Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας επαναφέρει την υποχρεωτική στράτευση στην Ευρώπη

Προτού ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία κανένας δεν πίστευε ότι η πολεμική απειλή είναι πράγματι υπαρκτή στην Ευρώπη. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά, με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε Μόσχα και Κίεβο να βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες φαίνεται πως “ανάβουν” τις πολεμομηχανές τους, σε μια προσπάθεια να “προστατευτούν” από μία γενικευμένη σύρραξη.

Δημοσίευμα του CNN επισημαίνει χαρακτηριστικά πως αρκετά κράτη της Ευρώπης επανέφεραν την υποχρεωτική στράτευση ή επέκτειναν τη διάρκειά της ενώ καταγράφονται μια σειρά μέτρων, που στόχο έχουν την ενίσχυση της άμυνας των εκάστοτε κρατών.

“Αναγνωρίζουμε ότι πρέπει να προσαρμόσουμε τον τρόπο με τον οποίο κινητοποιούμαστε για πόλεμο, τον τρόπο που παράγουμε στρατιωτικό εξοπλισμό και στρατολογούμε και εκπαιδεύουμε κόσμο”, δήλωσε ο Robert Hamilton, επικεφαλής της έρευνας για την Ευρασία στο Ινστιτούτο Έρευνας Εξωτερικής Πολιτικής, ο οποίος υπηρέτησε ως αξιωματικός του αμερικανικού στρατού για 30 χρόνια.

“Ότι εν έτει 2024 αντιμετωπίζουμε προκλήσεις για το πώς θα κινητοποιήσουμε εκατομμύρια ανθρώπους να πολεμήσουν είναι μια τραγική πραγματικότητα, αλλά εδώ μας έφερε η Ρωσία“, ανέφερε.

Ο κίνδυνος για μια γενικευμένη πολεμική σύρραξη στην Ευρώπη έχει αυξηθεί μετά την “ανοιχτή σύγκρουση του Βλαντιμίρ Πούτιν με την Ουκρανία, με την οποία επιχειρεί να αναδημιουργήσει την Σοβιετική αυτοκρατορία”, δήλωσε ο απόστρατος στρατηγός Wesley Clark, ο οποίος υπηρέτησε ως Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και ηγήθηκε των δυνάμεων της συμμαχίας κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο.

“Γι’ αυτό έχουμε έναν πόλεμο στην Ευρώπη που δεν πιστεύαμε ότι θα ξαναδούμε”, πρόσθεσε. “Τώρα αν αυτό που ζούμε είναι ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος ή ένας αναδυόμενος νέος πόλεμος δεν είναι σαφές. Αλλά είναι μια προειδοποίηση για το ΝΑΤΟ, ότι πρέπει να ανασυγκροτήσει την άμυνά του“, σημείωσε, καταλήγοντας πως γι’ αυτό πρέπει αρχικά να γίνουν αλλαγές στη στράτευση.

Επιστροφή στην υποχρεωτική στράτευση

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες σταμάτησαν την υποχρεωτική στράτευση μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά αρκετές χώρες – ιδιαίτερα στη Σκανδιναβία και τις Βαλτικές χώρες – την έχουν επαναφέρει τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της ρωσικής απειλής.

Η Λετονία είναι η πιο πρόσφατη χώρα που επανέφερε την υποχρεωτική στράτευση, την 1η Ιανουαρίου 2024, 18 χρόνια μετά την κατάργησή της, το 2006.

Τον Απρίλιο, η Νορβηγία παρουσίασε ένα φιλόδοξο μακροπρόθεσμο σχέδιο, που θα διπλασιάσει σχεδόν τον αμυντικό προϋπολογισμό της χώρας και θα προσθέσει περισσότερους από 20.000 στρατευμένους στρατιώτες, υπαλλήλους και εφέδρους στις ένοπλες δυνάμεις. “Χρειαζόμαστε μια άμυνα που να ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες ασφάλειας”, δήλωσε ο χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός, Jonas Gahr Støre.

Η στράτευση στη Νορβηγία είναι υποχρεωτική και το 2015 έγινε το πρώτο μέλος της αμυντικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ που στρατολογεί άνδρες και γυναίκες με ίσους όρους.

Συζητήσεις για την υποχρεωτική στράτευση πραγματοποιούνται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι Συντηρητικοί εξέφρασαν αυτή την ιδέα κατά την προεγκλογική περίοδο.

 

Αλλά ίσως την πιο εκπληκτική “στροφή” σε ότι αφορά την υποχρεωτική στράτευση την έχει κάνει  σε η Γερμανία, όπως σημειώνει το CNN, η οποία μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ένιωθε μια αποστροφή προς τη στρατιωτικοποίηση.

Ωστόσο, φέτος, για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η χώρα επικαιροποίησε το σχέδιό της σε περίπτωση σύγκρουσης στην Ευρώπη, και ο Υπουργός Άμυνας, Boris Pistorius, παρουσίασε τον Ιούνιο μια πρόταση για νέα εθελοντική στρατιωτική υπηρεσία. “Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για πόλεμο μέχρι το 2029”, είπε.

“Το ΝΑΤΟ βασίζεται στις δυνάμεις των ΗΠΑ”

Με την επιστράτευση να παραμένει ένα αντιδημοφιλές θέμα σε ορισμένες χώρες, το ΝΑΤΟ δυσκολεύεται να επιτύχει το νέο του στόχο να έχει 300.000 προσωπικό έτοιμο να κινητοποιηθεί εντός ενός μήνα και άλλο μισό εκατομμύριο διαθέσιμο εντός έξι μηνών, δήλωσε ο Σιν Μόναγκαν, συνεργάτης στο Πρόγραμμα για την Ευρώπη, τη Ρωσία και την Ευρασία στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.

“Ενώ το ΝΑΤΟ έχει δηλώσει ότι έχει ήδη επιτύχει αυτόν τον στόχο, η ΕΕ επιμένει ότι τα μέλη της θα δυσκολευτούν. Το ΝΑΤΟ βασίζεται στις αμερικανικές δυνάμεις για να επιτύχει τον στόχο του. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να βρουν νέους τρόπους για να βρουν το απαραίτητο προσωπικό. Κάτι πρέπει να αλλάξει εδώ”, πρόσθεσε.

“Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι ο στόχος αυτός θα επέτρεπε στο ΝΑΤΟ να πολεμήσει μόνο σε μια σχετικά σύντομη σύγκρουση, διάρκειας έως έξι μήνες“, σημείωσε.

Φινλανδία – Σουηδία: Οι μεγάλοι εφεδρικοί στρατοί

Μια πιθανή λύση είναι ένας πιο ευέλικτος, σύγχρονος στρατός, υπογραμμίζει το CNN.

Ένα από τα νεότερα μέλη του ΝΑΤΟ, η Φινλανδία, έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει περισσότερους από 900.000 εφέδρους, με 280.000 στρατιωτικό προσωπικό να είναι έτοιμο να ανταποκριθεί αμέσως εάν χρειαστεί. Ωστόσο, σε καιρό ειρήνης, οι Φινλανδικές Αμυντικές Δυνάμεις απασχολούν μόνο περίπου 13.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένου του πολιτικού προσωπικού.

“Η Φινλανδία είναι ένα καλό παράδειγμα”, είπε ο Hamilton από το Ινστιτούτο Έρευνας Εξωτερικής Πολιτικής. Ιστορικά, εξηγώντας πως ήταν “σφήνα” μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Σοβιετικής Ένωσης, χωρίς να ευθυγραμμίζεται με κανέναν, επομένως χρειαζόταν να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της μόνη της.

Η Νορβηγία και η Σουηδία -το νεότερο μέλος του ΝΑΤΟ- έχουν παρόμοια μοντέλα, διατηρώντας σημαντικούς αριθμούς εφέδρων, αν και όχι τόσους πολλούς όπως η Φινλανδία. Η Σουηδία κάλεσε για στράτευση περίπου 7.000 άτομα το 2024 και σύμφωνα με τις Σουηδικές Ένοπλες Δυνάμεις, ο αριθμός θα αυξηθεί σε 8.000 την επόμενη χρονιά.

Είναι το ΝΑΤΟ έτοιμο για πόλεμο;

Η συμμαχία του ΝΑΤΟ έχει αναθεωρήσει τη στρατηγική της και ενισχύει τις δυνατότητές της την τελευταία δεκαετία ως απάντηση στην αυξανόμενη απειλή από τη Μόσχα. Η πλήρους κλίμακας επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, αναπόφευκτα οδήγησε τους συμμάχους να επανεξετάσουν εάν ήταν έτοιμοι για πόλεμο και να ενισχύσουν την άμυνά τους.

“Από το 2014, το ΝΑΤΟ έχει υποβληθεί στη σημαντικότερη μεταμόρφωση της συλλογικής μας άμυνας σε μια γενιά”, δήλωσε η εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ Farah Dakhlallah στο CNN. “Έχουμε θέσει σε εφαρμογή τα πιο ολοκληρωμένα σχέδια άμυνας από τον Ψυχρό Πόλεμο, με πάνω από 500.000 στρατιώτες σε υψηλή ετοιμότητα.”

Αλλά υπάρχουν απαιτήσεις από τους συμμάχους να αυξήσουν περαιτέρω και ταχύτερα τις δυνατότητές τους.

Ενώ οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ “είναι σίγουρα έτοιμοι να πολεμήσουν απόψε”, εξακολουθεί να υπάρχει το ερώτημα εάν είναι έτοιμοι για έναν παρατεταμένο πόλεμο όπως αυτός στην Ουκρανία, σημείωσε ο Μόναγκαν, επισημαίνοντας ότι “υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει” σε αρκετούς τομείς, όπως είναι η βιομηχανική ικανότητα, οι αμυντικές δαπάνες και η κοινωνική ανθεκτικότητα – όπου θα τεθεί το ζήτημα της επιστράτευσης.

Ο τρόπος με τον οποίο στρατολογούνται και εκπαιδεύονται οι στρατιωτικοί είναι μια απόφαση των επιμέρους εθνών, είπε η Dakhlallah, προσθέτοντας: “Περίπου το ένα τρίτο των μελών του ΝΑΤΟ έχει κάποια μορφή υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας.”

“Ορισμένοι σύμμαχοι εξετάζουν τη στράτευση. Ωστόσο, ως συμμαχία δεν προτείνουμε υποχρεωτική στρατιωτική θητεία”, είπε. “Το σημαντικό είναι ότι οι σύμμαχοι συνεχίζουν να διαθέτουν ικανές ένοπλες δυνάμεις για να προστατεύσουν την επικράτεια και τους πληθυσμούς μας”, πρόσθεσε.

Θα περιπλέξουν οι αμερικανικές εκλογές τις εξελίξεις στην Ευρώπη; Σίγουρα ναι. Τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά αν ο ο Ντόναλντ Τραμπ – που έχει δηλώσει ότι θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να κάνει “ό,τι θέλει” σε οποιαδήποτε χώρα του ΝΑΤΟ που δεν πληροί τις κατευθυντήριες γραμμές δαπανών της συμμαχίας – επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.