Σωτήρης Ρούσσος στο NEWS 24/7: Αμφίβολη η αποσυμπίεση της λαϊκής οργής στο Ιράν

Η είδηση ότι το ιρανικό καθεστώς αποφάσισε την κατάργηση της αστυνομίας ηθών, προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση. Γενικά θεωρήθηκε μια πρώτη νίκη του κινήματος διαμαρτυρίας που έχει ξεσπάσει στο Ιράν, μετά το θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι στα χέρια της αστυνομίας στις 16 Σεπτεμβρίου.

Για τις εξελίξεις στο Ιράν συζητήσαμε με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σωτήρη Ρούσσο. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίου του κ. Ρούσους «Επανάσταση και Εξέγερση στη Μέση Ανατολή» (εκδόσεις Gutenberg), στο οποίο αναλύεται η Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Σωτήρη Ρούσσου:

-Ποια είναι η σημασία της απόφασης του ιρανικού καθεστώτος να καταργήσει την αστυνομία ηθών;

-Πρόκειται για δήλωση του Γενικού Εισαγγελέα που δεν έχει επιβεβαιωθεί επίσημα από τον Πρόεδρο Ραϊσί. Οπωσδήποτε όμως ένας κρατικός παράγοντας με τόσο υψηλή θέση δεν θα έκανε τέτοια δήλωση αν δεν ήταν απόφαση της κυβέρνησης ή αν δεν είχε εξασφαλίσει την υποστήριξη ενός ισχυρού μέρους του καθεστώτος, γιατί υπάρχει η βάσιμη εκτίμηση ότι υπάρχουν ρωγμές στο καθεστώς σχετικά με τον χειρισμό του κινήματος διαμαρτυρίας.

Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για προσπάθεια να λειτουργήσει η απόφαση αυτή ως βαλβίδα αποσυμπίεσης της λαϊκής οργής και να αποτρέψει άλλους κοινωνικούς παράγοντες, όπως οι έμποροι των παζαριών και μέρος του σιιτικού κλήρου (που είναι κρίσιμοι για την επιβίωση του καθεστώτος) να προσεγγίσουν το κίνημα.

Βαλβίδα αποσυμπίεσης;

-Στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο σας «Επανάσταση και Εξέγερση στη Μέση Ανατολή», γράφετε ότι τη δεκαετία του ‘70 όταν ο Σάχης έκανε ορισμένες υποχωρήσεις κάτω από την πίεση του λαϊκού κινήματος, η κίνησή του αυτή δεν λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης, αλλά εκλήφθηκε ως έκφραση αδυναμίας και πυροδότησε νέες κινητοποιήσεις. Βλέπετε αντιστοιχίες με τη σημερινή υποχώρηση του ιρανικού καθεστώτος;

-Και σήμερα δεν είμαι βέβαιος ότι το μέτρο είναι αρκετό για την πλήρη ανάσχεση του κινήματος διαμαρτυρίας. Η ηγεσία του Ιράν φάνηκε αποκομμένη από την πραγματικότητα στην κοινωνία. Προφανώς όμως, όπως είπα παραπάνω, μπορεί να αποσοβήσει την απώλεια κρίσιμων συμμαχιών που είχαν επιτευχθεί στην εξέγερση κατά του Σάχη. Η συμμετοχή στην τριήμερη γενική απεργία που έχουν κηρύξει οι διαδηλωτές θα είναι κρίσιμη για τη δυναμική του κινήματος.

Τα κοινωνικά αίτια

-Πέρα από την καταπίεση (ιδίως των γυναικών), υπάρχουν και άλλα αίτια που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την έκταση και την ένταση της υφιστάμενης αναταραχής στο Ιράν;

-Προφανώς το ζήτημα της οικονομικής δυσπραγίας της συνεχούς αύξησης των τιμών, η έλλειψη σημαντικών ειδών (φάρμακα κ.ά.) και η διαφθορά, το συνεχές άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φτωχότερων και των πλουσιότερων στρωμάτων (μέσα και γύρω από την καθεστωτική ηγεσία) είναι προβλήματα που ταλανίζουν την ιρανική κοινωνία. Προβλήματα που οφείλονται κυρίως αλλά όχι μόνο στο καθεστώς των διεθνών κυρώσεων και της οικονομικής απομόνωσης του Ιράν από τις ΗΠΑ. Σε μια χώρα που το 60% του πληθυσμού είναι κάτω από 25 ετών η απουσία μέλλοντος και προοπτικής δημιουργεί εκρηκτικές πιέσεις.

Οι ξένες δυνάμεις

-Το καθεστώς καταγγέλλει ξένες δυνάμεις ως υποκινήτριες της αναταραχής. Από όσο μπορούμε να γνωρίζουμε, οι ξένες μυστικές υπηρεσίες έχουν σημαντική επιρροή στα ιρανικά πράγματα;

-Δεν αποκλείεται να υπάρχει ανάμειξη μυστικών υπηρεσιών κρατών που βρίσκονται σε διαμάχη με το Ιράν τα τελευταία σαράντα χρόνια, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου δρουν αυτονομιστικά κινήματα. Όμως τα κοινωνικά προβλήματα είναι τόσο οξυμένα και οι δυνατότητες πολιτικής έκφρασης τόσο περιορισμένες που δεν χρειάζεται «ξένος δάκτυλος» για να ξεκινήσει μια κοινωνική εξέγερση.

Τα φτωχότερα στρώματα

-Στο βιβλίο σας γράφεται ότι η επανάσταση του 1978 δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τη μεγάλη κοινωνική συμμαχία των ουλεμάδων, του φοιτητικού κινήματος, των προλεταριοποιημένων στρωμάτων που είχαν μεταναστεύσει στην Τεχεράνη από της αγροτικές περιοχές, καθώς και των εμπόρων των παζαριών. Αυτές οι κοινωνικές ομάδες πώς στέκονται σήμερα;

-Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται συμμετοχή των φτωχότερων στρωμάτων από την νότια Τεχεράνη στις διαδηλώσεις και αυτό είναι ένα στοιχείο που διαφοροποιεί αυτό το κίνημα από το «Πράσινο Κίνημα» του 2009 που στηριζόταν σχεδόν αποκλειστικά από τα μεσοστρώματα και τους φοιτητές.

Δεν βλέπουμε μέχρι τώρα ανοικτή στοίχιση των παζαριτών εμπόρων και των κάποιων σημαντικών κληρικών με το κίνημα. Το πιο αδύναμο όμως σημείο αυτούς του κινήματος σε σχέση με το 1979 είναι η απουσία ηγεσίας που θα συνθέσει τα διαφορετικά και πολλές φορές αντιφατικά αιτήματα σε ενιαίο εναλλακτικό λόγο εξουσίας και θα χαράξει μια ενιαία στρατηγική.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις