Ραμζί Μπαρούντ: Στο όνομα όσων πέθαναν και όσων δεν έχουν γεννηθεί ακόμη

Kατά τη διάρκεια της πρώτης Ιντιφάντα, το 1987, ο ισραηλινός στρατός έφερε εις πέρας αυτό που οι κάτοικοι του προσφυγικού καμπ που μεγάλωσα είχαν ονομάσει ως “Eid Massacre”.

Η δολοφονία τεσσάρων νέων στο καμπ, συμπεριλαμβανομένου και του παιδικού μου φίλου, του Ραέντ Μουνίς, έλαβε χώρα την πρώτη μέρα των μουσουλμανικών διακοπών. Όταν οι νέοι αυτοί κηδεύτηκαν και όταν θρηνήσαμε στο ταπεινό, προσφυγικό μας σπίτι, ο πατέρας μου άνοιξε μ’ έναν απελπισμένο τρόπο το ραδιόφωνο προσπαθώντας να βρει οποιαδήποτε εκπομπή, οπουδήποτε, που θα ανέφερε κάτι σχετικά με τα τρομερά γεγονότα που είχαν λάβει χώρα στο καμπ εκείνη την ημέρα. Δεν βρήκε καμία.

Ήταν τότε που συνειδητοποίησα ότι η ιστορία της γειτονιάς μου έπρεπε με κάποιο τρόπο να ειπωθεί. Με την πάροδο του χρόνου, κατάλαβα επίσης ότι το καμπ μου ήταν ένας μικρόκοσμος ενός σαφώς μεγαλύτερου φαινομένου στο οποίο ο παλαιστινιακός λόγος ήταν περιθωριοποιημένος και οι παλαιστινιακές φωνές έσβησαν σιωπηλά.

Για σχεδόν 25 χρόνια ανέλαβα την ευθύνη μέσω ταξιδιών να ανακτήσω την αφήγηση για την Παλαιστίνη, εξ’ ονόματος των γειτόνων μου, των φίλων μου και του λαού μου.

Το βιβλίο μου “Η τελευταία γη. Μία ιστορία από την Παλαιστίνη” είναι η πιο πρόσφατη προσπάθεια που έχει ως στόχο να δώσει μία συλλογική έκφραση του παλαιστινιακού αγώνα που επικεντρώνεται γύρω από την Νάκμπα- την καταστροφή της Παλαιστίνης το 1948- και τα εκατομμύρια των προσφύγων που συνεχίζουν να ζουν στην εξορία από τότε.

Μία από τις ιστορίες του βιβλίου είναι αυτή του Αχμάντ Αλ Χάατζ, ενός ηλικιωμένου κομμουνιστή που ζει στη Γάζα. Εφυγε από την Παλαιστίνη το 1948, όταν το χωριό του, το Αλ Σαβαφίρ, πυρπολήθηκε στην εισβολή των δυνάμεων της εβραϊκής πολιτοφυλακής. Αυτές οι μονάδες μετατράπηκαν σε ισραηλινό στρατό. Μέχρι σήμερα, ο Αλ Χαατζ, 85χρονος πλέον, αρνείται να χτίσει σπίτι στην πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας.

Μίλησα με τον Αλ Χάατζ στο πλαίσιο της σειράς συνεντεύξεων που πραγματοποίησα με Παλαιστίνιους πρόσφυγες στην Παλαιστίνη, στη Μέση Ανατολή αλλά και σε όλον τον κόσμο. Προσπάθησα, μέσω αυτών, να κατανοήσω τι τους “υποχρεώνει” να σέβονται και να τιμούν απόλυτα το “δικαίωμα στην επιστροφή” στα σπίτια τους από τα οποία οι ίδιοι, ή οι πρόγονοί τους, εκδιώχθηκαν πριν από 70 χρόνια.

Ο Αλ Χάατζ δεν έχει δικό του σπίτι στην Γάζα, επειδή φοβάται ότι τη στιγμή που θα το αποκτήσει θα παραιτηθεί ουσιαστικά από την εξορία του. Γι’ αυτόν είναι ένα συναισθηματικό βάρος που απλά δεν μπορεί να αντέξει. Πέρασε πολλά χρόνια σε ισραηλινή φυλακή για την άρνηση του να δεχθεί την εξορία του στη Γάζα.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Αλ Χαάτζ συχνά σκεφτόταν το χωριό του και αφηγούνταν τις οικογενειακές του ιστορίες σε οποιονδήποτε ήθελε αν τις ακούσει: Την ευτυχισμένη ζωή του πριν από την εξορία. Τον πόνο και την απώλεια στη συνέχεια. Το ίδιο συναίσθημα αντηχεί στις καρδιές πολλών Παλαιστίνιων, ακόμα και αυτών που γεννήθηκαν μετά την Νάκμπα.

Μίλησα επίσης με νέους ανθρώπους που αισθάνονται πολύ βαθιά συνδεδεμένοι με χωριά που εξαφανίστηκαν από το χάρτη πολύ πριν εκείνοι γεννηθούν.

H Νάκμπα-που στα αραβικά σημαίνει “καταστροφή”- δεν είναι μία απλή ημερομηνία, η 15η Μαϊου. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα και μόνο γεγονός, όσο τραγικό και αν είναι αυτό. Αντιπροσωπεύει τη ζωή, την οποία αρνήθηκαν άδικα σε εκατομμύρια Παλαιστίνιους. Κάθε μέρα από τότε είναι μία ζωή φτώχειας, εξορίας αλλά και θέλησης.

Η Νάκμπα, κατά κάποιον τρόπο, έχει γίνει μέρος της συλλογικής ταυτότητας όλων των Παλαιστίνιων. Είναι τόσο ριζωμένη στη συνείδηση του κόσμου που θα ήταν αδύνατο να φανταστεί κανείς ένα πραγματικά ειρηνικό μέλλον χωρίς δίκαιη και προσεκτική αντιμετώπιση αυτού του αρχικού εγκλήματος.

Παρ’ όλο που γεννήθηκα σε στρατόπεδο προσφύγων στη Γάζα και στη συνέχεια μετακόμισα στις ΗΠΑ, το να είσαι στενά συνδεδεμένος μ’ ένα χωριό που έχει σβηστεί από το χάρτη εδώ και δεκαετίες δεν είναι για μένα κάτι παράλογο. Το χωριό μου, το Μπέιτ Ντάρας, παραμένει το πιο σημαντικό κομμάτι γης που πραγματικά έχει σημασία για μένα.

Ως παιδί έμαθα από τον παππού μου να είμαι υπερήφανος: Ήταν ένας όμορφος, και δυνατός αγρότης με μία άκαμπτη πίστη. Κατάφερε να κρύψει τη βαθιά του θλίψη τόσο καλά αφού εκδιώχθηκε από το σπίτι του στην Παλαιστίνη μαζί με ολόκληρη την οικογένειά του. Όσο γερνούσε, καθόταν για ώρες, ανάμεσα σε προσευχές, ψάχνοντας μέσα στην ψυχή του τις όμορφες αναμνήσεις του παρελθόντος. Περιστασιακά, θα επέτρεπε σ’ ένα δάκρυ να κυλήσει, δεν δέχθηκε όμως ποτέ την ήττα του ή την ιδέα ότι το Μπέιτ Ντάρας έχει γίνει οριστικά παρελθόν γι’ αυτόν.

H πολιτική μου συνείδηση αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα της δυσάρεστης ατμόσφαιρας στους προσφυγικούς καταυλισμούς αλλά και της αποφασιστικότητας να ξεπεραστεί το οδυνηρό παρελθόν στο οποίο έβλεπε κανείς την κατάρρευση του χωριού μου και την αέναη φτώχεια της οικογένειάς μου. Οι γονείς και οι παππούδες μου, μαζί με τα αδέλφια, τους φίλους, τους συμμαθητές και τους γείτονές μου, είναι όλοι θαμμένοι στον προσφυγικό καταυλισμό. Ο πατέρας μου πέθανε στην υπό πολιορκία Γάζα και ούτε το Ισραήλ ούτε η Αίγυπτος μου επέτρεψαν να τον δω για το τελευταίο αντίο. Η Νάκμπα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Και στις δύο πλευρές αυτού του συνεχιζόμενου πολέμου, οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί υποστηρίζουν μία κληρονομιά που εκτείνεται σε δεκαετίες. Η νεολαία της Παλαιστίνης συνεχίζει τον ίδιο αγώνα που άρχιζε από τις γενιές των Παλαιστίνιων από την έναρξη της Νάκμπα. Ο ισραηλινός στρατός- ο οποίος έχει σκοτώσει και τραυματίσει χιλιάδες τις τελευταίες ημέρες-εφαρμόζει τις ίδιες αιματηρές πολιτικές που ώθησαν τις σιωνιστικές συμμορίες να κάνουν εθνοκάθαρση εναντίον των Παλαιστίνιων πολιτών το 1948.

Είναι σαν να έχει παραμείνει στάσιμος ο χρόνος ή η ιστορία να αναπαράγεται σ’ ένα σταθερό μοτίβο. Για να συμβεί αλλαγή, απαιτείται αλλαγή σχήματος. Αυτή η τραγική και βίαιη πραγματικότητα δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα.

Είναι κρίσιμο να συσχετίσουμε το παρελθόν με το μέλλον. Η αποικιοκρατική νοοτροπία του παρελθόντος εξακολουθεί να καθορίζει και σήμερα τον τρόπο που πολιτεύεται το Ισραήλ το οποίο θα συνεχίσει να πολιτεύεται έτσι και στο μέλλον αν δεν ξεριζωθεί αυτή η απαρχάιντ συμπεριφορά. Μ’ αυτόν τον τρόπο η κατοχή θα διαιωνίζεται και η Νάκμπα δεν θα αντιστρέφεται.

Η σημερινή παρουσία του Ισραήλ στην Δυτική Οχθη και η παράνομη κατασκευή κατοικιών που ουσιαστικά εξωθεί εκτός Ιερουσαλήμ τους Παλαιστίνιους είναι η επανάληψη ενός παλαιότερου επεισοδίου, ενός διαρκούς δράματος που είχε διάρκεια περισσότερο από έναν αιώνα.

Ο σιωνιστικός αποικιακός οικισμός στην Παλαιστίνη άρχισε να υπάρχει από το 1881 όταν οι ηγέτες του σιωνιστικού κινήματος στην Ευρώπη εντόπισαν στην αραβική Παλαιστίνη το μόνιμο σπίτι για τους Εβραίους δίνοντας παράλληλα ελάχιστη προσοχή στους αυτόχθονες κατοίκους. Αυτές οι πρώιμες φιλοδοξίες κορυφώθηκαν σε μία αιματηρή αλλά ταυτόχρονα καλά εκστρατεία τρόμου το 1947-48 με αποτέλεσμα τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ πάνω στα ερείπια της Παλαιστίνης. Περίπου 600 παλαιστινιακές πόλεις και χωριά καταστράφηκαν απλώς και μόνο για να κάνουν χώρο σ’ ένα αποκλειστικά εβραϊκό κράτος.

Έκτοτε, μόνο τα ονόματα και οι τίτλοι έχουν αλλάξει. Οι σιωνιστικές πολιτοφυλακές, που ενορχήστρωσαν τη γενοκτονία των Παλαιστίνιων πριν από την ίδρυση του Ισραήλ, συγχωνεύθηκαν για να σχηματίσουν τον ισραηλινό στρατό. Και οι ηγέτες αυτών των ομάδων έγιναν ηγέτες του Ισραήλ.

Στο τέλος της ζωής του, η μόνη επιθυμία του παππού μου ήταν να ταφεί στο χωριό του. Αντ’ αυτού, στριμώχθηκε στο νεκροταφείο του προσφυγικού καταυλισμού. Ωστόσο, κράτησε με πάθος τις αναμνήσεις ενός τόπου που για αυτόν-αλλά και για όλους μας- παραμένει ιερός.

Για τα εκατομμύρια των προσφύγων και για τους χιλιάδες των διαδηλωτών στη Γάζα, η Παλαιστίνη δεν είναι απλά ένα κομμάτι γης αλλά ένας διαρκής αγώνας για δικαιοσύνη, στο όνομα εκείνων που πέθαναν στα σκονισμένα μονοπάτια της εξορίας και εκείνων που δεν έχουν ακόμη γεννηθεί.

Ο Ραμζί Μπαρούντ είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και συντάκτης της διαδικτυακής εφημερίδας “Palestine Chronicle”. Το τελευταίο του βιβλίο τιτλοφορείται “Η τελευταία Γη: Μία ιστορία από την Παλαιστίνη”. Εχει αποκτήσει διδακτορικό στις Παλαιστινιακές σπουδές από το Πανεπιστήμιο του Εξετερ και είναι επισκέπτης καθηγητής στο Orfalea Center (Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια) στις Διεθνείς σχέσεις.