Συρία: Οι τζιχαντιστές σφάζουν, η ΕΕ “παρατηρεί”, οι φασίστες χαίρονται

Τις τελευταίες ημέρες, η Λαττάκεια, προπύργιο της αλαουιτικής μειονότητας στη Συρία, έχει γίνει στόχος μαζικών σφαγών από τζιχαντιστικές παραστρατιωτικές οργανώσεις που συνεργάζονται με την “επίσημη” κυβέρνηση της χώρας μετά την πτώση του Άσαντ.

Σύμφωνα με το Syriahr, οι συγκρούσεις ξεκίνησαν στις 6 Μαρτίου 2025, με επιθέσεις σε διάφορες περιοχές της υπαίθρου της Λαττάκεια, συμπεριλαμβανομένων των χωριών Χαρφ αλ-Σαρί, Μπα’μπαντά, Ντουέιρ Μπα’μπαντά, Αλ-Ντάιτουρ, Ουάντι αλ-Κάλ’α και Μπέιτ Άνα.

Η Syrian Observatory for Human Rights (SOHR) ανέφερε ότι οι συγκρούσεις προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 973 αμάχων, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά. Οι επιθέσεις φαίνεται να έχουν θρησκευτικά κίνητρα, με τις δυνάμεις ασφαλείας και τους συμμάχους τους να στοχεύουν την αλαουιτική κοινότητα, διαπράττοντας φρικαλεότητες και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Human Rights Watch καταδίκασε τις μαζικές εκτελέσεις αμάχων και κάλεσε για ανεξάρτητες έρευνες και λογοδοσία. Η οργάνωση τόνισε την ανάγκη προστασίας των αμάχων και σεβασμού του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.

Η Διεθνής Αμνηστία επισήμανε τις αυθαίρετες συλλήψεις και την καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης, αναφέροντας περιστατικά όπως τη σύλληψη του ακτιβιστή Ράμι Βιτλί στις 23 Μαρτίου, μετά από ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που καλούσε για λογοδοσία των βασανιστών.

Η Τουρκία εξέφρασε ανησυχία ότι οι συγκρούσεις στη Λαττάκεια θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες για εθνική συμφιλίωση και σταθερότητα στη Συρία, καλώντας όλες τις πλευρές να αποφύγουν προκλήσεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ειρήνη. ​Στο μεταξύ ωστόσο, ανώτατος διοικητής των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), της ένοπλης κουρδικής ομάδας στη Συρία, της οποίας οι δυνάμεις βρίσκονται σε ξεχωριστή σύγκρουση με την Τουρκία, Μαζλούμ Άμπντι, κατηγόρησε ισλαμιστικές παρατάξεις που υποστηρίζονται από την Τουρκία για ορισμένες από τις πιο ανησυχητικές βιαιότητες.

Η Διεθνής Κοινότητα γενικότερα έχει εκφράσει “σοβαρές ανησυχίες” για την κλιμάκωση της βίας, καλώντας για άμεση κατάπαυση του πυρός και την προστασία των αμάχων, δρώντας όμως περισσότερο ως “παρατηρητής”.

Η επίσημη αντίδραση της νέας “κυβέρνησης”

Ο Σύρος ηγέτης Άχμεντ αλ Σαράα (με πολιτικό ψευδώνυμο Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι) βρίσκεται αντιμέτωπος με μια από τις μεγαλύτερες αιματοχυσίες στα 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου, παρά τις διαβεβαιώσεις του όταν ανέλαβε την ηγεσία, πως “δεν θα υπάρξουν αντίποινα”. Η συριακή προεδρία διευκρινίζει, σε ένα δελτίο Τύπου που δημοσίευσε στον λογαριασμό της στο Telegram, ότι επιτροπή, που θα αποτελείται από επτά μέλη, θα επιφορτιστεί κυρίως να ερευνήσει “τις βιαιοπραγίες εναντίον αμάχων”, να “καθορίσει τους υπεύθυνους” και να τους οδηγήσει στη δικαιοσύνη. Πρακτικά, προσπαθεί να “αποστασιοποιηθεί” από τις ομάδες τζιχαντιστών, που όμως ήταν σε αγαστή συνεργασία μαζί τους το περασμένο διάστημα.

Οι αρχές της Δαμασκού απέδωσαν επισήμως τις συνοπτικές εκτελέσεις δεκάδων νέων και τις φονικές εφόδους σε σπίτια σε χωριά και πόλεις που κατοικούνται από την πρώην κυρίαρχη μειονότητα της Συρίας σε “ανεξέλεγκτες ένοπλες πολιτοφυλακές”, οι οποίες έφτασαν για να βοηθήσουν τις δυνάμεις ασφαλείας και που εδώ και καιρό κατηγορούν τους υποστηρικτές του Άσαντ για εγκλήματα του παρελθόντος. Αποδίδουν δηλαδή τα όσα έγιναν, σε “ανεξέλεγκτη αντεκδίκηση”, σε μια οξύμωρη ωστόσο, στάση.

Υποκρισία σε διπλό ταμπλό

Η υποκρισία εδώ είναι πως ο ίδιος ο Άχμεντ αλ Σαράα έχει συνδεθεί με τζιχαντιστικές ομάδες και έχει συνεργαστεί με τζιχαντιστές στο παρελθόν, κυρίως μέσω της συμμετοχής του στην Tahrir al-Sham (HTS), η οποία έχει τις ρίζες της στην αλ-Νούσρα, μια παραφυάδα της Αλ-Κάιντα. Η HTS αρχικά είχε στενές σχέσεις με την Αλ-Κάιντα, αν και η ηγεσία της, υπό τον Abu Mohammad al-Julani, αποφάσισε να αποστασιοποιηθεί από την Αλ-Κάιντα το 2016 και να επανατοποθετήσει την οργάνωση με έναν πιο “μετριοπαθή” ισλαμιστικό προσανατολισμό.

Ο Άχμεντ αλ Σαράα , ως ηγετικό στέλεχος της HTS, υπήρξε μέρος αυτής της στρατηγικής και εξετάζεται το να έχει συνεργαστεί με άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις, είτε στο παρελθόν είτε μέσω των πολιτικών και στρατηγικών συνεργασιών της HTS με άλλες εξτρεμιστικές ομάδες στη Συρία.

Παρόλο που η HTS προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί από την Αλ-Κάιντα και άλλες ακραίες τζιχαντιστικές ομάδες, διατηρεί κάποιες κοινές στρατηγικές και ιδεολογίες με αυτές, ενώ συνεργάζεται με τοπικούς και διεθνείς τζιχαντιστές στην περιοχή, κυρίως για τον έλεγχο εδαφών και την αντίσταση στις κυβερνητικές δυνάμεις του Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Η HTS προσπαθεί στρατηγικά να προβάλλει μια πιο πολιτική και “πολιτισμένη” εικόνα για να ενισχύσει την τοπική υποστήριξη και να διασφαλίσει τη διάρκεια της κυριαρχίας της στην Ιντλίμπ, αποστασιοποιούμενη σε κάποιες περιπτώσεις από τον πιο σφοδρό εξτρεμισμό που χαρακτηρίζει άλλες τζιχαντιστικές ομάδες.

Στα παραπάνω να προστεθεί πως ο Άχμεντ αλ-Σαράα είναι υπέρ της εφαρμογής της Σαρίας (του ισλαμικού νόμου). Η HTS, όπως και άλλες εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις, υποστηρίζει την επιβολή της Σαρίας στις περιοχές που ελέγχει. Η εφαρμογή της Σαρίας στην περιοχή που ελέγχει η HTS περιλαμβάνει τον περιορισμό των δικαιωμάτων των γυναικών, την αυστηρή ποινική δικαιοσύνη (όπως οι λιθοβολισμοί και οι αποκεφαλισμοί για σοβαρές παραβιάσεις) και άλλες αυστηρές ισλαμικές ποινές, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της HTS για το Ισλάμ.

Η “μουδιασμένη” στάση της ΕΕ

Παρά τη γνωστή φύση και στάση της HTS που είχε χαρακτηριστεί “τρομοκρατική οργάνωση”, μετά την ανάληψη της εξουσίας της χώρας από τον αλ-Σαράα, η ΕΕ έσπευσε να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας μαζί του, όπως και η Τουρκία, με άμεσο στόχο την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στη χώρα, παρά το ασταθές κλίμα. Οι πρόσφατες σφαγές των αμάχων επιβεβαιώνουν σε κάθε τόνο πως η Συρία δεν είναι μια ασφαλής χώρα για επιστροφή των εκτοπισμένων.

Για να καταλάβει κανείς τη “βιασύνη” της ΕΕ μετά την πτώση του Άσαντ, στα τέλη Φεβρουαρίου και πριν τις σφαγές η Ένωση ανέστειλε μια σειρά κυρώσεων κατά της Συρίας με άμεση ισχύ, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών που σχετίζονται με την ενέργεια, τις τράπεζες, τις μεταφορές και την ανοικοδόμηση.

Έχει επίσης άρει το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων για πέντε τράπεζες, χαλάρωσε τους περιορισμούς στη συριακή κεντρική τράπεζα και επέκτεινε επ’ αόριστον τις εξαιρέσεις “παγώματος” για την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας, σε μια τουλάχιστον λογική απόφαση ως προς το τελευταίο της σκέλος. Παράλληλα εξετάζεται η άρση κυρώσεων κατά της HTS και του ίδιου του αλ-Σαράα με το αιτιολογικό της “ανάπτυξης” στη Συρία, για να μπορέσουν να γυρίσουν οι πρόσφυγες. Πράγμα που βέβαια είναι αδύνατο.

Η “επιστροφή” των προσφύγων

Όσον αφορά την επιστροφή των προσφύγων στη Συρία γενικότερα, οι αριθμοί παραμένουν σχετικά χαμηλοί (έχουν γυρίσει μόλις 300.000). Οι προσφυγικές περιοχές, όπως η Ιντλίμπ, παραμένουν αποσταθεροποιημένες λόγω των συγκρούσεων μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των αντίπαλων ομάδων, όπως η HTS. Οι πρόσφυγες αιτιολογημένα διστάζουν να επιστρέψουν σε περιοχές που δεν θεωρούν ασφαλείς.

Ακόμη, η χώρα παραμένει σε βαθιά ανθρωπιστική κρίση, με την οικονομία να έχει καταρρεύσει, τις υποδομές να είναι κατεστραμμένες και την ανεργία και τη φτώχεια να είναι διάχυτες. Για χιλιάδες, ή και εκατομμύρια ανθρώπους, μια ενδεχόμενη επιστροφή στη Συρία μπορεί να ισοδυναμεί είτε με θάνατο είτε με συνέχιση της καταπίεσης. 

Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων όπως ο ΟΗΕ και η Διεθνής Αμνηστία, εκφράζει ανησυχίες για τις συνθήκες ασφαλείας και για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η επιστροφή προσφύγων χωρίς εγγυήσεις για την ασφάλειά τους και χωρίς υποδομές για να τους υποδεχτούν είναι κάτι που οι περισσότεροι πρόσφυγες δεν είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν.

Απέναντι σε αυτά, η ΕΕ δεν έχει ενιαία στάση. Κράτη-μέλη όπως η Γερμανία και η Σουηδία, πάγωσαν άμεσα την εξέταση των αιτήσεων ασύλου. Παρά τις πιέσεις για επιστροφή προσφύγων, οι διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ και η Διεθνής Αμνηστία, εξακολουθούν να προειδοποιούν για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες εάν επιστρέψουν.

Ειδικά η Γερμανία, υπό το βάρος της ανόδου του AfD που πιστοποιήθηκε και στις πρόσφατες εκλογές, “βιάζεται” να χαρακτηρίσει τη Συρία ως “ασφαλές έδαφος” για να γυρίσουν οι εκτοπισμένοι, αν και οι τελευταίες εξελίξεις δυναμιτίζουν τις όποιες βιαστικές αποφάσεις.

Το ίδιο φυσικά ισχύει για κράτη με υπερσυντηρητικές κυβερνήσεις όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Αυστρία, ενώ και η δική μας χώρα έσπευσε κι αυτή να “χαιρετίσει” την πτώση του Άσαντ μιλώντας για “επανεξέταση” της πολιτικής ασύλου, παγώνοντας τις διαδικασίες για 9.000 αιτούντες ασύλου.

Η δε Αυστρία έφτασε να μιλά για την επεξεργασία ενός προγράμματος “εξπρές”, με στόχο τις απελάσεις και τον επαναπατρισμό Σύρων πολιτών.

Συνολικά την αρχή για “πάγωμα ασύλου” έκαναν Γερμανία και Αυστρία και ακολούθησαν η Δανία και η Νορβηγία και η Σουηδία, ενώ πολλές άλλες χώρες είναι ακόμη “μετέωρες” ως προς τις τελικές τους αποφάσεις.

Γενικώς πάντως η ΕΕ είδε την πτώση του Άσαντ ως “πλήγμα στον Πούτιν”, ενώ οι ηγέτες της έδειξαν να στρέφουν το βλέμμα τους στην προοπτική “απαλλαγής” τους από το προσφυγικό, όντας έτοιμοι να χαρακτηρίσουν τη Συρία πλέον ως μια χώρα που οι κάτοικοί της μπορούν να νοιώσουν ασφαλείς και δεν χρήζουν προστασίας ασύλου.

Πανηγυρίζει η ακροδεξιά

Όλα αυτά, υπό την πίεση της ακροδεξιάς, η οποία πανηγυρίζει για την άνοδό της με “όχημα” το μεταναστευτικό ζήτημα.

Η ακροδεξιά θέτει άλλωστε όλο και περισσότερο την ατζέντα για τη μετανάστευση, είτε είναι στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση. Η όλη κατάσταση στη Συρία, είναι για την ακροδεξιά win-win γιατί “καρπώνεται” την έξοδο προσφύγων και κεφαλαιοποιεί την προεκλογική της ρητορική, όλο και περισσότερο.

Φυσικά, η αντιμετώπιση των μεταναστών ως αποδιοπομπαίοι τράγοι και κύριο “πρόβλημα” της ΕΕ, προσδίδει νομιμοποίηση μόνο σε ρατσιστικές ιδέες. Το “αστείο” είναι πως η Ευρώπη φιλοξενεί μόλις 1.000.000 Σύρους, εκ των οποίων το 60% είναι στη Γερμανία.

Η Κομισιόν είναι πάντως πιο προσεκτική στις διατυπώσεις της, επισημαίνοντας ότι είναι ακόμη νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα, κάτι που αποδεικνύεται και εκ του αποτελέσματος.

Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο προέτρεψε τυπικά τις συριακές αρχές “να κάνουν τους δράστες να λογοδοτήσουν για τις σφαγές” και πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ “στέκονται στο πλευρό των θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων των χριστιανικών, των Δρούζων, των Αλαουιτών και των Κούρδων”.

Και γενικώς η Δύση, “παρατηρεί” και πάλι, “το φαινόμενο”, τρέχοντας να “απαλλαγεί” από ένα θέμα λαϊκίστικης υφής όπως το μεταναστευτικό εκ της Συρίας, χωρίς να έχει υπάρξει μεταβατική περίοδος και σταθερότητα σε αυτό το διαλυμένο κράτος.