Σουηδία: Πρωτοφανές νομοσχέδιο με “κανόνες συμπεριφοράς” για μετανάστες

Η σουηδική κυβέρνηση ανακοίνωσε σήμερα την πρόθεσή της για την εισαγωγή ενός νομοσχεδίου που θα περιλαμβάνει κανόνες συμπεριφοράς για μετανάστες, με ποινή για τη μη τήρηση αυτών των κανόνων, την απέλαση.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση το νομοσχέδιο βασίζεται σε πορίσματα μιας έκθεσης για πιθανές αλλαγές στη σουηδική νομοθεσία για τη μετανάστευση.

«Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που έρχονται στη Σουηδία είναι απολύτως έντιμοι, θέλουν απλώς μια καλύτερη ζωή, για τον εαυτό τους, για τις οικογένειές τους, θέλουν να εργαστούν, να κάνουν ό,τι είναι σωστό, να μάθουν τη σουηδική γλώσσα και να είναι κομμάτι της χώρας μας», δήλωσε ο υπουργός Μετανάστευσης Γιόχαν Φόρσελ.

«Αλλά ζούμε επίσης σε μια εποχή που η εμπιστοσύνη των πολιτών στη μεταναστευτική πολιτική βασίζεται σε μια πολύ θεμελιώδη αρχή, δηλαδή ότι όσοι έρχονται στη Σουηδία και διαπράττουν εγκλήματα -ή συμπεριφέρονται άσχημα με άλλους τρόπους- δεν πρέπει να βρίσκονται εδώ», πρόσθεσε.

Μετά τη μαζική εισροή αιτούντων άσυλο στη Σουηδία κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης του 2015, διαδοχικές αριστερές και δεξιές κυβερνήσεις αυστηροποίησαν τους κανόνες περί παροχής ασύλου. Έχοντας τη στήριξη στη Βουλή από το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό κόμμα Σουηδοί Δημοκράτες, η σημερινή κυβέρνηση εισήγαγε ολοένα και πιο αυστηρούς περιορισμούς από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2022.

H “έντιμη διαγωγή” των μεταναστών

Ο Ρόμπερτ Σουτ, πρώην δικαστής και αρμόδιος για την αναθεώρηση του μέτρου, πρότεινε την εισαγωγή στη σουηδική νομοθεσία ενός κριτηρίου περί «έντιμης διαγωγής», το οποίο θα αφορά μετανάστες, κυρίως φοιτητές, όσους έχουν άδεια εργασίας και τις οικογένειές τους.

Σύμφωνα με την παραπάνω πρόταση θα υπάρχει δυνατότητα επίκλησης αυτού του κριτηρίου για να ανακαλείται ή να απορρίπτεται η άδεια παραμονής.

Τι είναι όμως το εν λόγω κριτήριο;

Σύμφωνα με το σουηδικό μέσο Local.se, το κριτήριο “καλής διαγωγής” υπήρχε στη σουηδική μεταναστευτική νομοθεσία πριν το 2005 και ονομάζεται “vandelskrav”.

Με βάση αυτό, οι μετανάστες που δεν ακολουθούν τους κανόνες της χώρας, δεν θα πληρούν τα κριτήρια για να λάβουν άδεια παραμονής.

Η πρόταση του Ρόμπερτ Σουτ περιλαμβάνει την επίσημη νομική αναγνώριση του όρου “vandel”, ο οποίος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ηθικές αξίες ή τη συμπεριφορά ενός ατόμου.

Με την εισαγωγή του όρου αυτού στη σουηδική νομοθεσία, ο επίσημος ορισμός του κριτηρίου περί “καλής διαγωγής” που προτείνει είναι:

“Η απαίτηση να ζει ένας μετανάστης με έντιμο και υπεύθυνο τρόπο, που σημαίνει ότι οι αλλοδαποί πρέπει να συμμορφώνονται με τους ισχύοντες νόμους και τις δικαστικές αποφάσεις της Σουηδίας. Οι μετανάστες με ελαττωματικό τρόπο ζωής» (bristande vandel) δεν θα είναι πλέον επιλέξιμοι για άδεια παραμονής”.

Σύμφωνα με την πρόταση Σουτ, παράβαση των σουηδικών αρχών και νόμων μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη ή ανάκληση της άδειας παραμονής.

Στις παραβάσεις περιλαμβάνονται, σύμφωνα με τον υπουργό Μετανάστευσης της χώρας:

• Διάπραξη εγκλήματος ή αδικήματος
• Απάτη σε βάρος του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης
• Χρέη
• Διατάραξη της δημόσιας τάξης που προκαλείται από χρήση ναρκωτικών
• Υπεράσπιση της τρομοκρατίας ή άλλων ενεργειών που απειλούν την ασφάλεια της Σουηδίας

Πώς θα ελέγχεται ποιος έχει “διαγωγή κοσμιοτάτη” και ποιος όχι;

Το νέο αυτό κριτήριο περί “καλής και έντιμης διαγωγής” θα χρησιμοποιείται τόσο στην απόφαση για το εάν θα χορηγηθεί ή όχι άδεια παραμονής σε μετανάστες που αιτούνται άσυλο για πρώτη φορά, όσο και στην απόφαση για το εάν μια υπάρχουσα άδεια θα ανακληθεί.

Σε κάθε περίπτωση, θα εξετάζεται η συνολική εικόνα της συμπεριφοράς του αιτούντα, αντί να απορρίπτονται άδειες λόγω μεμονωμένων ενεργειών.

Παραδείγματα που παρουσίασε ο αρμόδιος για το εν λόγω μέτρο, Ρόμπερτ Σουτ, σε συνέντευξη τύπου περιλαμβάνουν τα εξής:

• Άρνηση πληρωμής χρεών
• Κακή χρήση του συστήματος πρόνοιας
• Μη συμμόρφωση με τους κανόνες (πχ. μη ακολουθία των θεμελιωδών αξιών και τρόπων ζωής στη Σουηδία)
• Απειλές για την ασφάλεια, όπως η συμμετοχή ή επαφές με εγκληματικά δίκτυα ή άλλες βίαιες οργανώσεις

Ο Σουτ ανέφερε επίσης παραδείγματα όπως την αδυναμία ενός μετανάστη να εξηγήσει την προέλευση του εισοδήματός του ή «ανάρμοστη συμπεριφορά συνδεδεμένη με εξάρτηση ή κατάχρηση ουσιών».

Στην πρόταση για την εισαγωγή του νέου αυτού κριτηρίου προστίθεται ακόμη ότι η αιτιολογία της παραμονής ενός αιτούντος στη Σουηδία θα ζυγίζεται σε συνάρτηση με τον τρόπο ζωής του.

Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι με “ισχυρούς λόγους παραμονής” στη Σουηδία (π.χ. λόγω της κατάστασής τους στη Σουηδία ή τη χώρα καταγωγής τους) θα βλέπουν τις αιτήσεις τους να απορρίπτονται για «bristande vandel» μόνο εάν τα επιχειρήματα εναντίον της παραχώρησης άδειας είναι πιο ισχυρά από τα υπέρ τους.

Η πρόταση αναφέρει: «Κατά τη γνώμη μας, η απόρριψη μιας αίτησης άδειας παραμονής για λόγους vandel θα πρέπει να εκτελείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εκτός εάν έχει διαπραχθεί έγκλημα».

Ωστόσο, για αιτούντες με λιγότερο “ισχυρούς λόγους” για παραμονή στη χώρα, η άδεια έχει περισσότερες πιθανότητες να απορριφθεί λόγω vandel.

Επίσης ορισμένα ζητήματα θα μετρούν περισσότερο από άλλα. Για παράδειγμα, η άρνηση πληρωμής χρεών θα «μετράει πιο πολύ» για την παραχώρηση άδειας, όπως και η απάτη επιδομάτων ή η απειλή τρομοκρατίας. Από την άλλη, η ανάρμοστη συμπεριφορά λόγω εξάρτησης ή κατάχρησης ουσιών θα λαμβάνεται υπόψη μόνο αν υπάρχει και άλλος δείκτης ελαττωματικού τρόπου ζωής.

 

Πάντως οι αντιδράσεις για το μελλοντικό αυτό σχέδιο έχουν ήδη ξεκινήσει. Η ΜΚΟ Υπεράσπιση Πολιτικών Δικαιωμάτων (Civil Rights Defenders) δήλωσε:

«Αυτό θα δημιουργούσε ένα σύστημα στο οποίο μερικοί άνθρωποι θα μπορούσαν να τιμωρηθούν επειδή εκφράζουν απόψεις που είναι απολύτως νόμιμες για άλλους (…). Αυτό θα υπονόμευε την αρχή της ίσης μεταχείρισης ενώπιον του νόμου και θα ήταν μια εξαιρετικά λυπηρή εξέλιξη για τη Σουηδία».