Συμφωνία για το Μεταναστευτικό: Ιστορική ή “μαύρη” μέρα για την ΕΕ;
Διαβάζεται σε 7'
Τι προβλέπει η πολιτική συμφωνία της Ε.Ε. για Μεταναστευτικό και Άσυλο. Οι πέντε κανονισμοί και οι σφοδρές επικρίσεις.
- 20 Δεκεμβρίου 2023 21:25
Σε συμφωνία για τη μεταναστευτική πολιτική κατέληξε η Ευρωπαϊκή Ένωση ύστερα από σχεδόν τρία χρόνια μαραθώνιων συζητήσεων και μετά από ολονύκτιες διαβουλεύσεις μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Συμβουλίου και Κομισιόν.
Η συμφωνία θα επιτρέψει στις χώρες της ΕΕ να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο και της οικονομικής συνεισφοράς, ενώ περιλαμβάνει επίσης μια διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, μια νέα κοινή διαδικασία στην ΕΕ για την παροχή προστασίας και έναν μηχανισμό για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης σε ένα σενάριο όπου υπάρχει εξαιρετική εισροή.
Μέσα από πέντε σημαντικές θέσεις, η ΕΕ καλείται να επικυρώσει τους κανόνες για την αποδοχή των μεταναστών, τη διαχείρισή τους και την μετεγκατάσταση, όπου και όταν αυτό απαιτείται.
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πριν γίνει νόμος. Οι συν-νομοθέτες δεσμεύτηκαν να εγκρίνουν τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο πριν από τις ευρωεκλογές του 2024.
Τι προβλέπει η Συμφωνία
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, αναμένεται να υπάρξει “υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που αναγνωρίζονται ότι βρίσκονται υπό μεταναστευτική πίεση”, ενώ άλλα κράτη-μέλη θα μπορούν “να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στην επικράτειά τους και της καταβολής οικονομικών συνεισφορών”, όπως ανέφερε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Ένα άλλο βασικό στοιχείο της συμφωνίας είναι ότι “άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να εισέλθουν στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης, συλλογής βιομετρικών δεδομένων, ελέγχων υγείας και ασφάλειας, για έως και επτά ημέρες”.
Θα υπάρχει επίσης μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση προστασίας. “Η επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου θα πρέπει να είναι ταχύτερη -έως έξι μήνες για μια πρώτη απόφαση- με μικρότερα όρια για προδήλως αβάσιμες αιτήσεις στα σύνορα της ΕΕ”, ανέφερε το Κοινοβούλιο.
Παράλληλα, η συμφωνία περιλαμβάνει νέα μέτρα για την αποτελεσματικότερη αναγνώριση των αφίξεων στην επικράτεια της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της “προσθήκης εικόνων προσώπου στα δακτυλικά αποτυπώματα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών από έξι ετών”, ενώ δημιουργεί έναν νέο μηχανισμό για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης σε ένα σενάριο όπου υπάρχει “εξαιρετική εισροή υπηκόων τρίτων χωρών που οδηγεί στην κατάρρευση του εθνικού συστήματος ασύλου”.
Γιατί η συμφωνία θεωρείται αμφιλεγόμενη
Οι επικριτές της συμφωνίας λένε ότι υπονομεύει το δικαίωμα στο άσυλο και δεν θα λύσει προβλήματα. “Το προτεινόμενο σύστημα δεν θα είναι τελικά εφαρμόσιμο, οι διαδικασίες στα σύνορα και η κράτηση θα συνεπάγονται πολύ υψηλό ανθρώπινο κόστος και περαιτέρω διοικητικές επιβαρύνσεις για τις εθνικές αρχές”, δήλωσε ο Γερμανός Ευρωβουλευτής Terry Reintke, συμπρόεδρος της Ομάδας των Πρασίνων.
Από την πλευρά της, η διευθύντρια του γραφείου ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων της Διεθνούς Αμνηστίας Eve Geddie, δήλωσε ότι “το σύμφωνο θα οδηγήσει σχεδόν σίγουρα περισσότερους ανθρώπους στην de facto κράτηση στα σύνορα της ΕΕ και θα μειωθούν οι εγγυήσεις για τους ανθρώπους που ζητούν άσυλο στην ΕΕ, με περισσότερους ανθρώπους διοχετεύεται μέσω υποτυπωδών διαδικασιών ασύλου στα σύνορα”.
Πρόσθεσε, δε, ότι “αντί να δίνουν προτεραιότητα στην αλληλεγγύη μέσω μετεγκαταστάσεων και ενίσχυσης των συστημάτων προστασίας, τα κράτη θα μπορούν απλώς να πληρώσουν για να ενισχύσουν τα εξωτερικά σύνορα ή να χρηματοδοτήσουν χώρες εκτός ΕΕ για να εμποδίσουν τους ανθρώπους να φτάσουν στην Ευρώπη”.
Μια άλλη ανησυχία που εγείρει η Αμνηστία είναι ότι “η συμφωνία που επιτεύχθηκε επιτρέπει επίσης στις χώρες να εξαιρεθούν από ένα ευρύ φάσμα κανόνων ασύλου της ΕΕ σε περιόδους αυξημένων αφίξεων και σε περίπτωση λεγόμενης εργαλειοποίησης μεταναστών ή ανωτέρας βίας”.
Και κατέληξε: “Αυτή η συμφωνία ενισχύει την εξάρτηση της ΕΕ από κράτη πέρα από τα σύνορά της για τη διαχείριση της μετανάστευσης”.
Ιστορική ή “μαύρη” μέρα για την ΕΕ;
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , είπε ότι το σύμφωνο “σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα αποφασίσουν ποιος έρχεται στην ΕΕ και ποιος μπορεί να μείνει, όχι οι διακινητές. Αυτό σημαίνει περισσότερη προστασία αυτών που έχουν ανάγκη”.
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα, δήλωσε ότι “είναι πραγματικά μια ιστορική μέρα” και ότι “μπορούμε να καταφέρουμε να επιδείξουμε αυτήν την άνευ προηγουμένου μεταρρύθμιση πριν από τις εκλογές του επόμενου έτους”.
Ο Iratxe García Pérez, ο οποίος ηγείται της Ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, δήλωσε ότι “καταφέραμε μια συμφωνία που δεν επικεντρώνεται μόνο στην προστασία των συνόρων, αλλά περιλαμβάνει επίσης αλληλεγγύη με τους πρόσφυγες καθώς και μεταξύ των κρατών μελών και υποστηρίζει το δικαίωμα στο άσυλο”.
Ωστόσο, η ευρωομάδα της Αριστεράς είπε ότι είναι μια “μαύρη μέρα για την ΕΕ”, φράση που χρησιμοποίησε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους, μια συμμαχία 117 ΜΚΟ που εργάζονται για την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι οι αλλαγές βασίστηκαν σε “ψευδείς υποθέσεις”.
Παράλληλα, η Save the Children είπε ότι η συμφωνία “θα οδηγήσει σε κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων των παιδιών, θα θέσει σε κίνδυνο τα παιδιά που κινούνται και θα οδηγήσει σε περαιτέρω χωρισμό των οικογενειών μεταναστών”. Τέλος, η Oxfam είπε ότι “η ΕΕ έχασε την ευκαιρία να συμφωνήσει επιτέλους σε καλύτερους κανόνες κατανομής ευθυνών και αλληλεγγύης. Αντίθετα, συμφώνησαν για περισσότερη κράτηση, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των οικογενειών σε κέντρα που μοιάζουν με φυλακές”.
Οι πέντε κανονισμοί
Η συμφωνία αφορά πέντε ξεχωριστούς κανονισμούς της ΕΕ, που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα μοιράζεται η διαχείριση των ροών ασύλου και μετανάστευσης μεταξύ των κρατών μελών, όπως επίσης και το τι θα γίνεται σε περιπτώσεις αιφνίδιας μεταναστευτικής κρίσης. Οι κανονισμοί ρυθμίζουν επίσης τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων που φθάνουν στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου και την ταυτοποίηση των ατόμων που φθάνουν.
Ο νέος κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης προβλέπει υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που αναγνωρίζονται ως χώρες που υφίστανται μεταναστευτικές πιέσεις, επιτρέποντας στα άλλα κράτη μέλη να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους και της οικονομικής συνεισφοράς. Το κείμενο καθορίζει επίσης νέα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ένα κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας (πρώην κανόνες του Δουβλίνου). Διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με αυτό το αρχείο (σύντομα διαθέσιμο).
Για την αντιμετώπιση της αιφνίδιας αύξησης των αφίξεων, ο κανονισμός για την κρίση και την ανωτέρα βία θεσπίζει μηχανισμό για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης και μέτρα για τη στήριξη των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν έκτακτη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών που οδηγεί στην κατάρρευση του εθνικού συστήματος ασύλου. Οι κανόνες καλύπτουν επίσης την εργαλειοποίηση των μεταναστών, δηλαδή όταν οι μετανάστες χρησιμοποιούνται από τρίτες χώρες ή εχθρικούς μη κρατικούς φορείς για την αποσταθεροποίηση της ΕΕ, και προβλέπουν πιθανή προσωρινή παρέκκλιση από τις συνήθεις διαδικασίες ασύλου.
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό ελέγχου, τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία ελέγχου πριν από την είσοδο, η οποία θα περιλαμβάνει την ταυτοποίηση, τη συλλογή βιομετρικών δεδομένων, ελέγχους υγείας και ασφάλειας, για διάστημα έως επτά ημερών. Θα λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές ανάγκες των παιδιών και κάθε κράτος μέλος θα διαθέτει ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης για να διασφαλίζεται ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Περισσότερα για τη συμφωνία αυτή εδώ (σύντομα διαθέσιμη).
Από την πλευρά του, ο κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου θεσπίζει μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση και την ανάκληση της διεθνούς προστασίας, αντικαθιστώντας διάφορες εθνικές διαδικασίες. Η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου θα πρέπει να είναι ταχύτερη -έως και έξι μήνες για την πρώτη απόφαση-, με συντομότερα όρια για προδήλως αβάσιμες ή απαράδεκτες αιτήσεις και στα σύνορα της ΕΕ.
Στο Explainer Podcast του NEWS 24/7, o Μίνως Μουζουράκης από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο εξηγεί στον Σταύρο Διοσκουρίδη ποιες είναι οι νέες πολιτικές που προωθούνται στις χώρες της Ένωσης:
