Σύνοδος Κορυφής: Βίσεγκραντ εναντίον όλων

Μεγάλος στόχος της Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Βρυξελλών, να βρεθεί κοινός τόπος για τα πρόσωπα που θα αναλάβουν τα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ. Η κρίσιμη Σύνοδος ξεκίνησε την Κυριακή, τρεις ώρες μετά την προγραμματισμένη έναρξή της.

Νωρίτερα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ πραγματοποίησε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με ηγέτες καθώς και με ομάδες αρχηγών για την επίτευξη συμφωνίας. Τελευταίες ήταν οι διαβουλεύσεις που είχε με εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κομμάτος.

Την ίδια ώρα, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, συναντήθηκε με τον Πορτογάλο ομόλογό του, Αντόνιο Κόστα, στο περιθώριο της έκτακτης συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και συζήτησαν σχετικά με την υποψηφιότητα του Φρανς Τίμερμανς για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν. Ο κ. Τσίπρας έχει επιμείνει σταθερά στην ανάγκη να αναλάβει τη θέση του πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μια προσωπικότητα που ενώνει και δεν διχάζει την ΕΕ σε Βορρά και Νότο, και τάσσεται ενάντια στη συνέχιση των πολιτικών λιτότητας και της ξενοφοβίας.

“Συμφωνήσαμε, να δώσουμε σήμερα μαζί τη μάχη, για να τερματιστεί η 15χρονη κυριαρχία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στην προεδρία της Κομισιόν, στηρίζοντας την υποψηφιότητα του Φρανς Τίμερμανς”, έγραψε χαρακτηριστικά σε ανάρτησή του στο twitter ο κ. Τσίπρας.

Από τη δική της μεριά, η Άγγελα Μέρκελ προιδέασε για το κλίμα, αναφέροντας πως οι διαπραγματεύσεις θα είναι σκληρές. Η κ. Μέρκελ δήλωσε ότι οι συνομιλίες για τον διορισμό νέου προέδρου της Κομισιόν στην θέση του Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ αλλά και για τις άλλες θέσεις κλειδιά (πρόεδροι Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) “δεν θα είναι εύκολες”, δίνοντας το κλίμα, την ώρα που στελέχη και από το κόμμα της αντιδρούν για την απόσυρση της υποψηφιότητας Βέμπερ, όπως έγραφε χθες το Politico.

Στο ήδη τεταμένο κλίμα προστέθηκε και η επιστολή του Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος σε κείμενό του προς τον Ζοζέφ Ντολ, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, διαμαρτυρόμενος για το ενδεχόμενο διορισμό του Τίμερμανς χαρακτήριζε την όλη προοπτική ως “ιστορικό λάθος”.

Όπως άλλωστε μετέδωσε το Reuters, και οι ηγέτες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης – όπως της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Τσεχίας – εξέφρασαν σοβαρές ενστάσεις για την επιλογή του Ολλανδού υποψήφιου των Σοσιαλιστών – Δημοκρατών.

Ο ρόλος του Βέμπερ

Θυμίζουμε πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο να προτείνει τα πρόσωπα για τέσσερα από τα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ- συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Κομισιόν και του προέδρου της ΕΚΤ.

Από τη στιγμή που ο Μάνφρεντ Βέμπερ τέθηκε ουσιαστικά εκτός διαδοχής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στην προεδρία της Κομισιόν, υπάρχει η προοπτική να αναλάβει είτε την προεδρία του ευρωκοινοβουλίου, είτε να είναι πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν.

Η Μέρκελ μπλόκαρε την υποψήφια των Φιλελευθέρων, τη Δανή επίτροπο Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Φεστάγκερ, κάτι που έκανε τον Τίμερμανς να φαντάζει επικρατέστερος. Από τη δική του μεριά, ο πρόεδρος Μακρόν δεν επιθυμούσε εξ αρχής τον Βέμπερ ως επικεφαλής της Κομισιόν, ασκώντας το δικό του βέτο.

Για να έχουμε πρόεδρο της Κομισιόν, σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να προκύψει η υποστήριξη τουλάχιστον του 72% των κρατών μελών της Ε.Ε., τα οποία θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Όσον αφορά τον διάδοχο του Μάριο Ντράγκι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η απόφαση αναμένεται να ληφθεί σε δεύτερο χρόνο, λόγω της έλλειψης συναίνεσης.

Ταγιάνι: Το ΕΚ στηρίζει Βέμπερ

Την άποψη ότι τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να πάρει ο κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος που ήρθε πρώτο τις Ευρωεκλογές, δηλαδή ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επανέλαβε πάντως ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Αντόνιο Ταγιάνι σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά τη συμμετοχή του στο πρώτο μέρος της συνόδου κορυφής.

Ο ίδιος σημείωσε ότι ενημέρωσε τους ηγέτες πως η θέση του ΕΚ δεν έχει διαφοροποιηθεί. “Τα άλλα κόμματα είναι λογικό να υποστηρίζουν τους δικούς τους υποψήφιους. Ωστόσο με αυτό δε γίνεται σεβαστή η αρχή του κορυφαίου υποψήφιου. Σύμφωνα με αυτήν την αρχή ο υποψήφιος που ηγείται της λίστας στο κόμμα που κερδίζει τις εκλογές παίρνει τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ακόμα και αν δεν είναι νομικά υποχρεωτικό”, δήλωσε ο Α. Ταγιάνι.

Αναλυτικά η διαδικασία για την κάθε θέση είναι η εξής:

– Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Σύμφωνα με τις Συνθήκες (άρθρο 15.5), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκλέγει τον Πρόεδρό του με ειδική πλειοψηφία. Ο πρόεδρος κατέχει τη θέση για μια θητεία 2,5 ετών, ανανεώσιμη μία φορά.

– Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η διαδικασία ορισμού του Προέδρου της Επιτροπής για τα επόμενα πέντε έτη ορίζεται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το άρθρο 17.7 αναφέρει: “λαμβάνοντας υπόψη τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μετά από τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία, προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποψήφιο για την προεδρία της Επιτροπής.

Ο υποψήφιος αυτός εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με πλειοψηφία των μελών του. Εάν δεν αποκτήσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία, προτείνει, εντός προθεσμίας ενός μηνός, νέο υποψήφιο που θα εκλεγεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σύμφωνα με την ίδια διαδικασία. Επιπλέον, η “δήλωση 11” της Συνθήκης επισημαίνει ότι “το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας που οδηγεί στην εκλογή του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πριν από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα διεξαγάγουν έτσι τις απαιτούμενες διαβουλεύσεις στο πλέον κατάλληλο πλαίσιο”.

Υπενθυμίζεται ότι κατά την άτυπη σύνοδο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στις 23 Φεβρουαρίου 2018, οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν τους διορισμούς, μσυμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης διαδικασίας “Spitzenkandidaten”. Μετά τη σύνοδο κορυφής, ο Πρόεδρος Τουσκ δήλωσε ότι υπήρξε συμφωνία μεταξύ των ηγετών ότι “δεν θα μπορούσε να υπάρξει αυτόματη διαδικασία”. Κατά τη Συνθήκη είναι σαφής για την αυτόνομη αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να ορίσει τον υποψήφιο, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές εκλογές και έχοντας προβεί στις κατάλληλες διαβουλεύσεις.

– Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διορίζει τον Πρόεδρο της ΕΚΤ για περίοδο οκτώ ετών. Συμβουλεύεται επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ (αποτελούμενο από τα 6 μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των 19 χωρών της ζώνης του ευρώ). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει την απόφασή του με ειδική πλειοψηφία. Η διαδικασία αυτή καθορίζεται στο άρθρο 283 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ).

– Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διορίζει, με ειδική πλειοψηφία και με τη συμφωνία του Προέδρου της Επιτροπής, τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας (άρθρο 18 παράγραφος 1). Ο Ύπατος Εκπρόσωπος, ο οποίος διορίζεται για πέντε έτη, είναι επίσης αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η δήλωση 6 της Συνθήκης ορίζει ότι “κατά την επιλογή των προσώπων που καλούνται να ασκούν τα καθήκοντα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Προέδρου της Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη και να γίνουν σεβαστές η γεωγραφική και δημογραφική ποικιλομορφία της Ένωσης και των κρατών μελών της”.

Υπάρχουν επίσης γενικότερες διατάξεις στις Συνθήκες σχετικά με την ανάγκη διασφάλισης της ισορροπίας μεταξύ των φύλων. Στο Σίμπιου, ο Πρόεδρος Τουσκ ξεκαθάρισε ότι “το πνεύμα της Συνθήκης είναι επίσης σημαντικό όταν πρόκειται για την ισότητα των φύλων καθώς και για την πολιτική ισορροπία”.