Συρία: Χιλιάδες συγγενείς αγνοουμένων αναζητούν απαντήσεις στα νεκροτομεία της Δαμασκού

Απελπισμένοι συγγενείς κάνουν ό,τι μπορούν – είτε κατασκηνώνουν στους χώρους της πιο διαβόητης φυλακής της Συρίας είτε ψάχνουν στους διαδρόμους υπερπλήρων νοσοκομείων και νεκροτομείων – για να βρουν εκείνους που εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του Άσαντ.

Κρατώντας φωτογραφίες και ταυτότητες, οικογένειες συγκεντρώνονται σε οποιονδήποτε μέρος θα μπορούσαν να μάθουν τι έχουν απογίνει τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Ο πάνω από μισός αιώνας της σκληρής κυριαρχίας από τη δυναστεία Άσαντ, που κορυφώθηκε με 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου, χαρακτηρίστηκε από μαζικές συλλήψεις, εξαφανίσεις και εκτελέσεις. Για περισσότερα από δέκα χρόνια, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στη Συρία εξαφανίζονταν χωρίς καμία εξήγηση.

Οι συγγενείς δεν ενημερώνονταν ποτέ για το τι είχε συμβεί — αλλά το ήξεραν. Πολλοί από τους αγνοούμενους είχαν οδηγηθεί στο τεράστιο δίκτυο φυλακών του Μπασάρ αλ-Άσαντ, όπου βασανίζονταν και εκτελούνταν μαζικά.

Κανείς δεν γνωρίζει στην πραγματικότητα τον αριθμό των αγνοουμένων, αλλά η Διεθνής Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ICMP) εκτιμά ότι τουλάχιστον 150.000 άνθρωποι παραμένουν αγνοούμενοι. Πάνω από 3.500 παιδιά και περισσότερες από 8.500 γυναίκες παρέμεναν υπό κράτηση ή είχαν εξαφανιστεί βίαια μέχρι την ανατροπή του Άσαντ, σύμφωνα με το Συριακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Ο επικεφαλής της οργάνωσης, Φάντελ Αμπντουλγκάνι, ξέσπασε σε δάκρυα κατά τη διάρκεια εμφάνισής του σε συριακό τηλεοπτικό κανάλι με έδρα την Τουρκία, δηλώνοντας ότι πιστεύουν πως οι περισσότεροι από τους αγνοούμενους πιθανότατα έχουν χάσει τη ζωή τους.

Την ίδια στιγμή, ενώ κάποιες οικογένειες έχουν επανενωθεί, η Διεθνής Επιτροπή για τους Αγνοούμενους (ICMP) καλεί τη διεθνή κοινότητα να συμβάλει στον εντοπισμό όσων παραμένουν αγνοούμενοι. Η οργάνωση ανακοίνωσε την Τρίτη ότι έχει ήδη συγκεντρώσει πληροφορίες από πάνω από 76.200 συγγενείς στη Συρία, οι οποίοι έχουν δηλώσει επίσημα σχεδόν 30.000 αγνοούμενους.

Σύμφωνα με την ICMP, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή η διεθνής κοινότητα να ενώσει τις δυνάμεις της και να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία γενετικής και βάσεων δεδομένων για τον εντοπισμό των εξαφανισμένων. «Η δικαιοσύνη στη Συρία απαιτεί άμεση δράση – ακόμα και μέσα στις τρέχουσες συνθήκες – για τη διασφάλιση των αποδεικτικών στοιχείων», ανέφερε η οργάνωση, ζητώντας να αντιμετωπίζονται οι τόποι εκτελέσεων και άλλων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως σκηνές εγκλήματος.

«Αυτοί οι χώροι πρέπει να προστατευθούν και να εξεταστούν όταν έρθει η ώρα, για να αποκαλυφθεί η αλήθεια και να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι». Δυστυχώς, αυτό είναι κάτι που δεν συνέβη στην περίπτωση της φυλακής Saydnaya, όπου οι οικογένειες αντίκρυσαν σε σπασμένες κάμερες ασφαλείας, κατεστραμμένες οθόνες παρακολούθησης και διαλυμένους κεντρικούς υπολογιστές – όλα προφανώς σαμποταρισμένα από τους φρουρούς του καθεστώτος λίγο πριν τραπούν σε φυγή.

Η απομονωμένη φυλακή, γνωστή ως «σφαγείο» και «στρατόπεδο θανάτου», βρίσκεται 30 χιλιόμετρα βόρεια της Δαμασκού. Η Διεθνής Αμνηστία την έχει χαρακτηρίσει ως «τον τελικό προορισμό» για ειρηνικούς διαδηλωτές και αποστάτες του στρατού.

Την Κυριακή, ένα βίντεο που έδειχνε αντάρτες να εισβάλλουν στη φυλακή και να απελευθερώνουν κρατούμενους έκανε τον γύρο της χώρας. Έτσι, οικογένειες από όλη τη Συρία, ξόδεψαν ακόμη και τα τελευταία τους καύσιμα, ελπίζοντας να βρουν ίχνη των αγαπημένων τους προσώπων.

Χωρίς καμία άλλη επιλογή, πολλοί κατασκηνώνουν σε στρώματα στο έδαφος έξω από τις φυλακές, οι συνθήκες των οποίων ειναι μη βιώσιμες. Κάποιοι σκάβουν με τα χέρια τους στο χώμα ή προσπαθούν να γκρεμίσουν τοίχους, αναζητώντας υπόγειες φυλακές και μυστικά κελιά που φημολογείται ότι υπάρχουν.

«Οι φρουροί πήραν τις οθόνες και τους σκληρούς δίσκους για να καλύψουν τον Μπασάρ αλ-Άσαντ και τους εγκληματίες του», λέει με δάκρυα στα μάτια ο Ουάλι Σούμπι Νάσαρ από το Χαλέπι στο Ιndependent. «Περίπου πριν από έναν μήνα, ένας στρατιώτης με ενημέρωσε ότι ο αδελφός μου βρισκόταν στη Saydnaya. Τώρα ο στρατιώτης αυτός έχει εξαφανιστεί, και κάθε επαφή μαζί του έχει διακοπεί εντελώς. Θα συνεχίσουμε να κυνηγάμε αυτούς τους εγκληματίες μέχρι το τέλος. Δεν είχα ποτέ μίσος για αυτούς, ούτε έχω κρατήσει ποτέ όπλο στη ζωή μου, αλλά τώρα θα τους κυνηγήσω μέχρι τέλους».

Έξω από την φυλακή, πλήθη απελπισμένων οικογενειών αναζητούν στοιχεία. «Σας παρακαλώ, προσπαθώ να βρω τον γιο μου Ενάντ, που εξαφανίστηκε πριν από 12 χρόνια» λέει μια γυναίκα κλαίγοντας. Ένας άλλος άνδρας, ο Ζακαρία, πρώην κρατούμενος και ο ίδιος, φωνάζει: «Επτά μέλη της οικογένειάς μου είναι αγνοούμενα. Οι φωτογραφίες τους βρίσκονται στα αρχεία της φυλακής – πρέπει να είναι εδώ».

“Κρατούμενοι έχουν βασανιστεί τόσο πολύ που έχουν ξεχάσει τα ονόματά τους”

Την ίδια ώρα, στα νοσοκομεία της Δαμασκού, οικογένειες ψάχνουν από θάλαμο σε θάλαμο, ικετεύοντας το προσωπικό για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με όσους απελευθερώθηκαν από τη φυλακή.

Υπάρχουν αναφορές για κρατούμενους που έχουν βασανιστεί τόσο πολύ που έχουν ξεχάσει τα ονόματά τους και έχουν χάσει τα λογικά τους.

Η Αλάα, μητέρα έξι παιδιών, λέει ότι ο άνδρας της, ο Μοχάμεντ, 38 ετών, πέρασε δύο χρόνια στη φυλακή επειδή προσπάθησε να αποφύγει τη στρατιωτική θητεία. Εκεί, υπέστη βασανιστήρια και τελικά πυροβολήθηκε στον ώμο καθώς οι δυνάμεις του καθεστώτος υποχωρούσαν. Απελευθερώθηκε από τη φυλακή Σεντάγια την Κυριακή.

«Ποτέ δεν μου επέτρεψαν να δω τον άνδρα μου. Με βασάνιζαν κάθε φορά που ζητούσα να τον δω», λέει δακρυσμένη η Αλάα, εξηγώντας πώς ένας αντάρτης επικοινώνησε μαζί της για να της πει ότι είχε απελευθερωθεί. «Όταν άκουσα ότι είχε βγει, άρχισα να κλαίω μαζί με τα παιδιά».

Στο κοντινό νοσοκομείο Ibn al-Nafees, ο τραυματισμένος πρώην κρατούμενος Χαλίντ, που επίσης απελευθερώθηκε από τη Σεντάγια μετά από δύο χρόνια, επιστρέφει στο σπίτι του με την οικογένειά του. Ο Χαλίντ είχε υποστεί τόσο άγριο ξυλοδαρμό και βασανιστήρια που, όπως λένε οι συγγενείς του, θυμάται ελάχιστα από όσα του συνέβησαν. Εντοπίστηκε μόνο επειδή μια φωτογραφία του μέσα στο θάλαμο νοσηλείας κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

“Ζωντανοί ή νεκροί;”

Οι νέες αρχές των ανταρτών στη Συρία ανακοίνωσαν ότι βρέθηκαν σοροί στο νεκροτομείο της Χαράστα. Αφού άνοιξαν τους λευκούς σάκους, ο Μοχάμεντ αλ-Χατζ, αξιωματούχος των ανταρτών, κατέγραψε βίντεο που αργότερα παρουσίασε στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Στα πλάνα φαίνονται σοροί με εμφανή σημάδια βασανιστηρίων. «Η Χαράστα είναι ένα από τα κύρια κέντρα όπου συγκεντρώνονταν οι σοροί από τη Σεντάγια ή την Τισρίν», άλλη μία διαβόητη φυλακή, «πριν ταφούν σε ομαδικούς τάφους», δήλωσε ο Ντιάμπ Σερία, μέλος της Ένωσης Κρατουμένων και Αγνοουμένων της Φυλακής Σεντάγια.

Ο Χάλεντ Χάμζα δεν βρήκε κανένα ίχνος του γιου του στη Χαράστα, στη Σεντάγια ή στο νοσοκομείο της Δαμασκού. Ωστόσο, δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει την αναζήτηση, αφού βρήκε έγγραφα στη φυλακή με πληροφορίες για τους κρατούμενους, τα οποία συγκέντρωσε και παρέδωσε στις νέες αστυνομικές αρχές.

«Είμαστε εκατομμύρια άνθρωποι που ψάχνουμε τα παιδιά μας. Ζητάμε να μάθουμε μόνο ένα πράγμα: είναι ζωντανοί ή νεκροί;»