Σ. Στογιαντίνοβιτς: Το μεγαλύτερο βάρος για τις Πρέσπες πέφτει στη Βόρεια Μακεδονία και αυτό είναι πρόβλημα

Οι πρόωρες εκλογές που επρόκειτο να διεξαχθούν στη Βόρεια Μακεδονία στις 12 του περασμένου Απρίλη έπεσαν θύμα της κρίσης του κορονοϊού και αναβλήθηκαν επ’ αόριστον. Για τη γειτονική χώρα όμως υπάρχουν μία σειρά από ανοιχτά ζητήματα με κυριότερο την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σόνια Στογιαντίνοβιτς, πολύπειρη πολιτική αναλύτρια στη γειτονικά χώρα, εξηγεί διεξοδικά γιατί έχει παρατηρηθεί αδιέξοδο σε μία σειρά από ζητήματα και αναλύει γιατί η Συμφωνία των Πρεσπών αντιμετωπίζεται ακόμα με προβληματισμό από μεγάλη μερίδα πολιτών.

Πώς επηρέασε η μάχη κατά του κορονοϊού το πολιτικό σκηνικό στη Βόρεια Μακεδονία;

Η μάχη κόντρα στον ιό ανέδειξε πολλές αλήθειες αλλά και πολλά ψέματα στην πολιτική σκηνή της χώρας μου. Οι πρόωρες εκλογές που είχαν προκηρυχτεί για τις 12 Απριλίου αναβλήθηκαν και η νέα ημερομηνία διεξαγωγής τους αποτελεί αντικείμενο επικείμενης συμφωνίας μεταξύ των πολιτικών κομμάτων. Για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης η κυβέρνηση έλαβε τα ίδια μέτρα με αυτά των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και σχεδόν στον ίδιο χρόνο, αλλά ο αριθμός των κρουσμάτων και η εν γένει συμπεριφορά των πολιτών κατέδειξε ότι δεν υπάρχει υψηλό επίπεδο πολιτικής συνείδησης.

Μετά τη διάλυση της Βουλής στο πλαίσιο της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες προέκυψε η κρίση του κορονοϊού με συνέπεια να μην υπάρχει θεσμός για τον έλεγχο των κυβερνητικών αποφάσεων. Στην αρχή της κρίσης, ο επικεφαλής του VMRO Χρίστιαν Μικόφσκι έκανε μία προσβλητική δήλωση αφού τόνισε ότι προσφέρει ομάδα γιατρών που ανήκουν στο κόμμα του στην κυβέρνηση. Οι αντιδράσεις ήταν οργίλες με χαρακτηριστικότερη όλων αυτή που ανέφερε ότι ο Μικόφσκι επιλέγει ιατρικό προσωπικό με βάση τις πολιτικές πεποιθήσεις των γιατρών.

Η κυβέρνηση από την πλευρά της έχει εκδώσει εκατοντάδες αποφάσεις που δεν μπορεί εύκολα να ακολουθήσει κανείς, ενώ μέτρα όπως η απαγόρευση της κυκλοφορίας εφαρμόστηκαν με πολύ σκληρό τρόπο για τους ηλικιωμένους και τις ευπαθείς ομάδες. Τα μέτρα, που υποτίθεται ότι ελήφθησαν για την προστασία των εργαζόμενων, δέχθηκαν σφοδρή κριτική από τα συνδικάτα και τις αριστερές οργανώσεις διότι πρόσφεραν επιδοτήσεις στις επιχειρήσεις την ίδια ώρα που άφηναν ελεύθερες τις απολύσεις. Μετά τις έντονες αντιδράσεις, η κυβέρνηση κάλεσε τα συνδικάτα σε διάλογο. Η συμπεριφορά του επίσημου κράτους έχει καταδείξει ότι υπάρχει μεγάλη ανησυχία για την αντοχή του βαθιά διαβρωμένου συστήματος υγείας. Γι’ αυτό άλλωστε πάρθηκαν τα σκληρά μέτρα που αφορούσαν τον περιορισμένο χρόνο της μετακίνησης εκτός σπιτιού, ήταν ο μόνος τρόπος για να προστατευθούν οι πολίτες.

Πότε πιστεύεις ότι μπορούν να διεξαχθούν οι εκλογές και τι περιμένουν οι πολίτες από αυτές;

Είναι πραγματικά δύσκολο να προβλέψουμε τον ακριβή χρόνο της διεξαγωγής των εκλογών, διότι υπάρχουν νομικά κενά για το πότε μπορούν να γίνουν. Η Εκλογική Επιτροπή έχει τονίσει ότι απαιτούνται 50 με 60 ημέρες μετά το τέλος της κρίσης για να στηθούν οι κάλπες. Από την πλευρά του ο πρόεδρος Πενταρόφσκι δηλώνει ότι οι εκλογές θα γίνουν μόλις υπάρξει επ’ αυτού συμφωνία των πολιτικών κομμάτων. Και τα δύο μεγάλα κόμματα της χώρας, το SDSM (Σοσιαλιστικό Κόμμα) και το VMRO, υπολογίζοντας τις ημερομηνίες, διχάζονται μεταξύ του Ιουνίου και του Σεπτεμβρίου.

Δυστυχώς, μία από τις πιο επικίνδυνες και σοκαριστικές αποφάσεις που πήρε κατά την προκήρυξη των εκλογών η Εκλογική Επιτροπή αναφέρει ότι οι εθελοντές των κομμάτων μπορούν να πηγαίνουν σε κάθε σπίτι, πόρτα-πόρτα, στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας. Πολλοί πολίτες έχουν ξεκαθαρίσει ότι οι εθελοντές δεν θα είναι ευπρόσδεκτοι ακόμα και αν ακολουθούν κατά γράμμα το υγειονομικό πρωτόκολλο φορώντας μάσκα και τηρώντας τις αποστάσεις. Αυτή η απόφαση νομίζω ότι δείχνει ξεκάθαρα ότι τα πολιτικά κόμματα ενδιαφέρονται περισσότερο για τις εκλογές και λιγότερο για την υγεία των πολιτών.

Τι ρόλο θα παίξει η Συμφωνία των Πρεσπών στις επικείμενες εκλογές; Συζητείται ακόμη στη χώρα;

Όχι ,απλώς συζητείται ακόμη αλλά πρέπει να σας πω ότι έχει σχηματιστεί και ένας νέος πολιτικός συνασπισμός υπό το γενικό τίτλο “Ποτέ Βόρεια, μόνο Μακεδονία” του οποίου οι ηγέτες είναι πρώην μέλη και υποστηρικτές του VMRO. Με το πρόγραμμά τους αντιτίθενται στη Συμφωνία αλλά δεν μπορούν να προτείνουν μία συγκεκριμένη λύση που δεν θα έχει συνέπειες για τη χώρα. Μιλώντας για τα υπόλοιπα κόμματα, ο ρόλος που θα παίξει η Συμφωνία είναι προς το παρόν ερωτηματικό.

Από την υπογραφή της Συμφωνίας έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια. Τι πιστεύουν οι πολίτες γι’ αυτήν πλέον;

Είναι σαφές ότι υπάρχουν πολλοί που δεν είναι ικανοποιημένοι γιατί το μεγαλύτερο βάρος για την εφαρμογή της Συμφωνίας πέφτει στους ώμους της δικής μας χώρας. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συμφωνία δημιουργούν οργή αφού το κράτος δείχνει να έχει κενά ακριβώς στην εφαρμογή αυτών των υποχρεώσεων. Επίσης είναι δύσκολο να εξηγήσεις σε πολύ κόσμο ότι δεν υπάρχει βορειομακεδονική εθνικότητα, αλλά υπάρχουν Μακεδόνες με ιθαγένεια Βόρειας Μακεδονίας. Είναι δύσκολο να εξηγήσεις ότι η συντομογραφία για τα προϊόντα της χώρας έχει παραμείνει MKD και MK και δεν έχει αλλάξει σε NMK όπως παρατηρούμε σε κάποια προϊόντα (σσ κατά τη Συμφωνία το NKM χρησιμοποιείται μόνο για τις πινακίδες των αυτοκινήτων). Τέλος παρατηρείται έλλειψη διπλωματικής δέσμευσης με τους διεθνείς θεσμούς έτσι, ώστε να εξηγήσουμε ότι μιλάμε τη Μακεδονική γλώσσα και όχι τη βορειομακεδονική ή κάτι άλλο.

Να επιστρέψουμε λίγο στις εκλογές. Θα επηρεάσουν την κρίση των πολιτών ζητήματα όπως η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ;

Είναι κοινός τόπος ότι οι ψηφοφόροι περιμένουν ότι η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ θα φέρει μακροχρόνια ειρήνη και ευημερία στην περιοχή όπως άλλωστε υποσχέθηκαν οι πολιτικοί που προώθησαν την ένταξη. Το πώς θα πραγματοποιηθούν οι υποσχέσεις αυτές και τι επιπτώσεις θα έχουν στη χώρα είναι νωρίς να το διαπιστώσουμε. Κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης η χώρα έλαβε δωρεά σε ιατρικό εξοπλισμό από τη Σλοβενία και τη διευκρίνηση από την πλευρά των σλοβενικών αρχών ότι η βοήθεια δίνεται σε μία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ. Βοήθεια όμως η Βόρεια Μακεδονία έλαβε και από την Κίνα. Είναι, άρα, πρόωρο να ανοίξει η κουβέντα για τα οφέλη της ένταξης στη Συμμαχία.

Επιθυμούν οι πολίτες την ένταξη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή υπάρχει σκεπτικισμός για τον τρόπο που αυτή λειτουργεί;

Την επιθυμούν την ένταξη το δίχως άλλο, παράλληλα όμως υπάρχει και σκεπτικισμός γιατί πολλοί θεωρούν ότι η στάση της Ένωσης θα είναι και πάλι υποκριτική, αφού θα κυριαρχήσει η τάση για την προστασία του κάθε μέλους της ξεχωριστά. Το αναφέρω αυτό γιατί επί του παρόντος υπάρχει πρόβλημα με τη Βουλγαρία για τη διμερή συμφωνία καλής γειτονίας που έχει υπογραφεί πριν από δύο χρόνια η οποία περιλαμβάνει τη λειτουργία μίας επιτροπής κοινής ιστορίας. Το προηγούμενο πρόβλημα που εμπόδισε το έργο αυτής της επιτροπής ήταν η εθνικότητα του Μακεδόνα επαναστάτη Γκότσε Ντέλτσεφ. Οι Βούλγαροι ισχυρίζονται ότι ο Ντέλτσεφ ήταν βουλγαρικής εθνικότητας, ενώ οι Μακεδόνες πιστεύουν ότι ήταν Μακεδόνας επειδή πολέμησε εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για την ελευθερία των Μακεδόνων.

Σε πρόσφατες δηλώσεις τους, Βούλγαροι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι στη χώρα μου δεν ομιλείται η μακεδονική γλώσσα αλλά μία διάλεκτος της νοτιοδυτικής Βουλγαρίας. Όλα αυτά προκάλεσαν δημόσιες αντιδράσεις και σκεπτικισμό για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πολίτες φοβούνται ότι και σε αυτήν την περίπτωση οι Βρυξέλλες θα ενεργήσουν όπως και στο ζήτημα του ονόματος με την Ελλάδα. Θα επιτρέψουν, δηλαδή, στη Βουλγαρία να μπλοκάρει την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας μέχρι η κυβέρνηση της χώρας μας συμφωνήσει σε αυτά που ζητούν οι Βούλγαροι, ακόμα και αν ζητήσουν από τους Μακεδόνες να αυτοπροσδιορίζονται ως Βούλγαροι.