του ευεργετηθέντος», θα σχολίαζε με μια δόση χαιρεκακίας.