Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι τέσσερις τρόποι με τους οποίους άλλαξε ο πλανήτης μέσα σε 10 μέρες

Εκατοντάδες ζωές έχουν χαθεί στο πεδίο της μάχης μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τον βομβαρδισμό των ουκρανικών πόλεων να βρίσκεται σε εξέλιξη.

Εκτός όμως από τις απώλειες ανθρωπίνων ζωών στην Ουκρανία, ο πόλεμος επηρεάζει τα πάντα σε διεθνές επίπεδο, από την επισιτιστική ανασφάλεια στο Κάιρο έως τις τιμές του φυσικού αερίου στην Καλιφόρνια. Συντελούνται μείζονες γεωπολιτικές αλλαγές, ενώ παράλληλα αλλάζει ο τρόπος λειτουργίας ορισμένων από τους πιο εξέχοντες θεσμούς του πλανήτη.

Το CNN παραθέτει τέσσερις τρόπους με τους οποίους άλλαξε ο κόσμος μέσα στις 10 ημέρες από τότε που ο πόλεμος επέστρεψε στην Ευρώπη.

Μια μεταβαλλόμενη παγκόσμια τάξη

Η εισβολή στην Ουκρανία δεν εγκαινίασε μια νέα εποχή για τις πολιτικές των μεγάλων δυνάμεων. Ήταν μια βίαιη επισήμανση που επιβεβαίωσε μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές στο γεωπολιτικό πεδίο παγκοσμίως από την 11η Σεπτεμβρίου και μετά.

Τα χρόνια που ακολούθησαν, η προσοχή των ηγετών της Δύσης στράφηκε στην παγκόσμια τρομοκρατία. Η Αλ Κάιντα και ο ISIS ήταν οι εχθροί που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Το Κρεμλίνο έφυγε από το κάδρο της απειλής προς την Δύση, με αποκορύφωμα την στάση του Προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα το 2012 να χλευάσει τον τότε υποψήφιο για την προεδρία Μιτ Ρόμνεϊ ως “περίεργο” όταν αποκάλεσε τη Ρωσία τον υπ’ αριθμόν ένα γεωπολιτικό εχθρό των Ηνωμένων Πολιτειών.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Πούτιν είχε ήδη δείξει ότι ήθελε να ανατρέψει το μεταψυχροπολεμικό κλίμα.

Ο πρώην αξιωματικός πληροφοριών της KGB ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2000, υποσχόμενος να αποκαταστήσει την παλιά δόξα της Ρωσίας, μερικές φορές μέσω της οδού της στρατιωτικής βίας. Ως πρωθυπουργός το 1999, εξαπέλυσε επίθεση στη ρωσική δημοκρατία της Τσετσενίας κατά των αυτονομιστών ανταρτών. Το 2008, το Κρεμλίνο εισέβαλε στη Γεωργία και αναγνώρισε δύο αποσχισθείσες δημοκρατίες στη χώρα, η οποία εκείνη την εποχή πλησίαζε όλο και περισσότερο την Ευρώπη.

Αργότερα, η υποστήριξη του Πούτιν στον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ – που παρουσιάστηκε ως σύμμαχος στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας – δεν τον έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή στη Δύση, κυρίως λόγω της απόφασης του Σύρου δικτάτορα να επιτεθεί στον λαό του με χημικά όπλα. Η απόφαση του Πούτιν να προσαρτήσει την Κριμαία το 2014 και να υποστηρίξει τους αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία οδήγησε σε κυρώσεις και οι κινήσεις του αυτές καταδικάστηκαν απερίφραστα από τη Δύση. Το ίδιο συνέβη και με τις φερόμενες προσπάθειες της Ρωσίας να δολοφονήσει τους εχθρούς της σε ξένο έδαφος, με χαρακτηριστική την υπόθεση Ναβάλνι.

Ωστόσο ο Πούτιν παρέμεινε σημαντικός παγκόσμιος παίκτης και εταίρος, αν και όχι τόσο δημοφιλής για τους ηγέτες από την Ουάσιγκτον έως τη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010.

Παρά την αμφιλεγόμενη φήμη της, η Ρωσία αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα στη μάχη κατά του ISIS, είναι ο κύριος προμηθευτής ενέργειας της Ευρώπης ενώ βοήθησε και στη διαπραγμάτευση μεγάλων διπλωματικών συμφώνων όπως η πυρηνική συμφωνία του Ιράν το 2015.

Η εισβολή της περασμένης εβδομάδας μπορεί να τελείωσε τη σχέση αυτή. Μετά από ένα τέταρτο του αιώνα που οι σχέσεις της Δύσης με τον Πούτιν περνούσαν περίοδο ηρεμίας, η τελευταία εξέλιξη ίσως τον θέτει τελικά απέναντι.

Σε απάντηση στον πόλεμο, η Δύση έπληξε τη Ρωσία με πρωτοφανείς κυρώσεις που έχουν ακρωτηριάσει τα χρηματοπιστωτικά της ιδρύματα, οδηγώντας την οικονομία της και το ρούβλι σε αδιέξοδο, στοχεύοντας ακόμη και προσωπικά τον Πούτιν και κάποια πρόσωπα από τον στενό κύκλο του.

«Ο Πούτιν είναι πλέον απομονωμένος από τον κόσμο περισσότερο από ποτέ», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν την Τρίτη σε ομιλία του.

Με ενιαία γραμμή η Ευρώπη

Μετά την εισβολή της Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε αποφάσεις ασφαλείας που θα έμοιαζαν αδιανόητες πριν από μερικές εβδομάδες.

Αν και για χρόνια έχει αποτελέσει έναν από τους πιο ισχυρούς οικονομικούς παίκτες στον κόσμο, δεν έχει καταφέρει να μετατρέψει αυτή τη δύναμη σε ισοδύναμη γεωπολιτική ισχύ. Η ΕΕ έχει, ιστορικά, εμφανιστεί διχασμένη ως προς τον ακριβή λόγο που θα έπρεπε να έχουν οι Βρυξέλλες στην εξωτερική πολιτική.

Όμως τώρα, η “γραμμή” της Ευρώπης για την άμυνα, την ασφάλεια και τις εξωτερικές υποθέσεις έχει εξελιχθεί σε ένα συμπαγές σχήμα σε διάστημα μόλις λίγων ημερών.

Η επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη έχει ενώσει τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ προς την ίδια κατεύθυνση, με αποτέλεσμα η ΕΕ να χρησιμοποιεί τώρα την οικονομική της ισχύ για γεωπολιτικούς σκοπούς, στοχεύοντας τη Ρωσία με το ισχυρότερο πακέτο κυρώσεων που έχει επιβάλει ποτέ.

Παράλληλα, παρείχε για πρώτη φορά χρηματοδότηση για την αγορά όπλων για την Ουκρανία, μια κίνηση που από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ως αμφιλεγόμενη. Η Γερμανία, η οποία για δεκαετίες δεν υιοθετούσε μια στρατιωτικοποιημένη προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική αλλάζει πλεύση και συμμετέχει τώρα στον εξοπλισμό της Ουκρανίας και στην ενίσχυση των δικών της στρατιωτικών δαπανών ως απάντηση στην εισβολή.

Ένα εκατομμύριο άνθρωποι εκτοπισμένοι

Ένα εκατομμύριο άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους τις πρώτες επτά ημέρες από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία – μια από τις ταχύτερες μεταναστεύσεις στο πρόσφατο παρελθόν. Στην περίπτωση της Συρίας, χρειάστηκαν τρεις μήνες για ένα εκατομμύριο πρόσφυγες να εγκαταλείψουν τη χώρα το 2013, όταν οι αναχωρήσεις ήταν στο υψηλότερο επίπεδο.

Εάν οι μάχες συνεχιστούν και, όπως αναφέρουν πηγές στο περιβάλλον του Εμανουέλ Μακρόν, επιβεβαιωθεί το ότι τα χειρότερα δεν έχουν ακόμη έρθει, η Ευρώπη θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια άνευ προηγουμένου προσφυγική κρίση.

«Έχω εργαστεί σε επείγουσες καταστάσεις προσφύγων για σχεδόν 40 χρόνια και σπάνια έχω δει μια έξοδο τόσο γρήγορη όσο αυτή», δήλωσε ο Filippo Grandi, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στο CNN.

Αξίζει να σημειωθεί πως πολλές είναι οι αναφορές για ρατσιστικές και βίαιες πρακτικές απέναντι σε αφρικανούς και γενικά μη Ουκρανούς στα σύνορα.

Το μέλλον των προσφύγων παραμένει ασαφές. Εάν η Ρωσία ανατρέψει την ουκρανική κυβέρνηση, θα θέλουν αυτοί οι άνθρωποι να επιστρέψουν στην πατρίδα τους; Και τι γίνεται αν, μετά τις μάχες, δεν έχουν πλέον σπίτια για να επιστρέψουν;

Τρόφιμα και καύσιμα

Οι τιμές του φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σημειώσει τη μεγαλύτερη αύξηση τους μετά τον τυφώνα Κατρίνα το 2005. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι οι τιμές των τροφίμων θα εκτοξευθούν μετά την ήδη «απότομη» άνοδο που συντελέεστηκε πέρυσι. Και η Moody’s προειδοποιεί ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, που έχουν ήδη πληγεί από την πανδημία του Covid-19, θα μπορούσαν να εκτεθούν περαιτέρω στο χάος. Οι μετοχές σε όλο τον κόσμο σημείωσαν πτώση την Παρασκευή, με την Ευρώπη να βρίσκεται σε δύσκολη θέση.

Τεράστιο είναι και το κόστος στην ενέργεια. Αν και η Ευρώπη έχει πει εδώ και χρόνια ότι πρέπει να απογαλακτιστεί από τη ρωσική ενέργεια, η Μόσχα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου της ΕΕ. Η Ευρώπη θα μπορούσε να επιβιώσει εάν η Ρωσία σταματούσε τον εφοδιασμό, αλλά δεν θα ήταν ούτε φθηνή λύση, ούτε εύκολη.

Κάτι ακόμα που διακυβεύεται, είναι το αν θα συνεχίσει να υπάρχει φαγητό για όλους στο τραπέζι. Μόνο στην Ουκρανία, τρία με πέντε εκατομμύρια άνθρωποι θα χρειαστούν άμεση επισιτιστική υποστήριξη, όπως δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (WFP) Ντέιβιντ Μπίσλεϊ.

Αλλά η Ρωσία και η Ουκρανία είναι επίσης μερικοί από τους κορυφαίους παραγωγούς σιταριού στον κόσμο. Μαζί, αντιπροσωπεύουν το 23% του συνόλου των παγκόσμιων εξαγωγών, σύμφωνα με την S&P Global.

«Οι σύγκρουση των δύο από τους μεγαλύτερους προμηθευτές του κόσμου θα έχουν σαφώς κάποιο αντίκτυπο στις τιμές, όταν υπάρχει ήδη έλλειψη», δήλωσε ο Julien Barnes-Dacey, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων.

Αν και η Ουκρανία αποκαλείται το καλάθι με το ψωμί της Ευρώπης, οι ανησυχίες είναι ιδιαίτερα έντονες στη Μέση Ανατολή – τον τρίτο μεγαλύτερο αγοραστή σιταριού στο Κίεβο για το έτος 2020/2021, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ.

Περισσότερο από το 40% των πρόσφατων εξαγωγών σιταριού της χώρας κατευθύνθηκε μόνο στη Μέση Ανατολή ή στην Αφρική, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες για επισιτιστική κρίση.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις