Σφαίρες αντί για μέλισσες: Οι ηγέτες της ΕΕ άλλαξαν τα πλάνα τους

Μια γρήγορη ματιά στη λίστα προτεραιοτήτων της ΕΕ που διέρρευσε -και αφορά το υπόλοιπο της δεκαετίας- αποκαλύπτει μια ιδιαιτερότητα: η μόνη αναφορά στο «περιβάλλον» είναι μια υπόσχεση για τη δημιουργία ενός «φιλικού προς τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος».

Αντίθετα, το έγγραφο βρίθει αναφορών στην άμυνα, την ασφάλεια και τη μετανάστευση. Η κλιματική αλλαγή αναφέρεται ελάχιστα. Η φύση και η βιοποικιλότητα δεν εμφανίζονται καθόλου.

Το προσχέδιο, το οποίο υπόκειται ακόμη σε αλλαγές προτού το εγκρίνουν οι ηγέτες της ΕΕ μετά τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον προσεχή Ιούνιο, αντανακλά τις πολύμηνες συνομιλίες μεταξύ του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και των αρχηγών-κρατών των «27». Και χρησιμεύει ως μια καλή υπενθύμιση των προτεραιοτήτων τους: Σφαίρες, όχι μέλισσες.

Όπως αναφέρει το Politico σε δημοσίευμά του, πρόκειται για σημαντική διαφορά από το 2019, την τελευταία φορά που οι ηγέτες της ΕΕ παρουσίασαν το όραμά τους. Εκείνη η «στρατηγική ατζέντα» έθεσε την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο, χαρακτηρίζοντάς την ως «υπαρξιακή απειλή». Μία από τις τέσσερις κορυφαίες προτεραιότητες της ΕΕ ήταν η «οικοδόμηση μιας κλιματικά ουδέτερης, πράσινης, δίκαιης και κοινωνικής Ευρώπης».

Αλλά ο κόσμος έχει αλλάξει από τότε. Η ΕΕ ψήφισε μια πληθώρα νομοθετημάτων για την πράσινη συμφωνία. Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Το ενεργειακό κόστος αυξήθηκε κατακόρυφα. Οι ανησυχίες για τη μετανάστευση αυξήθηκαν, το ίδιο και η ακροδεξιά, ενώ ο κινεζικός και αμερικανικός ανταγωνισμός εκνεύρισε την Ευρώπη.

Αντανακλώντας όλα αυτά, η πρώτη σελίδα του προσχεδίου -την οποία οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα- επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στην εξωτερική πολιτική, την άμυνα, τη διεύρυνση της ένταξης στην ΕΕ και την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης.

Η δεύτερη ενότητα, «μια ευημερούσα και ανταγωνιστική Ευρώπη», αναφέρει ονομαστικά την κλιματική αλλαγή, αλλά παραμένει σε δεύτερη μοίρα, με αποτέλεσμα οι περιβαλλοντικές οργανώσεις να είναι εξοργισμένες.

«Αυτό το σχέδιο αποτελεί στρατιωτική στρατηγική του 20ού αιώνα για να προστατεύσει τους ανθρώπους από τις απειλές ασφαλείας του 21ου αιώνα. Αλλά δεν μπορείς να “πυροβολήσεις” μια πυρκαγιά και δεν μπορείς να “βομβαρδίσεις” μια πλημμύρα» δηλώνει η Ariadna Rodrigo, υπεύθυνη πολιτικής εκστρατείας της Greenpeace στην ΕΕ.

Η λέξη πράσινο “αγνοείται”

Ενώ το προσχέδιο του Μισέλ περιλαμβάνει ξεχωριστές υποενότητες για τη μετανάστευση, την άμυνα, το κράτος δικαίου και άλλα, η πράσινη μετάβαση βρίσκεται μαζί με τα ψηφιακά ζητήματα υπό τον τίτλο «επιτυγχάνοντας τη διπλή μετάβαση». Δεν υπάρχει καμία αναφορά στη ναυαρχίδα της Ευρώπης, την Πράσινη Συμφωνία, το μακρόπνοο σχέδιο για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050.

Στην πραγματικότητα, η λέξη “πράσινο” δεν εμφανίζεται πουθενά στο κείμενο.

Το έγγραφο αναφέρει τις προσπάθειες για επενδύσεις στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και την επιτάχυνση της στροφής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ παράλληλα προωθεί την έρευνα για να βοηθήσει την Ευρώπη να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα και να προετοιμαστεί «για τα νέα δεδομένα που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή».

Ενώ η Πράσινη Πολιτική μπορεί να έχει μην βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών το τελευταίο έτος, οι κλιματικές καταστροφές έχουν αρχίσει να πλήττουν την Ευρώπη και οι επιστήμονες εκδίδουν όλο και πιο αυστηρές προειδοποιήσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Τον περασμένο μήνα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, ένας ανεξάρτητος ερευνητικός οργανισμός της ΕΕ που παρέχει συμβουλές στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, προέτρεψε το μπλοκ να προετοιμαστεί για τους κινδύνους ενός θερμότερου πλανήτη, προσδιορίζοντας τη γεωργική ρύπανση ως βασική προτεραιότητα για την επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σε αυτό το θέμα, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν βελτιώσει τη ρητορική τους, καθώς οργισμένοι αγρότες “πλημμύρισαν” το προηγούμενο διάστημα τους δρόμους της Ευρώπης με τα τρακτέρ τους, διαμαρτυρόμενοι για τις πολιτικές που ακολουθούνται.

Την Τετάρτη, ο επικεφαλής της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ Maroš Šefčovič προσπάθησε να καθησυχάσει τις ανησυχίες σχετικά με την πράσινη μετάβαση, υποσχόμενος λιγότερη γραφειοκρατία και χαμηλότερες τιμές ενέργειας. Και πριν από λίγες εβδομάδες, η Επιτροπή αποφάσισε να χαλαρώσει τους περιβαλλοντικούς όρους για τη λήψη γεωργικών επιδοτήσεων, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τους διαμαρτυρόμενους αγρότες.

Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η πολιτική οικογένεια του κορυφαίου στελέχους της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει επίσης περάσει τον τελευταίο χρόνο προσπαθώντας να αμβλύνει ή να καταργήσει την περιβαλλοντική νομοθεσία. «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία μας μετέτρεψε τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής σε σχέδιο για την ανάπτυξη, την καθαρή βιομηχανία και την κοινωνική δικαιοσύνη» δήλωσε η φον ντερ Λάιεν κατά την έναρξη της εκστρατείας επανεκλογής της στην Αθήνα, το περασμένο Σαββατοκύριακο. «Τώρα πρέπει να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τη βιομηχανία και τις μικρές επιχειρήσεις μας για να το εφαρμόσουμε».

Δεν αναφέρθηκε στη φύση, τη βιοποικιλότητα ή το περιβάλλον, αλλά επικεντρώθηκε στην ενίσχυση της στρατιωτικής ισχύος της Ευρώπης μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Το επόμενο σύνορο» είπε «είναι η συλλογική άμυνα και ασφάλεια της Ευρώπης».