Ο ρόλος και οι προσδοκίες της Γερμανίας για την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα

Ο νέος Γερμανός πρέσβης Andreas Kindl αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στο πρόσφατο Athens Security Forum εξηγώντας τις θέσεις του Βερολίνου για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Μόνο προς το τέλος της παρέμβασής του στράφηκε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στην επικείμενη επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Αθήνα. “Το βλέπουμε αυτό με πολύ θετικό ενθουσιασμό” δήλωσε ο διπλωμάτης. Και όντως, η γερμανική κυβέρνηση έχει κάθε λόγο να χαίρεται για τις θετικές εξελίξεις στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Δεν είναι σε όλους γνωστό ότι το Βερολίνο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να ξαναμιλήσουν Αθήνα και Άγκυρα μετά από μια μακρά περίοδο μεγάλης έντασης. Πριν από ένα χρόνο ανώτεροι διπλωμάτες από την Ελλάδα και την Τουρκία συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες με πρωτοβουλία της Γερμανίας και συμφώνησαν να ξαναρχίσουν το διάλογο. Το ότι λίγο αργότερα φονικοί σεισμοί συγκλόνισαν την Τουρκία και ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας δρομολόγησε μια νέα “διπλωματία των σεισμών” με το ταξίδι-αστραπή στην Ανατολία έδινε στην πρωτοβουλία μια ισχυρή ώθηση.

Τα τελευταία χρόνια, η Γερμανία έχει μεσολαβήσει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας περισσότερο από κάθε άλλη χώρα. Μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, οι σχετικές  πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι συντονισμένες με την Ουάσινγκτον, έχουν αυξηθεί. “Αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να διασφαλίσουμε καλές σχέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών στο Αιγαίο και είμαστε πάντα εταίροι σε αυτή την προσπάθεια”, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Olaf Scholz και πρόσθεσε: “Και θα συνεχίσουμε να είμαστε και στο μέλλον”. 

Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν ψηλά στην ατζέντα κατά τις πρόσφατες επισκέψεις στο Βερολίνο τόσο του Έλληνα πρωθυπουργού όσο και του Τούρκου προέδρου.

Οι προσδοκίες από την επίσκεψη Ερντογάν

Το Βερολίνο δεν εκτιμά ότι η επικείμενη συνάντηση στην Αθήνα θα φέρει γρήγορα αποτελέσματα. Ο πρέσβης Kindl έκανε λόγο για “μια διαδικασία που δεν θα τελειώσει στις 7 Δεκεμβρίου”. Και πρόσθεσε: “Τα κύρια ζητήματα δεν θα αντιμετωπιστούν, αλλά θα προετοιμαστούν παρασκηνιακά για μια μεταγενέστερη στιγμή”.

Η εκτίμηση του Γερμανού διπλωμάτη συμπίπτει με την παρατήρηση ότι Αθήνα και Άγκυρα σ’αυτή την φάση επιθυμούν να βελτιώσουν το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών και να συμβάλουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης με σχετικά μη επίμαχα θέματα. “Αυτό γίνεται με έναν πολύ έξυπνο τρόπο. Η διαχείριση των προσδοκιών (του κοινού) είναι επιτυχής”, παρατήρησε ο Γερμανός πρέσβης, εξαίροντας την επικοινωνιακή στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης ενόψει της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου.

Η δήλωση του Τούρκου προέδρου ότι η Άγκυρα δεν επιθυμεί καμία παρέμβαση από “τρίτο μέρος” προκάλεσε κάποια δυσαρέσκεια και δημόσια κριτική στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Η επιμονή της Άγκυρας στη “διμεροποίηση” των ελληνοτουρκικών σχέσεων αποτελούσε πάντοτε σταθερά στη στρατηγική της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας. Αυτός αποτελεί έναν ακόμη λόγο για τον οποίο η  παρέμβαση του Βερολίνου ήταν εξαρχής διακριτική. Ο γερμανικός ρόλος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα θέμα που οι κυβερνήσεις συζητούν λεπτομερώς δημόσια, ούτε στην Τουρκία, ούτε στην Ελλάδα, ούτε καν στη Γερμανία.

Ωστόσο, όπως γνωρίζει φυσικά και ο Ερντογάν, τα θέματα που θα διαπραγματευτούν η Αθήνα και η Άγκυρα τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες έχουν προεκτάσεις που ξεπερνούν κατά πολύ το διμερές πλαίσιο. Λίγα θέματα το καταδεικνύουν καλύτερα από το μεταναστευτικό ζήτημα, το οποίο -αυτό είναι βέβαιο- θα παίξει σημαντικό ρόλο στις 7 Δεκεμβρίου. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων του Ερντογάν και του Μητσοτάκη στο Βερολίνο και των συνομιλιών τους με τον Scholz, δόθηκε μεγάλη έμφαση στο ζήτημα της μείωσης των προσφυγικών ροών. Και οι τρεις ηγέτες έχουν κοινό ενδιαφέρον για την ανανέωση της συμφωνίας του 2016 για το προσφυγικό μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ.

Όταν ο Ερντογάν μίλησε πρόσφατα για “καζάν καζάν”, δηλαδή για μια λύση win-win σε σχέση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μια συμφωνία για το μεταναστευτικό ζήτημα έρχεται αμέσως στο μυαλό. Πρόκειται για ένα θέμα που όλο και περισσότερο έρχεται στο προσκήνιο, ένα θέμα για το οποίο η Ελλάδα, η Τουρκία και η Γερμανία έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να συνεργαστούν στενότερα. Αυτός είναι ένας προσθετός λόγος για τον οποίο το Βερολίνο επιθυμεί η ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής την επόμενη Πέμπτη να έχει αίσιο τέλος.

*Ο Δρ. Ρόναλντ Μαινάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.