Ποιο θα είναι το μέλλον της Γάζας – Τα ζοφερά σενάρια για τους Παλαιστίνιους
Διαβάζεται σε 8'
Πώς θα ήταν η επόμενη μέρα στη Γάζα με τον πόλεμο με το Ισραήλ; Οι πολιτικές και ανθρωπιστικές προκλήσεις, όπως τις κατέγραψε το Foreign Policy.
- 06 Νοεμβρίου 2023 22:33
Εδώ και έναν μήνα, η Γάζα δέχεται ανελέητους βομβαρδισμούς από τις ισραηλινές αεροπορικές δυνάμεις, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση που εξαπέλυσε η Χαμάς σε εδάφη του Ισραήλ, την 7η Οκτωβρίου. Στόχος του Ισραήλ -όπως τουλάχιστον διατείνεται το ίδιο- είναι η “εξόντωση” της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς και των μαχητών της.
Εμπειρογνώμονες και αναλυτές έχουν αμφισβητήσει την ικανότητα του Ισραήλ να τα καταφέρει. Ακόμα, όμως, κι αν τα κατάφερνε, ποια θα ήταν η επόμενη ημέρα στην πολύπαθη Γάζα; Ποιος θα ήταν ο πολιτικός διάδοχος της Χαμάς και ποιος θα μπορούσε να εγγυηθεί την ειρήνη στην περιοχή;
Το Foreign Policy μίλησε με αρκετούς πρώην και νυν διπλωμάτες και αξιωματούχους των Αμερικανικών και Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, Παλαιστίνιους μελετητές και περιφερειακούς εμπειρογνώμονες, αναζητώντας απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.
Κοινός τόπος όλων ήταν ότι “κάθε σενάριο για το μέλλον της Παλαιστίνης μετά τον πόλεμο είναι ζοφερό”.
Μπορεί το Ισραήλ να καταστρέψει τη Γάζα;
Μετά από 16 χρόνια στην εξουσία, η Χαμάς έχει εδραιωθεί στη Λωρίδα της Γάζας. Ακόμη και αν το Ισραήλ κατάφερνε να την ανατρέψει, θα άφηνε πίσω του ένα κενό πολιτικής διακυβέρνησης και μια ανθρωπιστική κρίση τεραστίων διαστάσεων. Ήδη, περισσότεροι από 9.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, σύμφωνα με το τοπικό υπουργείο Υγείας, μεταξύ των οποίων και σχεδόν 4.000 παιδιά.
Μια χερσαία εισβολή στον παλαιστινιακό πυκνοκατοικημένο θύλακα μπορεί να συγκριθεί με τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Μοσούλη του Ιράκ το 2016, όπου σημειώθηκε ένας από τους πιο σκληρούς πολέμους στον κόσμο, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μόνο που, όπως επισημαίνει το FP, στη Γάζα θα μπορούσε να είναι χειρότερα.
Ήδη, η σφοδρότητα της εκστρατείας βομβαρδισμών του Ισραήλ έχει ξεπεράσει τις πιο έντονες αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ στο Ιράκ. “Σχεδόν εξ ορισμού, ο ισραηλινός στρατιωτικός στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ισοπέδωση σημαντικών τμημάτων της Γάζας“, δήλωσε οFrankLowenstein, πρώην ειδικός απεσταλμένος για τις ισραηλινο-παλαιστινιακές διαπραγματεύσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ.
Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν θέσει ως στόχο να εξαλείψουν και το τελευταίο ίχνος της Χαμάς, “συντρίβοντας την ικανότητά της να έχει οποιαδήποτε στρατιωτική ικανότητα ή ικανότητα διακυβέρνησης στη Γάζα”, ανέφερε ανώτερος Ισραηλινός διπλωμάτης, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Όπως αναφέραμε παραπάνω, μελετητές και εμπειρογνώμονες έχουν αμφισβητήσει το κατά πόσον το Ισραήλ μπορεί να εξαλείψει τη Χαμάς στο σύνολό της. Εκτός από τη στρατιωτική πτέρυγα της ομάδας, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι της Χαμάς και κάποιοι της Παλαιστινιακής Αρχής διευθύνουν σχολεία, νοσοκομεία και ένα ad hoc δικαστικό σύστημα.
“Μιλάμε για περίπου 60.000 άτομα”, δήλωσε ο Χαλίλ Σικάκι, διευθυντής του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής και Έρευνας Ερευνών. “Είναι δάσκαλοι, διευθυντές σε σχολεία, γιατροί και νοσηλευτές, άνθρωποι που εργάζονται σε κοινωνικές υπηρεσίες, άνθρωποι που παρέχουν νερό και ηλεκτρικό ρεύμα. Γιατί το Ισραήλ να κυνηγήσει αυτούς τους ανθρώπους;” αναρωτήθηκε.
Ακόμα, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η ‘Χαμάς ως ιδέα’. Η Χαμάς ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 με δέσμευση την ένοπλη αντίσταση και την εξόντωση του Ισραήλ και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οργάνωση στην πολιτική σκηνή της Παλαιστίνης.
“Δεν μπορώ καν να διανοηθώ τις μακροπρόθεσμες ανθρωπιστικές επιπτώσεις” που θα προκληθούν από τις επιθέσεις των Ισραηλινών στη Γάζα, δήλωσε ο Khaled Elgindy, διευθυντής του προγράμματος του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής για την Παλαιστίνη και τις Παλαιστινοϊσραηλινές υποθέσεις, την ώρα που ήδη ο αριθμός των νεκρών στην περιοχή έχει ξεπεράσει τις 10.000.
“Με τον ίδιο τρόπο που οι Ισραηλινοί έχουν αυτή την επιθυμία για εκδίκηση, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η ίδια παρόρμηση θα εμφανιστεί και εντός των Παλαιστινίων”, πρόσθεσε.
Ποιος θα αναλάβει την ανοικοδόμηση της Γάζας;
Ενώ δεξιοί ισραηλινοί νομοθέτες έχουν εκφράσει την ιδέα της προσάρτησης τμημάτων της Λωρίδας της Γάζας, ανώτεροι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα επισημάνει ότι δεν επιθυμούν να επανακαταλάβουν τη Γάζα μετά τον πόλεμο, αναφέρει το FP.
Αμέσως μετά από μια ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση, οι ανθρωπιστικές ανάγκες και οι ανάγκες ανοικοδόμησης θα είναι τεράστιες. Τα νοσοκομεία και τα νεκροτομεία είναι ήδη υπερφορτωμένα. Τα αποθέματα καυσίμων, που απαιτούνται για τη λειτουργία των γεννητριών των νοσοκομείων και των εγκαταστάσεων αποχέτευσης νερού, έχουν ήδη μειωθεί μετά από τρεις εβδομάδες πολιορκίας ενώ τα τρόφιμα παρουσιάζουν επίσης έλλειψη.
Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, για να ανασυγκροτηθεί η πόλη της Γάζας σε όλα τα επίπεδα και να μετατραπεί σε μια πόλη ασφαλής για τους κατοίκους της, οι εμπειρογνώμονες βλέπουν ως πιθανό έναν συνασπισμό αραβικών κρατών, ως προσωρινός εγγυητής ασφαλείας στην περιοχή, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών.
“Μπορώ να δω Αιγύπτιους, Ιορδανούς και Σαουδάραβες στρατιώτες να ελέγχουν την περιοχή κατά τη διάρκεια ενός μεταβατικού σταδίου και ένα τεράστιο ποσό χρημάτων από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τους Σαουδάραβες για την ανασυγκρότηση της πόλης”, δήλωσε ο Ami Ayalon, πρώην επικεφαλής της ισραηλινής υπηρεσίας εσωτερικών πληροφοριών Shin Bet.
Όμως, όπως τονίζεται, όσο πιο μακρά και αιματηρή είναι η εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα, τόσο πιο δύσκολη καθίσταται η συνεργασία των αραβικών κρατών.
Ποιος θα είναι ο πολιτικός διάδοχος της Χαμάς;
Εάν η Χαμάς απομακρυνθεί από την εξουσία, αφού διοικεί τη Λωρίδα της Γάζας από το 2007, ο πιο προφανής υποψήφιος για να καλύψει το κενό είναι η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), η οποία διοικεί τη Δυτική Όχθη. Η Παλαιστινιακή Αρχή δημιουργήθηκε στον απόηχο της ειρηνευτικής διαδικασίας του Όσλο στα μέσα της δεκαετίας του 1990, με την ελπίδα να θέσει τις βάσεις για ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.
Αλλά αυτό δεν είναι και το καλύτερο πιθανό σενάριο. Γιατί:
- Η Παλαιστινιακή Αρχή εκδιώχθηκε από τη Χαμάς το 2007 και είναι απίθανο να αποδεχτεί την ιδέα της επιστροφής της, στον απόηχο μιας τιμωρητικής ισραηλινής στρατιωτικής εκστρατείας. “Δεν θέλουν να θεωρηθεί ότι έρχονται με ένα ισραηλινό τανκ και καταλαμβάνουν τη Λωρίδα της Γάζας”, δήλωσε η Ζάχα Χασάν, συνεργάτης του Carnegie Endowment for International Peace, η έρευνα της οποίας επικεντρώνεται στην ειρήνη μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ.
- Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων θεωρεί την ΠΑ διεφθαρμένη και αναποτελεσματική, ενώ η συνεργασία της με το Ισραήλ για την ασφάλεια στη Δυτική Όχθη αντιμετωπίζεται με βαθιά καχυποψία, καθώς οι ισραηλινοί έποικοι συνεχίζουν να καταπατούν παλαιστινιακά εδάφη.
- Παράλληλα, οι προϋπολογισμοί της έχουν φτάσει σε οριακό σημείο, καθώς το Ισραήλ έχει παρακρατήσει εκατομμύρια δολάρια από φορολογικά έσοδα που έχουν συγκεντρωθεί από τους Παλαιστίνιους.
- Η ίδια η επιβίωση της ΠΑ ως οργάνωση έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση τα τελευταία χρόνια, πόσο μάλλον η ικανότητά της να πάρει υπό την προστασία της 2 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας στον απόηχο ενός πολέμου.
“Για να αποκτήσει εξουσία η Παλαιστίνη, θα χρειαστούν νέες εκλογές, σημαντικοί πόροι και μια πολύ διαφορετική στάση από τους Ισραηλινούς”, δήλωσε ο Lowenstein, πρώην ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ. “Αλλά βρισκόμαστε στο άλλο άκρο σε όλα αυτά τα ζητήματα αυτή τη στιγμή”, πρόσθεσε.
Η λύση των δύο κρατών
Η μόνη μακροπρόθεσμη λύση για να αντιμετωπιστεί η ανάγκη του Ισραήλ για ασφάλεια και οι ελπίδες των Παλαιστινίων για αυτοδιάθεση είναι να εργαστούν από κοινού για μια πολιτική λύση στη σύγκρουση, σημειώνουν πολλοί από τους αναλυτές.
Πριν από τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, οι ελπίδες για μια ειρηνευτική συμφωνία είχαν προ πολλού απομακρυνθεί από τον καθρέφτη ενώ τώρα φαίνεται να επανέρχονται στο προσκήνιο.
Η υποστήριξη της λύσης των δύο κρατών μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, αν και απουσιάζει από τις συζητήσεις για το Μεσανατολικό τα τελευταία χρόνια, από την έναρξη του νέου πολέμου πολλοί εξακολουθούν να τη θεωρούν ως τη μόνη λύση για τον τερματισμό του πολέμου.
“Αν θέλουμε να δούμε το κράτος του Ισραήλ ασφαλές και χωρίς να χάσουμε την ταυτότητά μας ως εβραϊκή δημοκρατία, αυτή είναι η μόνη λύση. Γιατί διαφορετικά θα δημιουργήσουμε ένα κράτος απαρτχάιντ και δεν θα είμαστε ποτέ ασφαλείς”, δήλωσε ο Ayalon, πρώην διευθυντής της Shin Bet.
