Ο,τι συμβαίνει στο Βερολίνο δε μένει στο Βερολίνο

Του Γιώργου Σκαφιδά

Όταν οι άλλοι στην Ευρώπη είχαν μονοκομματικές κυβερνήσεις πριν δεκαετίες, οι Γερμανοί είχαν κυβερνήσεις συνεργασίας. Κι όταν οι άλλοι οδηγούνταν σε πρόωρες εκλογές εν μέσω πολιτικών κρίσεων, οι Γερμανοί είχαν πάντοτε να αντιπαραβάλουν την αταλάντευτη σταθερότητα του πολιτικού τους συστήματος.

Πίσω στο παρόν ωστόσο, το κλίμα δείχνει να έχει πια αντιστραφεί, με το Βερολίνο να κινείται στο δρόμο της αστάθειας που χάραξαν άλλες μεγάλες δυνάμεις της Δύσης, όπως η Βρετανία (με το Brexit) και οι ΗΠΑ (με την εκλογή Τραμπ).

Το Βερολίνο αλλάζει εν έτει 2017, όχι από τα έξω αλλά εκ των έσω, κι όχι λόγω οικονομίας αλλά μέσα από άλλες αιχμές αντιπαράθεσης (λόγω διαφωνιών στο προσφυγικό, στο μεταναστευτικό, στις περιβαλλοντικές πολιτικές κ.α.).

Οι επιπτώσεις, ωστόσο, προμηνύονται δυσοίωνες για την Ευρώπη συνολικά.

Η Γερμανία είναι, άλλωστε, η μεγαλύτερη οικονομία σε ευρωζώνη και ΕΕ, αλλά και το άτυπο διευθυντήριο για όσα συμβαίνουν πανευρωπαϊκά.

Υπό αυτήν την έννοια, ό,τι συμβαίνει στο Βερολίνο, δεν μένει στο Βερολίνο. Αντιθέτως…

Οι Γερμανοί πήγαν σε ομοσπονδιακές εκλογές στα τέλη του Σεπτεμβρίου, πριν σχεδόν δύο μήνες. Κυβέρνηση, ωστόσο, ακόμη δεν έχουν, ούτε αναμένεται να αποκτήσουν στο κοντινό μέλλον.

Το καλό σενάριο, εάν οι διερευνητικές συνομιλίες Χριστιανοδημοκρατών-Φιλελευθέρων-Πρασίνων δεν είχαν καταρρεύσει τα μεσάνυχτα της Κυριακής, θα ήταν να σχηματιστεί στη Γερμανία ένας νέος κυβερνητικός συνασπισμός μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2018. Ωστόσο πλέον, ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαντάζει από υπερβολικά αισιόδοξο… έως άτοπο.

Πιο πιθανό είναι είτε η Μέρκελ να προχωρήσει, για πρώτη φορά στα χρονικά, στο σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας, είτε να οδηγήσει τη χώρα σε επαναληπτικές εκλογές, ενδεχομένως… γύρω στο Πάσχα (που «πέφτει» τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου φέτος στη Γερμανία).

Κοινώς για τους επόμενους τουλάχιστον τρεις με πέντε μήνες (δεδομένου ότι μεσολαβούν και Χριστούγεννα), οι πολιτικοί στο Βερολίνο θα αναλώνονται στα του οίκου τους, και μάλιστα κατά τρόπο φοβικό, χωρίς να μπορούν να πάρουν καμία σοβαρή πρωτοβουλία σε επίπεδο ευρωζώνης και ΕΕ.

Κάποιοι εκτιμούν ότι η γερμανική «απουσία» θα μπορούσε να αφήσει μεγαλύτερο πεδίο ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Στην πράξη ωστόσο, μάλλον θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο.

Ο Μακρόν θα βρεθεί με δεμένα τα χέρια, χωρίς συνομιλητή στο Βερολίνο, με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις να μπαίνουν σε φάση προσωρινής παράλυσης.

Η γαλλική προεδρία εξέδωσε χθες ανακοίνωση, στην οποία τονίζει την ανάγκη το Βερολίνο να παραμείνει «σταθερός και ισχυρός» εταίρος. Ο ίδιος ο πρόεδρος Μακρόν είχε δηλώσει λίγες ώρες νωρίτερα ότι «δεν είναι προς το συμφέρον της Γαλλίας» η κατάρρευση των διερευνητικών συνομιλιών για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία. Σε ανάλογο πνεύμα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας χαρακτήρισε τις τελευταίες γερμανικές εξελίξεις «κακή είδηση για την Ευρώπη», με την Κομισιόν από την άλλη να δηλώσει «πεπεισμένη» δια του εκπροσώπου της κ. Μαργαρίτη Σχοινά ότι «η σταθερότητα και η συνέχεια είναι διασφαλισμένες» στη Γερμανία.

Επί της ουσίας ωστόσο, στην παρούσα φάση τίποτα δεν δείχνει διασφαλισμένο.

Κι αυτό, σε μια περίοδο πολλών προκλήσεων για την ΕΕ: ενώ οι συνομιλίες για το Brexit οδεύουν από αδιέξοδο σε αδιέξοδο, ενώ η ΕΕ κλονίζεται από τις «ανταρσίες» απείθαρχων κρατών-μελών (όπως είναι η Πολωνία, η Ουγγαρία κ.α.), και ενώ το προσφυγικό παραμένει «άλυτο» σε ευρωπαϊκό επίπεδο (καθώς κάποιες χώρες της ομάδας του Βίζεγκραντ δεν προτίθενται να φιλοξενήσουν στα εδάφη τους ούτε έναν πρόσφυγα). Αλλά και στα καθ’ ημάς, το μέλλον του ελληνικού χρέους παραμένει σε εκκρεμότητα, όπως άλλωστε και η τρίτη αξιολόγηση που μένει να ολοκληρωθεί.

Ο Γάλλος πρόεδρος έκανε (συμβολικά, αμέσως μετά τις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου) μια σειρά από μεταρρυθμιστικές προτάσεις για το μέλλον της ευρωζώνης στη μετά-Brexit εποχή, προτάσεις στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης ενσωμάτωσης (με τη θεσμοθέτηση θέσης υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης, την εναρμόνιση των φορολογικών πολιτικών, τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού και ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, τη διαμόρφωση κοινής πολιτικής ασύλου κ.α.). Οι εν λόγω προτάσεις μπαίνουν, ωστόσο, πλέον στον πάγο, καθώς δεν υπάρχει κανείς στο Βερολίνο να τις προσυπογράψει.

Ακόμη κι αν η Μέρκελ ήθελε να συμπορευθεί με τον Μακρόν, υπάρχουν πολλοί στα στρατόπεδα των Φιλελευθέρων του FDP και των Χριστιανοκοινωνιστών του CSU που δεν θέλουν να τη συνοδεύσουν. Υπάρχει, επίσης, και ένα πολιτικά «αχανές» και «πολυδιασπασμένο» ομοσπονδιακό κοινοβούλιο πίσω στο Βερολίνο, στα έδρανα του οποίου κάθονται για πρώτη φορά στα μεταπολεμικά χρονικά και… 92 ακροδεξιοί βουλευτές της παράταξης Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Η Μέρκελ θα τους βρει μπροστά της, εάν αποφασίσει να προχωρήσει σε κυβέρνηση μειοψηφίας. Και εκείνοι αναμένεται, φυσικά, να υψώσουν εμπόδια σε κάθε πρόταση περί ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και ολοκλήρωσης.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Έθνος