Ο πολιτικός σεισμός στην Ανατολική Γερμανία κλονίζει τα θεμέλια στο Βερολίνο

Το βράδυ των εκλογών, οι παρατηρητές συμφώνησαν σε ένα σημείο: η ψήφος του εκλογικού σώματος στα δύο ανατολικογερμανικά κρατίδια της Σαξονίας και της Θουριγγίας σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ένα εξτρεμιστικό κόμμα κέρδισε εκλογές σε κρατίδιο.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα ή τη Γαλλία, η Γερμανία έχει ομοσπονδιακό σύστημα. Το γερμανικό σύνταγμα παρέχει στα 16 ομόσπονδα κρατίδια εκτεταμένες αρμοδιότητες σε σημαντικούς τομείς πολιτικής. Τα κρατίδια έχουν τα δικά τους κοινοβούλια και κυβερνήσεις με πρωθυπουργούς και υπουργούς. Αυτές έχουν εκτεταμένες αρμοδιότητες σε τομείς όπως η εσωτερική ασφάλεια, η εκπαίδευση και η οικονομική πολιτική.

Η ιστορική νίκη της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AFD) έχει επιπτώσεις που ξεπερνούν τα σύνορα της ανατολικής Γερμανίας. Η επικράτηση των εξτρεμιστών συνοδεύεται από μια πολιτική πανωλεθρία για τα παραδοσιακά κόμματα της κυβέρνησης στο Βερολίνο. Οι μεγάλοι χαμένοι της Κυριακής είναι οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και οι Πράσινοι, ενώ το φιλελεύθερο FDP, με επικεφαλής τον υπουργό Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ, κατάφερε να συγκεντρώσει μόλις το 1% των ψήφων και κινδυνεύει να βυθιστεί στην πολιτική ασημαντότητα.

Το AFD μιλά για «επανάσταση του γερμανικού κομματικού συστήματος», και σε ό,τι αφορά την πολιτική κατάσταση στην ανατολική Γερμανία, αυτό δεν είναι υπερβολή. Ωστόσο, η Ανατολή διαφέρει σημαντικά από τη Δύση. Το AFD είναι μόνο κατά το ήμισυ τόσο ισχυρό στη Δύση όσο στην Ανατολή. Το εκλογικό αποτέλεσμα αναδεικνύει με εντυπωσιακό τρόπο πόσο έχουν απομακρυνθεί τα δύο μέρη της Γερμανίας, 35 χρόνια μετά την επανένωση.

«Κανείς δεν θα μας αγνοήσει όταν έρθει η ώρα για σχηματισμό κυβέρνησης», δηλώνει ο αρχηγός του AFD στη Θουριγγία, Björn Höcke. Ωστόσο, αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα: παρά τα σημαντικά κέρδη τους, οι ψήφοι των εξτρεμιστών δεν αρκούν για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Το CDU, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το AFD στη Σαξονία και στη δεύτερη θέση στη Θουριγγία, αρνείται να συνεργαστεί μαζί τους.

Αυτές τις μέρες γίνεται πολλή συζήτηση για την ανάγκη προστατευτικών τειχών κατά του ακροδεξιού εξτρεμισμού. Ένας κυβερνητικός συνασπισμός με το AFD παραμένει ταμπού για όλα τα παραδοσιακά κόμματα. Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι πόσο καιρό μπορεί να διατηρηθεί αυτή η αμυντική στάση. Το AFD επικρίνει τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του αποκλεισμού πάνω από το 30% του εκλογικού σώματος από την κυβέρνηση για λόγους αρχής.

Ο δραματικός χαρακτήρας των αλλαγών φαίνεται στα αποτελέσματα του κόμματος Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW), το οποίο ιδρύθηκε μόλις πριν από λίγους μήνες. Το κόμμα της πρώην κομμουνίστριας πέτυχε διψήφια ποσοστά και στα δύο ομόσπονδα κρατίδια και, μαζί με το AFD, είναι ο πραγματικός νικητής.

Συνολικά, τα εξτρεμιστικά ή λαϊκιστικά κόμματα συγκεντρώνουν περίπου το ήμισυ των ψήφων και στα δύο κρατίδια. Tα δύο κόμματα μιλούν σχεδόν την ίδια γλώσσα, ιδίως όταν πρόκειται για τη μεταναστευτική πολιτική και τις εκκλήσεις για τον τερματισμό της υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Οι επόμενες ημέρες θα αποκαλύψουν πόσο δύσκολος θα είναι ο σχηματισμός κυβερνήσεων. Ήδη εκφράζονται ανησυχίες για τον κίνδυνο ακυβερνησίας, καθώς το AFD παραμένει μποϊκοταρισμένο από τα παραδοσιακά κόμματα.

Εν τω μεταξύ, το ενδιαφέρον στρέφεται στο Βερολίνο. Οι περιφερειακές εκλογές αποτέλεσαν κυρίως ψήφο διαμαρτυρίας κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης του Όλαφ Σολτς, η οποία είναι ιδιαίτερα αντιδημοφιλής στην ανατολική Γερμανία. Το ερώτημα αν ο Σολτς είναι ο κατάλληλος υποψήφιος για τις ομοσπονδιακές εκλογές, που θα διεξαχθούν σε ένα χρόνο, ακούγεται όλο και πιο συχνά. Ο Τύπος συζητά εδώ και καιρό αν ο δημοφιλής υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, θα έπρεπε να ηγηθεί του SPD στις εκλογές.

Ένα άλλο ζήτημα είναι αν ο κυβερνητικός συνασπισμός των τριών κομμάτων θα αντέξει για έναν ακόμη χρόνο, καθώς η αντιπολίτευση ενδέχεται σύντομα να ζητήσει πρόωρες εκλογές.

*Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.