Politico: Η Αμερική είναι πλέον σύμμαχος του Πούτιν

Οι εξελίξεις στον πόλεμο στην Ουκρανία επιβάλλουν στους πολιτικούς ηγέτες να πάρουν θέση. Και σύμφωνα με πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες, ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει επιλέξει την πλευρά του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Μέσα σε επτά ημέρες δηλώσεων και παρεμβάσεων σχετικά με τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει μετατρέψει σε πραγματικό εφιάλτη τις ανησυχίες των Ουκρανών και των συμμάχων τους. Όπως επισημαίνει δημοσίευμα του Politico, οι κινήσεις του προκαλούν έντονους τριγμούς στη διατλαντική σχέση, που από το 1945 αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί αρχίζουν να αντιλαμβάνονται το μέγεθος της αλλαγής: η Αμερική δεν είναι πλέον ο σταθερός σύμμαχος που γνώριζαν. Στην καλύτερη περίπτωση, αντιμετωπίζει την Ευρώπη με σκεπτικισμό. Στη χειρότερη, τη βλέπει ως αντίπαλο.

Η “έκρηξη” του Τραμπ που σόκαρε την Ευρώπη

Εάν υπήρχαν αμφιβολίες για το πόσο μακριά είναι διατεθειμένος να φτάσει ο Τραμπ, αυτές διαλύθηκαν το βράδυ της Τρίτης, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος προκάλεσε σοκ κατηγορώντας την Ουκρανία ότι «ξεκίνησε» τον πόλεμο με τη Ρωσία.

Η δήλωση αυτή αποτελεί ανοιχτή πρόκληση προς την ιστορική αλήθεια, που καταγράφει τη ρωσική εισβολή ως απρόκλητη επίθεση.

Ευρωπαίος διπλωμάτης μιλώντας ανώνυμα, δήλωσε στο Politico, «Έχουμε πλέον μια συμμαχία ανάμεσα σε έναν Ρώσο πρόεδρο που θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη και έναν Αμερικανό πρόεδρο που θέλει το ίδιο [..] Η διατλαντική συμμαχία τελείωσε».

Από την απόλυτη στήριξη τον Ζελένσκι στο πλευρό του Πούτιν

Για σχεδόν τρία χρόνια, η Ουάσινγκτον υπό τον Τζο Μπάιντεν υπήρξε ο πιο ισχυρός σύμμαχος της Ουκρανίας. Σήμερα, ο διάδοχός του στον Λευκό Οίκο φαίνεται να επαναλαμβάνει τη ρητορική του Πούτιν.

Νωρίτερα σήμερα ο Τραμπ αποκάλεσε τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι «δικτάτορα», επειδή δεν έχει προκηρύξει εκλογές. Παραδέχθηκε, μάλιστα, ότι δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την έκβαση του πολέμου.

“Αυτός ο πόλεμος είναι πολύ πιο σημαντικός για την Ευρώπη παρά για εμάς” έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα. “Έχουμε έναν μεγάλο, όμορφο ωκεανό που μας χωρίζει.”

Η δήλωση αυτή προκάλεσε σοκ στην Ευρώπη, αλλά δεν αποτελεί έκπληξη. Ο Τραμπ έχει δείξει ανοιχτά την εχθρότητά του προς την ΕΕ από την πρώτη στιγμή που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο.

Μέσα στον πρώτο μήνα της θητείας του, η νέα αμερικανική διοίκηση:

• Έχει ανακοινώσει δασμούς που στοχεύουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις
• Έχει επιτεθεί επανειλημμένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως θεσμό
• Έχει υπονομεύσει την Ουκρανία, πριν καν ξεκινήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες
• Έχει αμφισβητήσει ανοιχτά τις ιστορικές αμερικανικές δεσμεύσεις για την ευρωπαϊκή ασφάλεια
• Έχει επιχειρήσει να επαναφέρει τον Πούτιν στο διεθνές προσκήνιο

Στους διπλωματικούς κύκλους των Βρυξελλών, κάτι που μέχρι πρόσφατα ήταν αδιανόητο αρχίζει να ακούγεται: «Οι ΗΠΑ μπορεί να συνεργάζονται με τη Ρωσία για να διαλύσουν την ΕΕ.»

Τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσαν κοινή δήλωση, αναγνωρίζοντας την κρίση που αντιμετωπίζουν.

Συγκεκριμένα, οι ηγέτες του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, του φιλελεύθερου Renew Europe και των Πρασίνων δήλωσαν: «Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται πλήρως στις ΗΠΑ για την υπεράσπιση των κοινών μας αξιών και συμφερόντων». «Η ασφάλεια της Ουκρανίας είναι η ασφάλεια της Ευρώπης», ανέφεραν, τονίζοντας πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αναλάβουν άμεση δράση, μαζί με το ΝΑΤΟ και τους ομοϊδεάτες συμμάχους εκτός ΕΕ, για να επενδύσουν σε μια πιο αποτελεσματική και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και άμυνας».

Το μήνυμα είναι σαφές: η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τη στρατιωτική της δύναμη και να στηρίξει την Ουκρανία ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ.

Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι την ίδια αγωνία.

Ο Μπόρις Τζόνσον, πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, που διατηρεί στενή σχέση με τον Τραμπ, επέκρινε τις ευρωπαϊκές αντιδράσεις, υποστηρίζοντας ότι «οι δηλώσεις του Τραμπ δεν είναι ιστορικά ακριβείς, αλλά στοχεύουν στο να ταρακουνήσουν την Ευρώπη.»

Την ίδια στιγμή, ανώτερος Πολωνός αξιωματούχος ισχυρίστηκε ότι ο Τραμπ δεν θέλει να διαλύσει το ΝΑΤΟ ή να διχάσει την Ευρώπη, αλλά να την ωθήσει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά της.

Η επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ – ΕΕ είναι προφανής. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν έχει καταφέρει ούτε καν να μιλήσει τηλεφωνικά με τον Τραμπ στον πρώτο μήνα της προεδρίας του.

Η μόνη επαφή της με την Ουάσινγκτον ήταν μια συνάντηση στο Παρίσι με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Ντ. Βανς. Αλλά εκείνος δεν την ενημέρωσε καν ότι ο Τραμπ προετοίμαζε συνομιλίες με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για την επόμενη κιόλας ημέρα.

Την ίδια στιγμή, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσπάθησε να προσεγγίσει τον Τραμπ “επιχειρηματικά”, προσφέροντάς του πρόσβαση σε κρίσιμα ουκρανικά ορυκτά – όπως το λίθιο – με αντάλλαγμα τη συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης. Ωστόσο η εν λόγω πρόταση τού γύρισε μπούμερανγκ, αφού ο Τραμπ όχι μόνο δεν δέχτηκε, αλλά πλέον απαιτεί αυτά τα ορυκτά ως “αποπληρωμή” της βοήθειας που έχει ήδη προσφέρει η Ουάσινγκτον στην Ουκρανία.

Ο Τραμπ είναι φανερό πως όχι μόνο δεν φαίνεται διατεθειμένος να υποστηρίξει το Κίεβο, αλλά πλέον στοχεύει προσωπικά τον Ουκρανό πρόεδρο. Σύμφωνα με πολλούς Ευρωπαίους αξιωματούχους, η απαίτηση του Τραμπ για άμεσες εκλογές στην Ουκρανία δεν είναι απλώς μια δημοκρατική παρέμβαση – αλλά ένας τρόπος να “τελειώσει” τον Ζελένσκι.

Στη Μεγάλη Βρετανία, ωστόσο, υπάρχει ακόμα η ψευδαίσθηση ότι η “ειδική σχέση” με τις ΗΠΑ θα επιβιώσει. Ο Κιρ Στάρμερ, πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, αναμένεται να ταξιδέψει σύντομα στην Ουάσινγκτον για να συναντηθεί με τον Τραμπ. Την ίδια στιγμή, αξιωματούχοι στο Λονδίνο προσπαθούν να δουν τον Τραμπ ως “διαπραγματευτή” και όχι ως απειλή.

Ελπίζουν ότι δεν θα θελήσει να καταλήξει σε μια “κακή συμφωνία” για την Ουκρανία, στην οποία θα φανεί ότι έχει χάσει από τη Ρωσία.

Όπως επισημαίνει το Politico, η ιδέα του Τραμπ για μια “κακή συμφωνία” μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από εκείνη της Ευρώπης. Ο Τζέιμς Νίξι, διευθυντής του τμήματος Ρωσίας-Ευρασίας του Chatham House, δήλωσε ότι η ομάδα του Τραμπ δεν φαίνεται να διαπραγματεύεται με τον Πούτιν από θέση αντιπαράθεσης.

“Η σημερινή γενιά Ρεπουμπλικανών αντιμετωπίζει τη Ρωσία και την Ουκρανία ως σχεδόν ίσες” εξηγεί ο Νίξι. “Υπάρχει ένας τρόπος να “τα βρεις” με τη Ρωσία χωρίς να υπάρξει στρατιωτική σύγκρουση: να της δώσεις όλα όσα θέλει. Και ίσως αυτό ακριβώς είναι διατεθειμένοι να κάνουν.”

 

Για τον Πούτιν, η Ουκρανία δεν είναι το τέλος του δρόμου. Σύμφωνα με αναλυτές, η Ρωσία θέλει να επεκτείνει την κυριαρχία της σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Βαλτικής – πρώην εδαφών της Σοβιετικής Ένωσης.

Αλλά και οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν τις δικές τους γεωπολιτικές φιλοδοξίες.

Ήδη, ο Τραμπ έχει προτείνει τη χρήση στρατιωτικής ισχύος για την κατάληψη της Γροιλανδίας – ενός στρατηγικού, πλούσιου σε ορυκτά εδάφους που ανήκει στη Δανία.

Η ιδέα μπορεί να φαίνεται παράλογη, αλλά αν υλοποιηθεί, θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ δύο μελών του ΝΑΤΟ.

Ο δεύτερος κύκλος διακυβέρνησης του Τραμπ βρίσκεται μόλις στον δεύτερο μήνα του αλλά οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές.

Κατά την ορκωμοσία του, στις 20 Ιανουαρίου, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως οι ΗΠΑ θα είναι “ένα έθνος που αναπτύσσεται” και “επεκτείνει τα εδάφη του” ξανά. “Τίποτα δεν θα μας σταθεί εμπόδιο, γιατί είμαστε Αμερικανοί [..] Το μέλλον είναι δικό μας, και η χρυσή μας εποχή μόλις ξεκίνησε” διαμήνυσε.

Για την Ουκρανία και την Ευρώπη, το ερώτημα είναι ένα: Πόσο μακριά θα φτάσει ο Τραμπ, και πόσο προετοιμασμένη είναι η Γηραιά Ήπειρος για τον κόσμο που έρχεται.