Ώρες αγωνίας στον αέρα για τον Ερντογάν

Νέες λεπτομέρειες για τις κρίσιμες ώρες του πραξικοπήματος στην Τουρκία φέρνουν στο φως δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, στα οποία περιγράφονται οι προσπάθειες του Ταγίπ Ερντογάν να παραμείνει ζωντανός και να μην πέσει στα χέρια των στασιαστών, ώσπου να φτάσει από το Μαρμάρι όπου παραθέριζε, στην Κωνσταντινούπολη.

Η WSJ περιγράφει τον τρόμο που βίωσε ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν στον αέρα, όταν το αεροσκάφος που τον μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη προσέγγισαν μαχητικά F16. Τον αρχικό πανικό, πως δηλαδή τα αεροσκάφη θα έβαλαν κατά του προεδρικού αεροπλάνου ή θα το ανάγκαζαν να προσγειωθεί, διαδέχθηκε η ανακούφιση. Στρατιωτικοί που παρέμεναν πιστοί στον πρόεδρο, διέταξαν την απογείωση άλλων F16 που πλησίασαν στο σημείο ώστε να “συνοδεύσουν” τον πρόεδρο ως την Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας την αποχώρηση των εχθρικών αεροσκαφών.

Άγρια καταδίωξη Ερντογάν από στρατιωτικούς

Άλλωστε ο Ερντογάν και η προσωπική του φρουρά φαίνεται να  διέφυγαν της σύλληψης ή ακόμη και του μοιραίου, κυριολεκτικά στο παρά πέντε, όπως σημειώνει σε άρθρο της η Financial Times. Αρχικά από το ξενοδοχείο στο οποίο διέμενε ο Τούρκος πρόεδρος και το οποίο εγκατέλειψε όταν άνδρες των μυστικών υπηρεσιών τον ενημέρωσαν για το πραξικόπημα. Αντίστοιχα, κατά την προσέγγιση του Ερντογάν στο αεροδρόμιο Νταλαμάν, καταδιώχθηκε από δεκάδες στρατιώτες, ενώ από την ανταλλαγή πυροβολισμών έχασαν τη ζωή τους τρία από τα μέλη της φρουράς του.

Ανταλλαγή πυρών κατά την φυγή Ερντογάν από το Μαρμάρι

Η αποτυχία σύλληψής του, που προκαλεί και ερωτηματικά, τόσο για την έγκαιρη εγκατάλειψη του ξενοδοχείου όπου διέμενε, όσο και σε ότι αφορά στο “δισταγμό” των αεροσκαφών να ανοίξουν πυρ στον αέρα κατά του προεδρικού αεροσκάφους, ήταν σύμφωνα με τους αναλυτές και ο καταλύτης που οδήγησε στην αποτυχία του πραξικοπήματος. Αυτά τα γεγονότα και οι λεπτοί, αλλά ιδιαίτερα αποτελεσματικοί χειρισμοί του Ερντογάν που κινητοποίησαν μάζες Τούρκων πολιτών.

Ερωτηματικά προκαλούν οι αντιδράσεις των στασιαστών

Πιο αναλυτικά, η WSJ σημειώνει πως τρία ελικόπτερα στασιαστών που προσγειώθηκαν στο Μαρμάρι, συνάντησαν την αντίσταση της ομάδας ασφαλείας του προέδρου, αλλά και της τοπικής αστυνομίας. Έτσι η επιχείρηση δεν στέφθηκε από επιτυχία και τα ελικόπτερα που έστειλαν όσοι οργάνωσαν το πραξικόπημα έφυγαν με άδεια χέρια. Εκεί και μετά την ασφαλή μεταγωγή του στην Κωνσταντινούπολη, άρχισε να γέρνει η πλάστιγγα υπέρ του καθεστώτος Ερντογάν, αφού ούτε ο πρόεδρος είχε συλληφθεί, αλλά κυρίως ο ίδιος ο στρατός ήταν διχασμένος και δεν υποστήριζε στο σύνολό του το πραξικόπημα.

Θέατρο του Ερντογάν ή πραγματική απειλή;

Τα γεγονότα στην Τουρκία συνέλαβαν στον… ύπνο την διοίκηση Ομπάμα, με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών να θεωρούν πως οι κινήσεις των στρατευμάτων αφορούσαν σε κάποια επιχείρηση κατά τρομοκρατών. Δεν είναι λίγοι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι που εξέτασαν από το πρώτο λεπτό το ενδεχόμενο πίσω από τα γεγονότα να κρύβεται ο ίδιος ο Ερντογάν – κάτι που έχει υποστηριχτεί και από άλλους αναλυτές – με σκοπό να εδραιώσει ακόμη περισσότερο την εξουσία του στο κράτος. Από την άλλη, η Wall Street Journal σημειώνει πως πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών ενημέρωσαν το Λευκό Οίκο πως η απόπειρα πραξικοπήματος φαίνεται να είναι πραγματική και όχι σκηνοθετημένη.

Το μήνυμα της αντίστασης

Το αμερικανικό μέσο, αναφέρεται στις μεθόδους που μηχανεύτηκε η ομάδα του Ερντογάν, παρά το γεγονός πως βρέθηκε στιμωγμένη στη γωνία και έμοιαζε να χάνει την παρτίδα το βράδυ της Παρασκευής. Ο Ερντογάν έστειλε SMS σε όσο περισσότερα κινητά τηλέφωνα μπορούσε, με τα οποία καλούσε τους πολίτες να βγουν στους δρόμους και να αποτρέψουν το πραξικόπημα. Μάλιστα, η δουλειά έγινε τόσο μεθοδικά και μαζικά που Τούρκοι πολίτες συνέχιζαν να λαμβάνουν τα SMS αυτά ως και την Κυριακή. Φαίνεται λοιπόν, πως πριν ακόμη κατορθώσει να βγει στο CNN Turk, ο Τούρκος πρόεδρος είχε στείλει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο το “σήμα κινδύνου” στους υποστηρικτές του.

Η ισλαμική αλληλεγγύη

Ένα άλλο στοιχείο που συνέβαλε στην κινητοποίηση των πολιτών ήταν η δύναμη της θρησκείας, στην οποία πάντα υπολόγιζε ο Ερντογάν. Οι μουφτήδες και οι ιμάμηδες σε όλη την τουρκική επικράτεια ανέλαβαν επίσης δράση υπέρ του προέδρου, με τα μεγάφωνα από τα τζαμιά να σημαίνουν “συναγερμό” το βράδυ του πραξικοπήματος και να καλούν σε προσευχή για τη χώρα, προσευχή που ώθησε πολίτες να ξεχυθούν στο δρόμο. Άλλωστε, ο πρόεδρος θρησκευμάτων είχε διατάξει τους ιμάμηδες να ψέλνουν τη “sela”, ψαλμωδία που συνήθως ακούγεται σε κηδείες ειδικές περιστάσεις. Φαίνεται πως η συγκεκριμένη ψαλμωδία, όταν ακούγεται χωρίς να συντρέχει κάποιος από τους παραπάνω λόγους, λειτουργεί ως κάλεσμα “στα όπλα” για τις ισλαμικές κοινότητες.

Οι νέες τεχνολογίες

Φυσικά το τελευταίο εργαλείο στην αντίσταση του Ερντογάν ήταν οι  νέες τεχνολογίες, για τις οποίες πολύ λόγος έχει γίνει στο παρελθόν. Ο πρόεδρος εμφανίστηκε μέσω face time στο CNN Turk, δίνοντας την αίσθηση πως τελούσε υπό καθεστώς εξαιρετικής πίεσης και ατσάλωσε ακόμη περισσότερο τη θέληση των υποστηρικτών του να βγουν στο δρόμο και να αποτρέψουν τους στασιαστές.

Τα λάθη των στασιαστών στην ψυχολογία της μάζας

Ο Ερντογάν ξεσήκωνε τα πατριωτικά αισθήματα του λαού, την ώρα που οι οργανωτές του πραξικοπήματος εξαπέλυαν επίθεση σε βάρος του ναού της δημοκρατίας και του προεδρικού μεγάρου. Οι Τούρκοι πολίτες δεν θα περίμεναν ποτέ πως ο στρατός θα άνοιγε πυρ σε απλό κόσμο ή θα εξαπέλυε επίθεση στο κοινοβούλιο. Σε κανένα από τα πραξικοπήματα που προηγήθηκαν στη σύγχρονη τουρκική ιστορία “ο στρατός δεν επιτέθηκε πολίτες διαδηλωτές ή το σύμβολο του έθνους” σημειώνει Τούρκος αξιωματικός. “Αυτό ήταν και το τέλος” καταλήγει.

ΠΗΓΗ WSJ/ FT