Ο σκιώδης πόλεμος Ισραήλ – Ιράν μόλις τελείωσε

Φόβο για ευρύτερη κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή προκαλεί η άνευ προηγουμένου απευθείας επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ με 300 τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη φορτωμένα με εκρηκτικά, πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους.

Το Τελ Αβίβ έχει προαναγγείλει απάντηση, με τα βλέμματα να είναι πλέον στραμμένα στην απογευματινή συνεδρίαση του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου υπό τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, ενώ η Τεχεράνη από την πλευρά της απειλεί με «πολύ μεγαλύτερη αντίδραση» από αυτή του Σαββάτου, σε περίπτωση που το Ισραήλ προβεί σε αντίποινα.

Ενδεικτικό των προθέσεών της είναι το μήνυμα του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν στο Χ. «Η άσκηση του δικαιώματος της νόμιμης άμυνας δείχνει την υπεύθυνη προσέγγιση του Ιράν για την περιφερειακή και διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Αυτή τη στιγμή, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν δεν έχει καμία πρόθεση να συνεχίσει τις αμυντικές επιχειρήσεις αλλά, αν χρειαστεί, δεν θα διστάσει να προστατεύσει τα νόμιμα συμφέροντά της ενάντια σε οποιαδήποτε νέα επίθεση» γράφει ο Hossein Amir-Abdollahian.

Στο στρατόπεδο των ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν ζήτησε απάντηση στο διπλωματικό πεδίο και δεν μίλησε για κανενός είδους στρατιωτική απάντηση. Διαμήνυσε, δε, στον Νετανιάχου ότι οι ΗΠΑ δεν θα συμμετάσχουν σε επιθετικές επιχειρήσεις κατά του Ιράν και δεν θα υποστηρίξουν τέτοιες ενέργειες.

Όπως επισημαίνουν αναλυτές, στην καλύτερη περίπτωση, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαντήσει και θα λάβει μέτρα για να επιτεθεί σε ιρανικούς στόχους, πιθανώς στην επικράτεια Ιράν, με τρόπο όμως περιορισμένο που δεν θα οδηγήσει σε ιρανική ανταπάντηση. Στη χειρότερη περίπτωση, η αντίδραση του Ισραήλ θα είναι έντονη και θα περιλαμβάνει τον βομβαρδισμό σημαντικών ιρανικών εγκαταστάσεων.

Ο σκιώδης πόλεμος Ισραήλ – Ιράν

Σε κάθε περίπτωση, η χθεσινή επίθεση αποτελεί ορόσημο στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν, που διεξάγουν έναν σκιώδη πόλεμο στη Μέση Ανατολή ανταλλάσσοντας επιθέσεις από ξηρά, θάλασσα, αέρα καθώς και στον κυβερνοχώρο. Ουσιαστικά, ήταν η πρώτη φορά που το Ιράν επιτέθηκε απευθείας στο Ισραήλ από το έδαφός του, με τον Ahron Bregman, πολιτικό επιστήμονα και εμπειρογνώμονα σε θέματα ασφάλειας της Μέσης Ανατολής, να το χαρακτηρίζει «ιστορικό γεγονός».

Το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει σε μεγάλο βαθμό πληρεξούσιούς του, όπως η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, για να πλήξει τα ισραηλινά συμφέροντα, ενώ οι στοχευμένες δολοφονίες Ιρανών στρατιωτικών ηγετών και πυρηνικών επιστημόνων αποτελούν βασικό μέρος της στρατηγικής του Ισραήλ.

Προς καλύτερη κατανόηση της σύγκρουσης αυτής, οι New York Times παραθέτουν ένα πρόσφατο ιστορικό:

Αύγουστος 2019: Μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σκότωσε δύο εκπαιδευμένους από το Ιράν μαχητές στη Συρία, ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος προκάλεσε έκρηξη κοντά σε γραφείο της Χεζμπολάχ στο Λίβανο και μια αεροπορική επιδρομή στην πόλη Qaim του Ιράκ σκότωσε έναν διοικητή μιας ιρακινής πολιτοφυλακής που υποστηρίζεται από το Ιράν. Το Ισραήλ κατηγόρησε τότε το Ιράν ότι προσπαθούσε να δημιουργήσει ένα χερσαίο διάδρομο μεταφοράς όπλων μέσω του Ιράκ και της βόρειας Συρίας προς τον Λίβανο και οι αναλυτές είπαν ότι τα πλήγματα είχαν στόχο να σταματήσουν το Ιράν και να στείλουν μήνυμα στους πληρεξούσιούς του ότι το Ισραήλ δεν θα ανεχθεί προηγμένους πυραύλους στα σύνορά του.

Ιανουάριος 2020: Το Ισραήλ υποδέχτηκε με ικανοποίηση τη δολοφονία από χτύπημα αμερικανικού drone του υποστράτηγου Qassim Suleimani, διοικητή της Δύναμης Κουντς, αρμόδιας για τις επιχειρήσεις των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν στο εξωτερικό. Το Ιράν αντεπιτέθηκε εξαπολύοντας χτύπημα σε δύο βάσεις στο Ιράκ που φιλοξενούσαν αμερικανικά στρατεύματα. Απολογισμός, περίπου 100 Αμερικανοί στρατιώτες τραυματίες.

2021-22: Τον Ιούλιο του 2021, δεξαμενόπλοιο που διαχειρίζεται ισραηλινής ιδιοκτησίας ναυτιλιακή εταιρεία δέχθηκε επίθεση στα ανοικτά των ακτών του Ομάν, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο μέλη του πληρώματος, σύμφωνα με την εταιρεία και τρεις ισραηλινούς αξιωματούχους. Δύο από τους αξιωματούχους δήλωσαν ότι η επίθεση φαίνεται να πραγματοποιήθηκε από ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Το Ιράν δεν ανέλαβε επισήμως την ευθύνη, αλλά ένα κρατικό τηλεοπτικό κανάλι περιέγραψε την επίθεση ως απάντηση σε ισραηλινό πλήγμα στη Συρία.

Τον Νοέμβριο του 2021, το Ισραήλ σκότωσε τον κορυφαίο πυρηνικό επιστήμονα του Ιράν, Mohsen Fakhrizadeh, και ακολούθησε η δολοφονία ενός διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης, του συνταγματάρχη Sayad Khodayee, τον Μάιο του 2022.

Δεκέμβριος 2023: Αφού ξεκίνησε ο βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ ως απάντηση στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς, οι υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές αύξησαν τις δικές τους επιθέσεις. Και στα τέλη του περασμένου έτους, το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ ότι σκότωσε ένα υψηλόβαθμο στρατιωτικό στέλεχος, τον ταξίαρχο Sayyed Razi Mousavi, σε πυραυλική επίθεση στη Συρία.

Ανώτερος αξιωματούχος των Φρουρών της Επανάστασης, ο στρατηγός Mousavi, περιγράφηκε ως στενός συνεργάτης του στρατηγού Qassim Suleimani και λέγεται ότι βοήθησε στην επίβλεψη της αποστολής όπλων στη Χεζμπολάχ. Το Ισραήλ, υιοθετώντας τη συνήθη στάση του, αρνήθηκε να σχολιάσει επισήμως αν βρίσκεται πίσω από το θάνατο του Mousavi.

Ιανουάριος 2024: Έκρηξη σε προάστιο της Βηρυτού, στον Λίβανο, σκότωσε τον Saleh al-Arouri, ηγέτη της Χαμάς, μαζί με δύο διοικητές της ένοπλης πτέρυγας της οργάνωσης. Επρόκειτο για την πρώτη δολοφονία κορυφαίου αξιωματούχου της Χαμάς εκτός της Δυτικής Όχθης και της Γάζας τα τελευταία χρόνια. Αξιωματούχοι της Χαμάς, του Λιβάνου και των Ηνωμένων Πολιτειών απέδωσαν την επίθεση στο Ισραήλ, το οποίο δεν επιβεβαίωσε δημοσίως την εμπλοκή του.

Μετά την εξέλιξη αυτή, η Χεζμπολάχ, η οποία λαμβάνει σημαντική υποστήριξη από το Ιράν, αύξησε τις επιθέσεις της κατά του Ισραήλ, με τον ισραηλινό στρατό να ανταπαντά στη Χεζμπολάχ σκοτώνοντας αρκετούς από τους διοικητές της οργάνωσης, στον Λίβανο.

Μάρτιος και Απρίλιος του 2024: Ισραηλινό μη επανδρωμένο αεροσκάφος χτύπησε αυτοκίνητο στο νότιο Λίβανο, σκοτώνοντας τουλάχιστον ένα άτομο. Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι σκότωσε τον αναπληρωτή διοικητή της μονάδας πυραύλων της Χεζμπολάχ. Η οργάνωση, από την πλευρά της, αναγνώρισε τον θάνατο ενός άνδρα, του Ali Abdulhassan Naim, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.

Την ίδια ημέρα, σε αεροπορικές επιδρομές κοντά στο Χαλέπι της βόρειας Συρίας -σε μια από τις πιο σφοδρές ισραηλινές επιθέσεις στη χώρα εδώ και χρόνια- σκοτώθηκαν 36 Σύροι στρατιώτες, επτά μαχητές της Χεζμπολάχ και ένας Σύρος από μια φιλοϊρανική πολιτοφυλακή, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ο στρατός του Ισραήλ δεν ανέλαβε την ευθύνη, όμως ο υπουργός Άμυνας της χώρας, Γιοάβ Γκαλάντ, έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Θα καταδιώξουμε τη Χεζμπολάχ σε κάθε μέρος όπου δρα και θα αυξήσουμε την πίεση και τον ρυθμό των επιθέσεων». Τρεις ημέρες αργότερα, από πλήγματα σε κτίριο της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό σκοτώθηκαν τρεις κορυφαίοι Ιρανοί διοικητές και τέσσερις αξιωματικοί, επίθεση η οποία ήταν καταλυτική για τη χθεσινή απάντηση του Ιράν.