O Ντόναλντ Τραμπ εξέθεσε με πολύ ωμό τρόπο την Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο Ντόναλντ Τραμπ πήρε πάνω του το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, μετά το τηλεφώνημα που δέχθηκε από τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Δηλαδή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ πήρε πρωτοβουλία να τελειώσει άμεσα έναν πόλεμο που συμβαίνει στην Ευρώπη και την έχει πλήξει ποικιλοτρόπως.

Κάπως έτσι εξέθεσε τις αναποτελεσματικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μαζί και την ικανότητα των ηγετών της να χειριστούν μια τέτοια κρίση ανεξάρτητα. Στην ουσία εξέθεσε «την εξάρτηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ στις διεθνείς συγκρούσεις» όπως γράφουν διεθνή μέσα. Έβγαλε τις ΗΠΑ από την “εικόνα” του πολέμου, αλλά όχι και την ΕΕ που μπορεί να αποφασίσει αν θέλει να συνεχίσει -συνεπής με τις δεσμεύσεις της-, χωρίς τις “πλάτες” των ΗΠΑ.

Άλλωστε, οι διεθνείς σχέσεις ιστορικά δεν προσδιορίζονταν από τα ίσα δικαιώματα. Πάντα είχε έναν παραπάνω λόγο ο πιο δυνατός και μετά έπαιρναν την σκυτάλη οι ισορροπίες.

Πόσο στοίχισε ο πόλεμος στην Ουκρανία στις χώρες της ΕΕ

Σε έκθεση ορόσημο που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024, ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι προειδοποίησε ότι η ΕΕ κινδυνεύει από την τελική οικονομική παρακμή.

To Politico σημείωσε ότι «για να αποφύγει η ΕΕ να μείνει περισσότερο πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα, πρέπει να ενοποιήσει τις αγορές της και να επενδύσει μαζικά στη βιομηχανική ικανότητα, ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις για την εναρμόνιση των αγορών -και δη στον χρηματοπιστωτικό τομέα- δεν έχουν προχωρήσει την τελευταία δεκαετία. Η εκλογή του Τραμπ μπορεί να επισπεύσει τις εξελίξεις».

Έως τότε, ως δύναμη η ΕΕ δεν συγκρίνεται πια με τις ΗΠΑ. Ή τη Ρωσία. Ή την Κίνα. Ένας βασικός λόγος είναι και τα οικονομικά της που καταρρέουν.

Για να εκτιμηθεί το κόστος του πολέμου που άρχισε το 2014, κλιμακώθηκε τον Φεβρουάριο 2022 και συνεχίζεται έως σήμερα, στις χώρες-μέλη της ΕΕ, λάβαμε υπ’ όψιν παράγοντες όπως η στρατιωτική βοήθεια, η οικονομική υποστήριξη, οι οικονομικές επιπτώσεις και η ανθρωπιστική βοήθεια που παρείχαν.

Σύμφωνα με επίσημες ενημερώσεις, η Ευρωζώνη που δοκιμαζόταν ήδη οικονομικά στην μετά Covid εποχή, παρείχε περίπου 145 δισεκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια στην Ουκρανία, από την έναρξη της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας, σε στρατιωτική όσο και οικονομική υποστήριξη.

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΕ συνέβαλε σημαντικά στην στρατιωτική βοήθεια, με εκτιμήσεις να υποδηλώνουν ότι κάλυψε περίπου το 47% των στρατιωτικών αναγκών της Ουκρανίας. Οι ΗΠΑ κάλυψαν το 40%.

Γενικά, η ΕΕ κάλυπτε τις καθυστερήσεις στην επίδοση της βοήθειας των Αμερικανών στην Ουκρανία, μετά τη δέσμευση της για στήριξη.

Διατέθηκαν και σημαντικά κονδύλια (συγκεντρώθηκαν eurobonds) και για μη στρατιωτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής βοήθειας, της στήριξης για τους πρόσφυγες και των προσπαθειών ανοικοδόμησης. Για παράδειγμα, στις αρχές του Φεβρουαρίου του 2024 ανακοινώθηκε πακέτο 50 δισεκατομμυρίων (33 δισεκατομμύρια σε δάνεια και 17 σε επιχορηγήσεις), για την την υποστήριξη της κατεστραμμένης από τον πόλεμο οικονομίας της Ουκρανίας, καλύπτοντας βασικά ζητήματα όπως μισθούς, συντάξεις και δημόσιες υπηρεσίες.

Μέρος των κονδυλίων προορίζεται και για τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την πιθανή ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ που έδωσε στην Ουκρανία την πρώτη δόση του πακέτου (4.5 δισεκατομμύρια ευρώ) τον Μάρτιο του 2024, με τη συμφωνία να περιλαμβάνει ετήσια επανεξέταση του πακέτου, που ωστόσο δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα αρνησικυρίας. Κάτι που διασφαλίσει τη συνέχεια της.

Πηγή θέλει την Ελλάδα να έδωσε στον πόλεμο στην Ουκρανία, σε στρατιωτική βοήθεια, το ποσό των 150.000.000 ευρώ, ενώ πρόσφερε και άλλες διευκολύνσεις -πχ την αποστολή όπλων και πυρομαχικών.

Πέραν της οικονομικής βοήθειας, υπήρχαν και οικονομικές επιπτώσεις

Η κλιμάκωση του πολέμου το 2022 είχε οικονομικές επιπτώσεις σε όλες τις χώρες, μέλη της ΕΕ, με πρώτη την εκτόξευση των τιμών ενέργειας, λόγω της διακοπής της ροής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Έτσι, η Ευρωζώνη οδηγήθηκε σε αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ -σε ακριβότερες τιμές.

Η συνέπεια ήταν υψηλότερα ποσοστά πληθωρισμού σε ολόκληρη την Ευρωζώνη: τον Ιούλιο του 2022 έφτασε στον αριθμό ρεκόρ 8.9%. Η Eurostat αναφέρει ότι τον Οκτώβριο του 2024 ήταν κατά μέσο όρο στο 2.2%, αλλά εμείς εξακολουθούμε να πληρώνουμε τα πάντα -με πρώτα τα τρόφιμα- πανάκριβα.

Οι χώρες που υποδέχθηκαν τους εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες, είχαν επιπλέον κόστη ως προς την παροχή στέγης, υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευσης και υπηρεσιών ένταξης.

Επιπροσθέτως, διαταράχθηκε και το εμπόριο που εξυπηρετούνταν μέσω της μεταφοράς από τις Ρωσία και Ουκρανία -ή εξαγωγές αυτών των χωρών, όπως τα σιτηρά. Η αλυσίδα εφοδιασμού που είχε μεγάλα προβλήματα από την πανδημία, εξαντλήθηκε και δη σε βασικά προϊόντα όπως οι ελαιούχοι σπόροι, το σιτάρι και τα μέταλλα. Μοιραία επηρεάστηκαν πολλές διαφορετικές βιομηχανίες της ΕΕ και οι αυξήσεις μεταφέρθηκαν στην τσέπη των καταναλωτών.

Δεν πρέπει επίσης, να ξεχνάμε πως ο πόλεμος ώθησε τα μέλη της ΕΕ να αυξήσουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους.

ΤΙ EKANE Ο ΤΡΑΜΠ ΜΕ ΠΟΛΥ ΩΜΟ ΤΡΟΠΟ

Η πολιτική του Τραμπ να μεταφέρει το οικονομικό βάρος της υποστήριξης της Ουκρανίας στην Ευρώπη, εκθέτει τους περιορισμούς της ΕΕ όσον αφορά τη στρατιωτική ικανότητα και τους οικονομικούς πόρους.

Όπως αναφέρει το Cepr «η ΕΕ αναγκάστηκε να εξετάσει πώς θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει και να υποστηρίξει ανεξάρτητα την Ουκρανία, τονίζοντας την αναποτελεσματικότητα των μηχανισμών συλλογικής άμυνας και τις διαφορές στις αμυντικές δαπάνες μεταξύ των κρατών μελών. Αυτό είναι εμφανές από τις συζητήσεις γύρω από την ανάγκη για έναν Επίτροπο Άμυνας της ΕΕ και τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες».

Διαβάσατε ήδη πως οι ΗΠΑ κάλυψαν το 40% των οικονομικό αναγκών της Ουκρανίας. Το συνολικό ποσό που έχουν ξοδέψει οι Αμερικανοί προς αυτήν την κατεύθυνση, επισήμως είναι στα 167 δισεκατομμύρια ευρώ (175 δισεκατομμύρια δολάρια). Ο Τραμπ “έδωσε” το διπλάσιο ποσό.

Κατά τις διαπραγματεύσεις που εν πολλοίς αφορούσαν δυο ανθρώπους (Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν) και όχι τρεις (συν τον Boλοντίμιρ Ζελένσκι) ο πρόεδρος των ΗΠΑ φέρεται να ενημέρωσε ωμά και καθαρά τον Ζελένσκι πως θα αναλάβει την ανοικοδόμηση της χώρας, στο πλαίσιο της αποπληρωμής του ποσού της στήριξης που του παρείχε.

Πάντα σύμφωνα με αναφορές, άφησε να εννοηθεί και ότι αναγνωρίζει το status quo όσον αφορά το έδαφος, υπονοώντας ότι η Ουκρανία ενδέχεται να μην ανακτήσει όλη τη γη της. Θύμισε και ότι δεν έχει θέμα με την μη ένταξη των Ουκρανών στο ΝΑΤΟ, το οποίο έτσι κι αλλιώς οριακά δεν θέλει να ξέρει πως υπάρχει.

Αναφορές θέλουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ να συμφώνησε να γίνουν επενδύσεις σε ουκρανικά ορυκτά και φυσικό αέριο. Κατά το Politico. απαίτησε τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας -αξίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων-, με αντάλλαγμα τις εγγυήσεις ασφαλείας Όχι τη συνέχιση της βοήθειας. Εάν τώρα, ο Ζελένσκι δεν ήθελε κάτι από όλα αυτά, θα μπορούσε να τα αρνηθεί. Σε αυτήν την περίπτωση, οι ΗΠΑ θα μείωναν τη γενικότερη στήριξη της Αμερικής προς την Ουκρανία.

Η προσέγγιση του Τραμπ περιγράφεται από το Just Security ως «κάλεσμα αφύπνισης για την Ευρώπη, προκειμένου να επιτύχει μεγαλύτερη γεωπολιτική ανεξαρτησία, που ήταν ένας στόχος που συζητήθηκε πολύ καιρό, αλλά δεν υλοποιήθηκε επαρκώς».

«Αυτό έχει αποκαλύψει τις εσωτερικές διαιρέσεις εντός της ΕΕ, όπου τα διαφορετικά εθνικά συμφέροντα και οι πολιτικές ιδεολογίες εμποδίζουν μια συνεκτική απάντηση, ειδικά στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη ερμηνεύουν και αντιδρούν στις πολιτικές του Τραμπ».

Εν τω μεταξύ, ο τρόπος που προσεγγίζει ο Τραμπ την εξωτερική πολιτική (την αναλαμβάνει μόνος του και κινείται κατά το δοκούν) «έχει κάνει την ΕΕ να αγωνίζεται να προβλέψει και να προετοιμαστεί για τις ενέργειες των ΗΠΑ, αποκαλύπτοντας αναποτελεσματικότητα στη διπλωματική ευελιξία και τη στρατηγική της προνοητικότητα».

Τι είχε να πει για όλα αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Με ανακοινώσεις τους, οι Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία, Ιταλία, Ισπανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή -συν τη Μεγάλη Βρετανία- προειδοποίησαν πως η Ουκρανία και η Ευρώπη θα έπρεπε να πάρουν μέρος στις διαπραγματεύσεις, που σε πρώτο -και τελικό- βαθμό αφορούσαν μόνο τους Τραμπ και Πούτιν.

Ο Αμερικανός πρόεδρος ωστόσο, ενδιαφερόταν να τελειώνει γρήγορα, χωρίς καθυστερήσεις. Και δεδομένα δεν αγχώνεται για τις αντιδράσεις της ΕΕ.

«Οι αργές και πολύπλοκες διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ έχουν επικριθεί ως κακώς προετοιμασμένες για τις αποφασιστικές και συχνά μονομερείς κινήσεις του Τραμπ, με την ανάγκη για συναίνεση μεταξύ 27 κρατών μελών να καθυστερεί συχνά τις εξελίξεις, με τον Τραμπ να είναι οπαδός του άμεσου αποτελέσματος».

Σε δεύτερο χρόνο, αποφάσισε να στείλει τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Αρ Βανς και τον υπουργό Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο να κάνουν αυτές τις συναντήσεις.

Η πολιτική του Τραμπ για πιθανή μείωση της στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, σε συνδυασμό με τις απειλές του να διαπραγματευτεί ανεξάρτητα την ειρήνη με τη Ρωσία, ανάγκασαν την ΕΕ να έλθει αντιμέτωπη με την εξάρτησή της από την ηγεσία των ΗΠΑ στις διεθνείς συγκρούσεις.

«Αυτή η ξαφνική αλλαγή πολιτικής έχει αποκαλύψει την έλλειψη ετοιμότητας της ΕΕ να διαχειριστεί ανεξάρτητα μια τόσο σημαντική γεωπολιτική κρίση» αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, με πηγές να υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να παρακάμψει την ευρωπαϊκή συμβολή, αφήνοντας την ΕΕ να προσπαθεί να αντιδράσει αντί να ηγηθεί προληπτικά.

«Εποχή παγκόσμιων σχέσεων μεγάλων δυνάμεων»

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει κατηγορήσει στο παρελθόν την Ευρώπη ως «τσαμπατζού» ως προς την στρατιωτική της προστασία από τους Αμερικανούς, μέσω του ΝΑΤΟ. Έχει ενημερώσει και ότι επιθυμεί την απομάκρυνση της Ουάσιγκτον από τη συμμαχία.

Σε αυτό το πλαίσιο ζήτησε την αύξηση των αμυντικών δαπανών της συμμαχίας στο 5% του ΑΕΠ κάθε χώρας μέλους.

To CNN έγραψε πως «κανείς στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη δεν πιστεύει ότι ο χρόνος θα μπορούσε να γυρίσει πίσω στο 2014 -πριν την εισβολή στην Κριμαία- και πως η Ουκρανία θα μπορέσει να ξανακερδίσει τη γη της στο πεδίο της μάχης παρά τη βοήθεια δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Δύση».

Ο Νίκολας Ντάνγκαν, ιδρυτής και CEO του CogitoPraxis -στρατηγική συμβουλευτική εταιρεία με έδρα στη Χάγη- τόνισε ότι «η ατζέντα του Τραμπ δεν αφορά την ευρωπαϊκή ασφάλεια: πιστεύει ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να πληρώσουν για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Αυτή δεν είναι μια νέα εποχή διατλαντικών σχέσεων. Είναι μια νέα εποχή παγκόσμιων σχέσεων μεγάλων δυνάμεων που αντικαθιστά τις σκόπιμα θεσμικές δομές της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης.

Η θέση των ΗΠΑ για την Ουκρανία, όπως διατυπώθηκε πρόσφατα, δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν στην Ευρώπη: είναι ό,τι λένε οι Ευρωπαίοι ‘εμπιστευτικοί’ στα παρασκήνια, εδώ και δύο χρόνια: η Δυτική Ουκρανία και η Ανατολική Ουκρανία, όπως η Δυτική Γερμανία και η Ανατολική Γερμανία. Σε αυτήν την περίπτωση όμως, ισχύει το Ευρωπαϊκή Ένωση ναι, ΝΑΤΟ όχι».