Οι πολιτικοί κρατούμενοι που φυλάκισε ο Ερντογάν

Αψηφώντας τις απαγορεύσεις των Αρχών, χιλιάδες διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους της Τουρκίας διαδηλώνοντας ενάντια του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν και της σύλληψης του Εκρέμ Ιμάμογλου, με τους παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων να προειδοποιούν ότι ο αριθμός των πολιτικών κρατουμένων στην γείτονα χώρα εκτοξεύεται.

Οι εικόνες ακραίας καταστολής από τις αστυνομικές δυνάμεις σε βάρος διαδηλωτών προκάλεσε την αντίδραση της εκπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Λιζ Θρόσελ, με την ίδια να εκφράζει ΟΗΕ την ανησυχία της για τις μαζικές συλλήψεις ως απάντηση στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και να προτρέπει τις Αρχές να διερευνήσουν τους ισχυρισμούς για παράνομη χρήση βίας κατά των διαδηλωτών. Περισσότεροι από 1.400 άνθρωποι έχουν συλληφθεί σε σχέση με αυτές τις διαδηλώσεις, ανακοίνωσε την Τρίτη (25/03) ο υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια.

Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις «σατανικές» και κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι «διαταράσσει την ειρήνη των πολιτών μας με προκλήσεις». Μιλώντας από την Άγκυρα, κάλεσε να σταματήσουν οι διαδηλώσεις και δήλωσε ότι «αντί να απαντήσουν στις κατηγορίες», τα κόμματα της αντιπολίτευσης «έχουν κάνει τις πιο χυδαίες και παράνομες δηλώσεις στην πολιτική μας ιστορία τις τελευταίες πέντε ημέρες».

Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Λαού (CHP), το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στη χώρα, έχει επιλέξει τον Εκρέμ Ιμάμογλου ως υποψήφιο πρόεδρο, παρά τη σύλληψή του για κατηγορίες διαφθοράς και υποψία τρομοκρατίας. Οι εκλογές δεν αναμένεται να διεξαχθούν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια αλλά μια καταδίκη σε αυτό το στάδιο θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι ο μεγαλύτερος αντίπαλος του Ερντογάν θα αποκλειστεί.

Η σύλληψη του Ιμάμογλου και η εντολή προφυλάκισης από το δικαστήριο προκάλεσαν τις μεγαλύτερες διαμαρτυρίες στην Τουρκία από τις διαδηλώσεις στο Gezi το 2013.

Φυσικά η σύλληψη του Ιμάμογλου αλλά και των διαδηλωτών δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά, αλλά είναι μέρος ενός ευρύτερου κλίματος καταστολής που πλήττει και άλλους πολιτικούς κρατούμενους στην Τουρκία, με αρκετούς από αυτούς να εξακολουθούν να πληρώνουν το τίμημα για τις πολιτικές τους θέσεις και την αντίστασή τους στην τουρκική κυβέρνηση.

Οσμάν Καβάλα

Ήταν οι διαμαρτυρίες στο Gezi που οδήγησαν στη φυλακή τον Τούρκο επιχειρηματία, φιλάνθρωπο και ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Οσμάν Καβάλα, το 2017. Ο Καβάλα κρατήθηκε για σχεδόν τρία χρόνια κατηγορούμενος ως ενορχηστρωτής των διαδηλώσεων, στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι το 2013.

Οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν κατά ενός αμφιλεγόμενου κατασκευαστικού έργου στο Πάρκο Gezi της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο, μετά από σφοδρή αστυνομική καταστολή, οι διαδηλώσεις εξελίχθηκαν γρήγορα σε πανεθνικές κινητοποιήσεις κατά του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν, το οποίο οι διαδηλωτές αντιλαμβάνονταν ως αυταρχικό.

Τον Φεβρουάριο του 2020, ο Καβάλα αθωώθηκε προσωρινά λόγω έλλειψης αποδείξεων. Ωστόσο, λίγες ώρες αργότερα, ο δημόσιος εισαγγελέας της Κωνσταντινούπολης εξέδωσε νέο ένταλμα σύλληψης εις βάρος του, αυτή τη φορά με την κατηγορία ότι συμμετείχε στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 στην Τουρκία.

Παρά το γεγονός ότι αυτή η κατηγορία αποσύρθηκε αργότερα, ο Καβάλα καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα αποφυλάκισης τον Απρίλιο του 2022 για την απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης σε σχέση με τις διαμαρτυρίες στο Gezi του 2013.

Τζαν Αταλάι

Μαζί με τον Οσμάν Καβάλα, ο δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Τζαν Αταλάι, για απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης, δικάστηκε και καταδικάστηκε με την κατηγορία ότι χρηματοδότησαν τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2013.

Από τον Σεπτέμβριο του 2016, ο Αταλάι εκτίει ποινή 18 ετών φυλάκισης στις φυλακές Μαρμαρά της Κωνσταντινούπολης για «βοήθεια και υποστήριξη στην απόπειρα ανατροπής». Ως δικηγόρος, ο Αταλάι είχε προηγουμένως εκπροσωπήσει θύματα διαφόρων ατυχημάτων σε ορυχεία καθώς και δημοσιογράφους και συγγραφείς στα δικαστήρια στον αγώνα για τη δικαιοσύνη και την ελευθερία της έκφρασης. Εκπροσώπησε επίσης μια οργάνωση πολιτικών δικαιωμάτων που είχε ιδρυθεί για να αναλάβει δράση κατά των κατασκευαστικών σχεδίων στο Πάρκο Gezi.

Παρά την καταδίκη του, το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας (TIP) πρότεινε τον Αταλάι ως υποψήφιο στις βουλευτικές εκλογές του 2023. Ο Αταλάι κέρδισε μια έδρα στο κοινοβούλιο, αλλά αυτή αφαιρέθηκε στις αρχές του 2024, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση στην τουρκική βουλή.

Το 2023, τουρκικό δικαστήριο αρνήθηκε την αποφυλάκιση του Αταλάι, αψηφώντας την ετυμηγορία του Συνταγματικού Δικαστηρίου το οποίο έκρινε ότι δεν έγιναν σεβαστά τα δικαιώματά του στην «ελευθερία» και στην «ατομική ασφάλεια» ενώ παραβιάστηκε επίσης το δικαίωμα του εκλέγεσθαι και της πολιτικής δράσης.

Οι έξι συνυποψήφιοι του Αταλάι, Μουτσέλλα Γιαπίτσι, Τσιγκντέμ Ματέρ, Χακάν Αλτινάι, Μινέ Οζερντέν, Γιγίτ Αλί Εκμέκτσι και Ταϊφούν Καχραμάν, έλαβαν την ίδια ποινή φυλάκισης με εκείνον.

Σελαχαττίν Ντεμιρτάς

Ο 51χρονος Ντεμιρτάς είναι ένας από τους πιο γνωστούς Κούρδους πολιτικούς της Τουρκίας. Ως πρώην συν-αρχηγός του κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), έθεσε υποψηφιότητα για πρόεδρος στις εκλογές του 2014, αντιμετωπίζοντας τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στις βουλευτικές εκλογές που ακολούθησαν ένα χρόνο αργότερα, το κόμμα του κατάφερε μια γενναία νίκη και εισήλθε στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ως το τρίτο ισχυρότερο κόμμα.

Λίγο αργότερα, η εισαγγελία άνοιξε έρευνα εναντίον του Ντεμιρτάς. Το κατηγορητήριο ανέφερε ότι ο Ντεμιρτάς είχε υποκινήσει ένοπλες διαδηλώσεις κατά του τουρκικού κράτους για την αδράνεια του στην γειτονική Συρία, όταν η τρομοκρατική οργάνωση Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε την κουρδική παραμεθόρια πόλη Κομπάνι.

Τον Νοέμβριο του 2016, ο Ντεμιρτάς συνελήφθη για δήθεν τρομοκρατική προπαγάνδα και για συμμετοχή σε ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση και στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο θεωρείται επίσης τρομοκρατική οργάνωση στη Γερμανία και άλλες χώρες. Ο Ντεμιρτάς δήλωσε ότι δεν είναι “αρχηγός, μέλος, εκπρόσωπος ή συμπαθών” της ένοπλης οργάνωσης PKK.

Όπως και στην περίπτωση του Οσμάν Καβάλα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο έκρινε ότι η κράτηση του Ντεμιρτάς ήταν παράνομη και ζήτησε την άμεση απελευθέρωσή του. Ωστόσο, όπως και με τον Καβάλα, η Τουρκία δεν ακολούθησε την απόφαση του δικαστή. Τον Μάιο του 2024, ο Ντεμιρτάς καταδικάστηκε σε 42 χρόνια φυλάκισης για τον φερόμενο ρόλο του στις διαδηλώσεις του Κομπάνι, μεταξύ άλλων κατηγοριών.

Φιγέν Γιουκσέκνταγ

Η Φιγέν Γιουκσέκνταγ ανέλαβε το 2014, μαζί με τον Ντεμιρτάς, την αρχηγία του HDP.

Το 2015, η Γιουκσέκνταγ επικρίθηκε σφοδρά για τον Ερντογάν σε σχέση με τις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία. Κατά τη γνώμη της, η Τουρκία δεν πολεμούσε το Ισλαμικό Κράτος εκεί, αλλά υποστήριζε τις ενέργειές του κατά των κουρδικών δυνάμεων.

Η Γιουκσέκνταγ δεν ήταν η μόνη που εξαπέλυσε αυτές τις κατηγορίες. Για παράδειγμα, ο Τούρκος δημοσιογράφος Τζαν Ντούνταρ ανέφερε επίσης τις τουρκικές προμήθειες όπλων προς τους ισλαμιστές εξτρεμιστές στη βόρεια Συρία. Ο Τούρκος δημοσιογράφος επίσης φυλακίστηκε προσωρινά και τώρα ζει εξόριστος στο Βερολίνο.

Μετά από μια μακρά έρευνα, η Γιουκσέκνταγ συνελήφθη στα τέλη του 2016 και η εισαγγελία άσκησε κατηγορίες σε βάρος της το καλοκαίρι του 2017. Μεταξύ άλλων κατηγοριών, υποψιαζόταν ότι έκανε προπαγάνδα υπέρ της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG στη βόρεια Συρία, η οποία κατατάσσεται ως τρομοκρατική οργάνωση από την τουρκική κυβέρνηση.

Τον Μάιο του 2024, καταδικάστηκε σε 30 χρόνια και τρεις μήνες φυλάκισης.

Χιλιάδες άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι

Αυτά τα παραδείγματα είναι απλώς τα πιο γνωστά από μία μακρά λίστα πολιτικών κρατουμένων στην Τουρκία.

Κανένα άλλο από τα 46 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν έχει τόσα άτομα στη φυλακή όσο η Τουρκία. Ενδεικτικά, η DW αναφέρει πως το 2000, η χώρα είχε λιγότερους από 50.000 κρατούμενους και μέχρι το 2023, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε περίπου 350.000.

Δεν είναι σαφές πόσοι από αυτούς είναι πολιτικοί κρατούμενοι, δηλαδή άτομα που βρίσκονται στη φυλακή μόνο ή κυρίως επειδή “απειλούν” την κυβέρνηση ή οργανισμούς ή άτομα κοντά σε αυτήν. Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι.