Συρία – Άμπου Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι: Κάποτε επικηρυγμένος από τις ΗΠΑ, σήμερα κυρίαρχος με την ανοχή τους

Ο Άμπου Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι (Abu Mohammad al-Jolani), του οποίου το πραγματικό όνομα φέρεται να είναι Αχμάντ Χουσέιν αλ-Σαραάν (Ahmad Hussein al-Sharaa), είναι μια από τις πιο γνωστές και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του συριακού εμφυλίου πολέμου. Είναι όμως παράλληλα και ο θριαμβευτής του.

Γεννημένος (μάλλον) στο 1981, πιθανότατα στην επαρχία Νταράα της Συρίας, ο αλ-Τζολάνι φέρεται να σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Δαμασκού πριν ενταχθεί στις τάξεις της ένοπλης αντίστασης. Πριν από την ανάδειξή του στη Συρία, φέρεται να συμμετείχε στις επιχειρήσεις της Αλ Κάιντα στο Ιράκ (AQI) υπό τον Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι κατά την περίοδο της αμερικανικής κατοχής.

Η οικογένεια του Άχμεντ Χουσέιν κατάγεται από τα Υψίπεδα του Γκολάν στη Συρία. Η οικογένεια εκτοπίστηκε το 1967 μετά την ισραηλινή κατοχή των εδαφών του Γκολάν κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών. Ο πατέρας του Τζολάνι, Χουσέιν αλ-Σαραά, ήταν Άραβας εθνικιστής και φοιτητής ακτιβιστής του νασερικού κινήματος στη Συρία. Συνελήφθη από τους νεομπααθιστές της Συρίας κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων κατά των νασερικών που ξεκίνησαν μετά τα πραξικοπήματα του 1961 και 1963, τα οποία διέλυσαν την Ενωμένη Αραβική Δημοκρατία και έφεραν στην εξουσία το Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μπααθ.

Αργότερα, ο πατέρας του Τζολάνι δραπέτευσε από τη φυλακή για να ολοκληρώσει τις ανώτατες σπουδές του στο Ιράκ το 1971. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ταξίδεψε στην Ιορδανία για να συνεργαστεί με τους Παλαιστίνιους Φενταγίν του Οργανισμού για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Όταν επέστρεψε στη Συρία τη δεκαετία του 1970, η οποία τότε βρισκόταν υπό το προσωποπαγές καθεστώς του Χάφεζ αλ-Άσαντ, συνελήφθη ξανά. Αργότερα αφέθηκε ελεύθερος και βρήκε άσυλο στη Σαουδική Αραβία.

Ο Χουσέιν αλ-Σαραά, προερχόμενος από αγροτικό υπόβαθρο και απόφοιτος οικονομικών από το Πανεπιστήμιο της Βαγδάτης, εργάστηκε στη σαουδαραβική πετρελαϊκή βιομηχανία και δημοσίευσε πολλά βιβλία στα αραβικά σχετικά με το πώς οι φυσικοί πόροι, όπως το πετρέλαιο, μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του αραβικού κόσμου, να επιταχύνουν την οικονομική ολοκλήρωση της περιοχής, και με ποιους τρόπους το οικονομικό πλεόνασμα θα μπορούσε να επενδυθεί σε καίριους τομείς όπως η εκπαίδευση, η γεωργία και, ιδιαίτερα, ο στρατός.

Η δράση του αλ Τζολάνι

Το 2012, ο αλ-Τζολάνι ίδρυσε το Μέτωπο Αλ-Νούσρα, το οποίο γρήγορα αναδείχθηκε σε μία από τις ισχυρότερες οργανώσεις ανταρτών στη Συρία, με στόχο την εφαρμογή ισλαμικού νόμου. Ωστόσο, το 2016 ανακοίνωσε τη διακοπή των σχέσεων της ομάδας με την Αλ Κάιντα, σε μια προσπάθεια να αποστασιοποιηθεί από τη διεθνή κατακραυγή και να προσελκύσει περισσότερη τοπική υποστήριξη. Το 2017, η ομάδα μετονομάστηκε σε Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) και προσπάθησε να παρουσιαστεί ως ένας πιο “μετριοπαθής” παίκτης στο συριακό πεδίο.

Υπό την ηγεσία του αλ-Τζολάνι, η HTS διατήτησε τον έλεγχο μεγάλου μέρους της επαρχίας Ιντλίμπ, που αποτελούσε προπύργιο της αντιπολίτευσης στη Συρία. Παρά τις προσπάθειες να παρουσιάσει την ομάδα του ως νόμιμη πολιτική και στρατιωτική δύναμη, η HTS κατηγορείται για αυταρχικές πρακτικές, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τρομοκρατικές ενέργειες. Ο αλ-Τζολάνι βρέθηκε στη λίστα καταζητούμενων των Ηνωμένων Εθνών και των Ηνωμένων Πολιτειών, που πρόσφεραν αμοιβή για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψή του.

Ομως, όπως έχει παρατηρηθεί και άλλες φορές αυτός που μπορεί να είναι εχθρός σε μία ορισμένη χρονική περίοδο, μπορεί να μετατραπεί σε φίλο ή τουλάχιστον σε μη εχθρό.

Ειδικά τις τελευταίες ημέρες κατά τις οποίες όλα έδειχναν ότι ο Ασαντ θα αποτελούσε παρελθόν, ο αλ-Τζολάνι φρόντισε να δώσει ένα προφίλ σύγχρονου ηγέτη με… δυτικές και φιλελεύθερες ανησυχίες.

Κατά την κατάληψη του Χαλεπίου, ο αλ-Τζολάνι έδωσε εντολή στις δυνάμεις του να μην «τρομάζουν τα παιδιά» και τα κανάλια της HTS μετέδωσαν πλάνα που έδειχναν Χριστιανούς στην πόλη να συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Μετά την εκδίωξη των δυνάμεων του καθεστώτος από την πόλη, ο αλ-Τζολάνι δήλωσε πως «η διαφορετικότητα είναι δύναμη». Η HTS προχώρησε γρήγορα στη σύσταση διοικητικών φορέων για την αποκατάσταση βασικών υπηρεσιών, όπως η συλλογή απορριμμάτων, η ηλεκτροδότηση και η παροχή νερού. Η Γενική Επιτροπή Ζακάτ της οργάνωσης ξεκίνησε τη διανομή έκτακτων προμηθειών ψωμιού, ενώ ο Γενικός Οργανισμός Εμπορίου και Επεξεργασίας Σιτηρών παρείχε καύσιμα σε τοπικούς φούρνους. Το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανθρωπιστικών Υποθέσεων ανέφερε ότι παρέδωσε 65.000 καρβέλια ψωμί στο πλαίσιο μιας εκστρατείας με τίτλο «Μαζί Επιστρέφουμε».

Στις 6 Δεκεμβρίου, σε πρόσωπο με πρόσωπο συνέντευξη στο CNN (ποιος να το περίμενε πριν από μερικά χρόνια), ο αλ-Τζολάνι δήλωσε ότι στόχος της επιχείρησης είναι η απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία. Χρησιμοποιώντας το πραγματικό του όνομα, Άχμεντ αλ-Σαραάν, δεσμεύτηκε ρητά να προστατεύσει τις μειονοτικές ομάδες.

Σύμφωνα με την Ντάριν Χαλίφα από τη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων, ο αλ-Τζολάνι έχει εξετάσει το ενδεχόμενο διάλυσης της HTS, ώστε να ενισχυθούν οι δομές πολιτικής και στρατιωτικής διακυβέρνησης. Εξέφρασε επίσης την πρόθεσή του να διευκολύνει την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στα σπίτια τους.

Στις 8 Δεκεμβρίου ο Αλ Τζολάνι έφτασε στη Δαμασκό. «Η βούλησή μας είναι σταθερή και η αποφασιστικότητά μας ακλόνητη» είπε ο ηγέτης των αντάρτικων ομάδων στην ανακοίνωσή του που μεταδόθηκε από την επίσημη συριακή τηλεόραση, την οποία ελέγχουν πλέον οι αντάρτες. «Συνεχίζουμε να δρούμε με αποφασιστικότητα για να επιτύχουμε τους στόχους της επανάστασής μας», συνέχισε. «Το μέλλον είναι δικό μας και οδεύουμε προς τη νίκη», τόνισε.

Με ενδιαφέρον αναμένεται η στάση των Δυτικών απέναντί του και ποιες δεσμεύσεις του θα τηρήσει ο ίδιος. Οπως και να ‘χει, ο αλ Τζολάνι είναι πια ο πιο ισχυρός άνθρωπος στην Συρία.