Ρωσία και Ουκρανία ξεκινούν διαπραγματεύσεις – Τι επιδιώκει η κάθε πλευρά

Υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ κατευθύνονται στη Σαουδική Αραβία για να ξεκινήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες με Ρώσους και Ουκρανούς διαπραγματευτές, σύμφωνα με έναν Ρεπουμπλικανό βουλευτή και δύο Αμερικανούς αξιωματούχους που γνωρίζουν το σχέδιο.

Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Μάικ Βολτζ θα συνοδεύσει τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον Στιβ Γουίτκοφ, ειδικό απεσταλμένο του προέδρου για τη Μέση Ανατολή, τις επόμενες ημέρες για την έναρξη συνομιλιών με στόχο τον τερματισμό του πολέμου.

Ωστόσο, ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για τις συνομιλίες Ουκρανίας-Ρωσίας, απόστρατος στρατηγός Κιθ Κέλογκ, δεν θα παραστεί, ανέφεραν οι αξιωματούχοι.

Οι ίδιοι αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι δεν υπάρχουν σχέδια για τη συμμετοχή εκπροσώπων άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στις συνομιλίες. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει δυσαρέσκεια στους συμμάχους του ΝΑΤΟ, οι οποίοι έχουν ζητήσει δημόσια από τον Ντόναλντ Τραμπ να διασφαλίσει ότι θα έχουν θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν έχει συγκαλέσει έκτακτη Σύνοδο Κορυφής την προσεχή Δευτέρα.

Η συνάντηση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική στιγμή στην επιδίωξη του Τραμπ για μια ειρηνευτική διαδικασία, καθώς και την πρώτη μεγάλη συνάντηση εκπροσώπων της Ρωσίας και της Ουκρανίας από την έναρξη του πολέμου το 2022.

Δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι, που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαίσθητης φύσης των διαπραγματεύσεων, επιβεβαίωσαν τα σχέδια, αλλά δεν έδωσαν περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τη σύνθεση των ουκρανικών ή ρωσικών αντιπροσωπειών.

Ποια χαμένα εδάφη θα μπορούσαν να επιστραφούν στην Ουκρανία

Η Μόσχα ελέγχει αυτή τη στιγμή περίπου το ένα πέμπτο του εδάφους της Ουκρανίας, κυρίως στο νότο και την ανατολή.

Μετά την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας το 2014, η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και υποστήριξε φιλορώσους αυτονομιστές σε αιματηρές συγκρούσεις στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ.

Η σύγκρουση κλιμακώθηκε σε ολοκληρωτικό πόλεμο πριν από σχεδόν τρία χρόνια, μετά τη γενικευμένη ρωσική εισβολή.

Οι προσπάθειες της Μόσχας να καταλάβει την πρωτεύουσα, το Κίεβο, απέτυχαν, αλλά οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επεκτείνει σταδιακά τον έλεγχό τους, κυρίως στην ανατολή.

Οι ουκρανικές δυνάμεις, με τη στήριξη όπλων και εξοπλισμού από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους συμμάχους τους, έχουν καταστήσει αυτές τις προελάσεις ιδιαίτερα δύσκολες και κατά καιρούς έχουν ανακαταλάβει εδάφη, καθώς και εξαπολύσει αντεπιθέσεις σε δυτικά τμήματα της Ρωσίας.

Η Ουκρανία επιμένει ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει την πλήρη αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από όλα τα ουκρανικά εδάφη, επιστρέφοντας στα προ του 2014 σύνορα, συμπεριλαμβανομένων της Κριμαίας, του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ.

«Δεν θα αναγνωρίσουμε ποτέ τα κατεχόμενα εδάφη ως ρωσικά», δήλωσε ο Ζελένσκι σε συνέντευξη Τύπου στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου (MSC).

Από την πλευρά της, η Ρωσία έχει προσαρτήσει επίσημα τέσσερις περιοχές της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας και απαιτεί να αναγνωριστούν ως μέρος της Ρωσίας — παρά το γεγονός ότι δεν ελέγχει πλήρως αυτά τα εδάφη.

Σε συνέντευξή του στον Guardian, ο Ζελένσκι πρότεινε ότι τα εδάφη που κατέχει η Ρωσία στην Ουκρανία θα μπορούσαν να ανταλλαγούν με εδάφη που κατέλαβε η Ουκρανία στη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ, στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Ωστόσο, το Κρεμλίνο απέρριψε αμέσως αυτή την ιδέα.

Μέχρι πρόσφατα, οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας υποστήριζαν τη θέση του Ζελένσκι ότι όλη η Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, πρέπει να επιστραφεί.

Όμως ο νέος υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, περιόρισε τις προσδοκίες, λέγοντας σε σύνοδο κορυφής τον Φεβρουάριο ότι η επίτευξη των προ του 2014 συνόρων είναι ένας «ανέφικτος στόχος».

«Η επιδίωξη αυτού του ουτοπικού στόχου απλώς θα παρατείνει τον πόλεμο και θα προκαλέσει περισσότερη οδύνη», δήλωσε.

Μπορεί η Ουκρανία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ;

Η Ουκρανία θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας ότι η δυτική στρατιωτική συμμαχία — στην οποία τα μέλη της δεσμεύονται να αμυνθούν το ένα το άλλο σε περίπτωση επίθεσης — είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσει την ασφάλειά της.

Για το Κίεβο, η ρωσική εισβολή αποτελεί απόδειξη ότι μόνο η ένταξη στο ΝΑΤΟ μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά του.

Ωστόσο, η Ρωσία έχει επανειλημμένα αντιταχθεί στην ένταξη της Ουκρανίας, φοβούμενη ότι θα φέρει τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ πολύ κοντά στα σύνορά της.

Κατά την άφιξή του στη Διάσκεψη του Μονάχου, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία εμπιστεύεται τις εγγυήσεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ, προσθέτοντας ότι θεωρεί την ένταξη «τη φθηνότερη επιλογή για όλους».

Τόνισε επίσης ότι η Ευρώπη πρέπει να συσπειρωθεί γύρω από την Ουκρανία για να προστατεύσει τον εαυτό της.

Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ έχουν υποστηρίξει σταθερά ότι η Ουκρανία θα πρέπει να γίνει μέλος στο μέλλον, με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, να διαβεβαιώνει τον Ζελένσκι ότι η χώρα βρίσκεται «σε μη αναστρέψιμη πορεία προς την ένταξη».

Ωστόσο, αυτές οι εγγυήσεις φαίνεται πλέον λιγότερο σίγουρες, καθώς ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ υποβάθμισε την πιθανότητα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πιστεύουν ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι ρεαλιστικό αποτέλεσμα μιας διαπραγματευτικής συμφωνίας», δήλωσε ο Χέγκσεθ.

Τι είδους εγγυήσεις ασφαλείας θα μπορούσαν να ισχύσουν

Ο Ζελένσκι υποστήριξε ότι οι προηγούμενες συζητήσεις του με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ «δεν είναι αρκετές για να διαμορφώσουν ένα σχέδιο ειρήνης».

Μιλώντας στο Μόναχο, είπε ότι τα μηνύματα που έρχονται από τις ΗΠΑ είναι «ισχυρά αλλά ποικίλα».

Ο Χέγκσεθ ισχυρίστηκε ότι ο Τραμπ είναι «ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο» που μπορεί να φέρει και τις δύο πλευρές στο τραπέζι και τόνισε ότι οι προσπάθειες των ΗΠΑ για διαπραγμάτευση της ειρήνης «δεν αποτελούν προδοσία» των Ουκρανών στρατιωτών που πολεμούν τις ρωσικές δυνάμεις εισβολής.

Παράλληλα, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι η αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία «παραμένει στο τραπέζι» αν η Ρωσία δεν διαπραγματευτεί καλή τη πίστει.

«Ο πρόεδρος δεν πηγαίνει σε αυτές τις διαπραγματεύσεις με παρωπίδες», δήλωσε ο JD Βανς στη Wall Street Journal.

Τον Οκτώβριο, ο Ζελένσκι παρουσίασε στο ουκρανικό κοινοβούλιο το σχέδιο νίκης του, το οποίο περιλάμβανε βασικά σημεία όπως:

• την ένταξη στο ΝΑΤΟ
• την κοινή προστασία κρίσιμων φυσικών πόρων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ
• τον περιορισμό της Ρωσίας μέσω ενός μη πυρηνικού πακέτου στρατηγικής αποτροπής στην Ουκρανία

Δεν είναι σαφές αν κάποιο από αυτά τα σχέδια θα προχωρήσει σε ειρηνευτικές συνομιλίες, αλλά ο Χέγκσεθ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα υπάρξουν αμερικανικά στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο οποιασδήποτε μελλοντικής συμφωνίας ασφαλείας.