Σε απόγνωση ο Ζελένσκι, “ποντάρει” πλέον στον Τραμπ

Μόλις πριν λίγους μήνες, το Κίεβο ανησυχούσε ότι μια δεύτερη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ θα ανάγκαζε την Ουκρανία να υποκύψει στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Πλέον, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εναποθέτει τις ελπίδες του στον Τραμπ για να βάλει τέλος στα τρία χρόνια αιματοχυσίας.

Κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός αυτή την εβδομάδα, οι Ουκρανοί και οι υποστηρικτές τους βλέπουν τον νέο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών ως έναν καταλύτη που θα μπορούσε να αναγκάσει τον Πούτιν να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προσφέροντας παράλληλα διέξοδο στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

«Υπάρχει πραγματική αισιοδοξία», δήλωσε στο POLITICO ο Κερτ Βόλκερ, που υπηρέτησε ως ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ. «Το 2024 φαινόταν σαν ένα έτος αναμονής. Είχαμε εκλογές, περισπασμούς, η κυβέρνηση Μπάιντεν έλεγε άλλοτε “όχι” και άλλοτε “ναι” … το 2025 φαίνεται σαν ένα έτος δράσης. Επιτέλους κινούμαστε.»

Από την πλευρά του το Κίεβο, δεν τρέφει αυταπάτες και αναγνωρίζει ως εμπόδιο για την ειρήνη όχι τον ένοικο του Λευκού Οίκου, αλλά εκείνον του Κρεμλίνου. Ωστόσο, μπροστά στη συνέχιση της εποχής Μπάιντεν ή την ανατροπή που φέρνει ο Τραμπ, οι Ουκρανοί φαίνεται πως είναι έτοιμοι να δουν πού θα τους οδηγήσει αυτή η «τρελή κούρσα».

Ο ίδιος ο Ζελένσκι είπε ότι ο Τραμπ ίσως καταφέρει τελικά να φέρει τη Μόσχα και το Κίεβο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. «Ο Τραμπ είναι επιχειρηματίας. Ξέρει πώς να ασκήσει πίεση», δήλωσε ο Ζελένσκι σε δημοσιογράφους την Τρίτη, μετά από μια έντονη ομιλία που απηύθυνε στο κοινό του Νταβός. Πρόσθεσε ότι «ελπίζει» στη νέα διοίκηση.

«Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι σιγουριά», ανέφερε ο Μαξίμ Τιμτσένκο, διευθύνων σύμβουλος της DTEK, του κορυφαίου ιδιωτικού επενδυτή στη βιομηχανία ενέργειας της Ουκρανίας. «Και πιστεύω ότι η διοίκηση Τραμπ μπορεί να προσφέρει περισσότερη σιγουριά. Φυσικά, αυτή η σιγουριά δεν πρέπει να θέσει σε κίνδυνο μια δίκαιη ειρήνη για την Ουκρανία. Αλλά αυτό θα πρέπει να είναι ένα έτος δράσης.»

Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι αυτή η «δράση» μπορεί να μην είναι προς θετική κατεύθυνση.

Ο Ζελένσκι ίσως αναγκαστεί να κάνει παραχωρήσεις που μέχρι πρόσφατα φάνταζαν αδιανόητες. Μπορεί για παράδειγμα – κάτι που θεωρείται εξαιρετικά πιθανό – να πρέπει να αποδεχθεί ότι η Ουκρανία δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στα προπολεμικά της σύνορα (αν και δεν θα αναγνωρίσει ποτέ τα κατακτημένα εδάφη ως ρωσικό έδαφος) και ότι η προσπάθειά της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ έχει τελειώσει. Αυτό έγινε σαφές τόσο από τις δηλώσεις του προέδρου στο Νταβός όσο και από τους Ουκρανούς που ταξίδεψαν εκεί για να επαναφέρουν την προσοχή στον πόλεμο στην πατρίδα τους (και να κλείσουν συμφωνίες).

Παρ’ όλα αυτά, μιλώντας στο POLITICO στο περιθώριο μιας εκδήλωσης για την ορκωμοσία του Τραμπ, που έλαβε χώρα στο Ukraine House, στην κεντρική λεωφόρο του Νταβός τη Δευτέρα το βράδυ, ο πρόεδρος του Kyiv School of Economics, Τιμοφίι Μιλοβάνοφ, δήλωσε με συγκρατημένη αισιοδοξία ότι είναι πρόθυμος να δει την εποχή Τραμπ να ξεκινά.

«Μπορεί να μην είναι καλό — αλλά θα είναι πολύ καλύτερο από την εποχή του Μπάιντεν», δήλωσε ο Μιλοβάνοφ, πρώην υπουργός της Ουκρανίας, αναφερόμενος στην τύχη που θα έχει η χώρα του υπό την ηγεσία του Τραμπ. «Ο Μπάιντεν διαχειρίστηκε τον πόλεμο ως κρίση – πίστευε ότι, αν αντέξει αρκετά, η καταιγίδα θα περάσει. Αλλά δεν περνάει. Ο Τραμπ βλέπει τα πράγματα αλλιώς. Πιστεύει ότι πρέπει να σταματήσουμε την καταιγίδα, αλλά δεν τον ενδιαφέρει πώς θα σταματήσει».

Ο Ζελένσκι ως “ψιθυριστής” του Τραμπ

Η απρόβλεπτη φύση του Τραμπ και η ρητορική που δυναμιτίζει σε κάθε ευκαιρία το κλίμα, θα μπορούσαν να δώσουν στον Ζελένσκι τη διέξοδο που χρειάζεται για να πείσει τους εξαντλημένους Ουκρανούς να υποστηρίξουν μια ειρηνευτική συμφωνία που να αναγνωρίζει την πραγματικότητα επί του πεδίου: οι δυνάμεις του Κιέβου δεν έχουν τον απαραίτητο αριθμό στρατιωτών για να ανακαταλάβουν την κατεχόμενη Κριμαία ή την ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.

Αν όμως ο Ζελένσκι παίξει σωστά τα χαρτιά του, ο Πούτιν θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος με μια δική του κρίση.

Ο πληθωρισμός στη Ρωσία είναι εκτός ελέγχου, τα επιτόκια έχουν τεχνητά «παγώσει» σε ένα ήδη εξαιρετικά υψηλό 21%, υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού και μαζικές απώλειες από τον πόλεμο – «αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη για μια κοινωνία», δήλωσε ο Βόλκερ, πρώην ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία.

Σε μια ξεκάθαρη προσπάθεια να απευθυνθεί στις βασικές παρορμήσεις του Τραμπ (και στις πολιτικές του θέσεις), ο Ζελένσκι εξαπέλυσε δριμεία κριτική κατά της Ευρώπης κατά την ομιλία του στο κοινό του Νταβός την Τρίτη, εκφράζοντας την απογοήτευσή του για τις χλιαρές αμυντικές δαπάνες, υποστηρίζοντας τον στόχο του Τραμπ για δαπάνες 5% στο ΝΑΤΟ και κατηγορώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι «επικεντρώνεται περισσότερο στη ρύθμιση παρά στην ελευθερία».

«Ο Τραμπ, μου είπε … θα κάνει τα πάντα για να τελειώσει τον πόλεμο φέτος. Και του είπα, “είμαστε ο συνεργάτης σας”», ανέφερε ο Ζελένσκι.

«Ο Πρόεδρος Ζελένσκι έχει παίξει τα χαρτιά του εξαιρετικά καλά», είπε ο Βόλκερ. «Ευθυγραμμιζόμενος με αυτά που θέλει ο Πρόεδρος Τραμπ, έκανε σαφές από τη μεριά του ότι το πρόβλημα δεν είναι η Ουκρανία. Το πρόβλημα είναι ο Πούτιν».

Οι επόμενες εβδομάδες αναμένεται να είναι κρίσιμες τόσο για το Κίεβο όσο και για τη Μόσχα.

«Πιστεύω ότι ο Τραμπ θα τηλεφωνήσει στον Πούτιν και θα του πει να τερματίσει τον πόλεμο. Πιστεύω ότι ο Πούτιν δεν θα συμφωνήσει… και νομίζω ότι η ομάδα του Τραμπ θα καταλάβει ότι πρέπει να δείξουν δύναμη. Να δείξουν περισσότερη αποφασιστικότητα. Και να τα βάλουν όλα στο τραπέζι», δήλωσε ο Βόλκερ.

Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει αυστηρότερες κυρώσεις, σημαντική αύξηση των εξαγωγών ενέργειας των ΗΠΑ για να στερήσουν από τον Πούτιν τον προϋπολογισμό του πολέμου και συνεχιζόμενη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. «Όχι χρήματα των φορολογουμένων, αλλά υπάρχουν διάφοροι τρόποι να γίνει αυτό, συμπεριλαμβανομένου ενός προγράμματος δανεισμού και μίσθωσης ή μέσω της Ευρώπης, που θα μπορούσε να κατασχέσει τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και να χρησιμοποιήσει αυτά τα χρήματα για να αγοράσει αμυντικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ», πρόσθεσε ο Βόλκερ. «Αυτό θα στείλει ένα μήνυμα στον Πούτιν: Τα πράγματα δεν πρόκειται να καλυτερέψουν.»

Οι δύο “φούσκες” της Ουκρανίας

Η Ζόγια Λίτβιν, επικεφαλής του Global Government Technology Centre στο Κίεβο, ανέφερε ότι η ουκρανική κοινή γνώμη για τον Τραμπ είναι διχασμένη ανάμεσα σε δύο «φούσκες».

Η πρώτη περιλαμβάνει εκείνους που εξυμνούν τις δυτικές αξίες, ευθυγραμμίζονται με το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ – και «φοβούνται τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς».

Από την άλλη, «αυτοί στη δεύτερη “φούσκα” λένε ότι έχουμε ήδη δει ό,τι μπορούσε να κάνει ο Μπάιντεν και το επίπεδο της υποστήριξης που μπορούσε να παρέχει, και αυτό δεν ήταν αρκετό». Ο Τραμπ, τουλάχιστον, «έχει αρκετή δύναμη για να φέρει σταθεροποίηση».

Ο ιδρυτής του Ukraine Freedom Project, Στίβεν Μουρ, που πέρασε επτά χρόνια στο Καπιτώλιο, κυρίως ως επικεφαλής προσωπικού του πρώην Αντιπροέδρου της Ρεπουμπλικανικής Πτέρυγας, Πίτερ Ρόσκαμ, δήλωσε: «Οι Ουκρανοί δεν ξέρουν τι θα κάνει ο Τραμπ. Αλλά ξέρουν τι έκανε ο Μπάιντεν».

«Η κυβέρνηση Μπάιντεν καθυστερούσε, προχωρούσε με αργούς ρυθμούς στην αποστολή όπλων… Κάτι πρέπει να αλλάξει».

«Υπάρχει αισιοδοξία», πρόσθεσε ο Μουρ, ο οποίος ζει πλέον στην Ουκρανία και δραστηριοποιείται στην ενημέρωση των μελών του Κογκρέσου για τις φρικαλεότητες που διαπράττουν οι δυνάμεις του Πούτιν στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές.

«Οι Ουκρανοί με τους οποίους μιλώ αισθάνονται ότι ο Τραμπ είναι ένας ισχυρός ηγέτης, ενώ ο Μπάιντεν μερικές φορές δυσκολευόταν να ολοκληρώσει μια πρόταση».