Sputnik 5: Όταν σκύλοι και ποντίκια άνοιξαν τον δρόμο για το διάστημα
Διαβάζεται σε 6'
Η “κιβωτός” που έδωσε το “πράσινο φως” στον Γιούρι Γκαγκάριν για το πρώτο επανδρωμένο διαστημικό ταξίδι στην ιστορία της ανθρωπότητας.
- 19 Αυγούστου 2024 06:18
Το ημερολόγιο γράφει 19 Αυγούστου 1960 και η πιεζόμενη καμπίνα του Sputnik 5, στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν, σφραγίζεται ερμητικά. Στο εσωτερικό της βρίσκονται δύο σκύλοι, ποντίκια, αρουραίοι, μύγες και ορισμένα φυτά. Μία αντίστροφη μέτρηση χωρίζει το όνειρο από την πραγμάτωσή του. Αν αυτοί οι ταξιδιώτες του διαστήματος επιστρέψουν στη Γη με απόλυτη ασφάλεια τότε ο δρόμος για το διάστημα έχει ανοίξει και για τον άνθρωπο.
Λίγο μετά την εκτόξευσή του το Sputnik 5, γνωστό και ως Korabl Sputnik 2, εισέρχεται σε περιγήινη τροχιά. Πρόκειται για το δεύτερο διαστημόπλοιο Βαστόκ που σχεδιάστηκε για να δοκιμάσει και να προετοιμάσει τις τεχνολογίες και τα συστήματα για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στο διάστημα.
Η σοβιετική “κιβωτός”, που έμελλε να δώσει το πράσινο φως για το πρώτο επανδρωμένο διαστημικό ταξίδι στην ιστορία της ανθρωπότητας με τον Γιούρι Γκαγκάριν ένα χρόνο αργότερα, περιλαμβάνει στο εσωτερικό της διάφορα φυτά, φύκια, σιτάρι, μικροοργανισμούς, μύγες, 40 ποντίκια, δύο αρουραίους και τις σκυλίτσες Στρέλκα και Μπέλκα, οι οποίες βρίσκονται σε ειδική καμπίνα, πλήρως εξοπλισμένη και για την επιβίωση ανθρώπων.
Σύμφωνα με τη ΝΑSA, oι στόχοι του προγράμματος Sputnik, στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιείται και το συγκεκριμένο ταξίδι με έμβια όντα στο διάστημα ήταν: να τεθεί ένα διαστημόπλοιο που θα μπορούσε δυνητικά να μεταφέρει έναν κοσμοναύτη σε κυκλική τροχιά γύρω από τη Γη, να δοκιμαστούν οι λειτουργίες υποστήριξης ζωής της βιολογικής καμπίνας, να μελετηθούν οι επιπτώσεις της τροχιάς και του διαστημικού περιβάλλοντος στα βιολογικά και βοτανικά δείγματα, να επανεισέλθει από την τροχιά και να ανακτηθεί η καμπίνα και τα δείγματα.
Το Sputnik 5 έχει μάζα 4.600 κιλών και πέρα από τα βιολογικά υποκείμενα που μεταφέρει, στην καμπίνα του υπάρχει ένα σύστημα παρακολούθησης θερμοκρασίας και πίεσης καθώς και ανιχνευτές κοσμικών ακτίνων, ακτίνων Χ και υπεριώδους ακτινοβολίας. Η ενέργεια παρέχεται από ηλιακές κυψέλες και χημικές μπαταρίες.
Περισσότερο από 24 ώρες στο διάστημα
Το Sputnik 5 πραγματοποιεί συνολικά 17 περιστροφές γύρω από τη γη και βρίσκεται σε τροχιά για 27 ολόκληρες ώρες. Η διαδικασία επανεισόδου ξεκινά και το κύριο τμήμα του διαστημοπλοίου διαχωρίζεται από τη συσκευή επανεισόδου, η οποία περιέχει την πιεζόμενη καμπίνα με τα σκυλιά και τα υπόλοιπα υποκείμενα. Κατά την επανείσοδο, η συσκευή αυτή προστατεύεται από τη θερμότητα που δημιουργείται λόγω της τριβής με την ατμόσφαιρα, χάρη σε μια θερμική ασπίδα.
Μόλις το διαστημόπλοιο φτάνει σε χαμηλότερα ύψη, ανοίγουν τα αλεξίπτωτα, επιβραδύνοντας την κάθοδο και επιτρέποντας μια ομαλή προσγείωση. Το Sputnik 5 προσγειώνεται σε περιοχή της Σοβιετικής Ένωσης και όλα τα βιολογικά υποκείμενα, συμπεριλαμβανομένων των σκύλων Στρέλκα και Μπέλκα, είναι ζωντανά και σε καλή κατάσταση. Η επιχείρηση έχει στεφθεί με απόλυτη επιτυχία και αυτό σημαίνει μόνο ένα πράγμα: Έφτασε η ώρα για τον άνθρωπο να ταξιδέψει πέρα από τη γη.
Η επιλογή της Μπέλκα και της Στρέλκα
Τα σκυλιά που επιλέχθηκαν για τις αποστολές στο διάστημα με το Sputnik 5, όπως και για άλλες σοβιετικές διαστημικές αποστολές, υποβλήθηκαν σε αυστηρή διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, το 1957 οι επιστήμονες επέλεξαν 12 αδέσποτα θηλυκά σκυλάκια.
Τα κριτήρια για την επιλογή των σκύλων ήταν τα εξής:
Μέγεθος και βάρος: Επιλέχθηκαν μικρόσωμα σκυλιά, κυρίως μεταξύ 6-7 κιλών, ώστε να μπορούν να χωρέσουν στις μικρές διαστημικές κάψουλες.
Φύλο: Προτιμήθηκαν θηλυκά σκυλιά, γιατί είναι πιο ήσυχα και έχουν λιγότερο επιθετική συμπεριφορά, ενώ και η ανατομία τους διευκόλυνε την κατασκευή των ειδικών εξαρτημάτων υγιεινής.
Υγεία και ανθεκτικότητα: Επιλέχθηκαν σκυλιά που ήταν υγιή και ανθεκτικά σε δύσκολες συνθήκες, όπως το κρύο και η πείνα. Ήταν σημαντικό να μπορούν να αντέξουν τις πιέσεις της αποστολής και να επιβιώσουν υπό ακραίες συνθήκες.
Συμπεριφορά: Τα σκυλιά εκπαιδεύτηκαν ώστε να παραμένουν ήρεμα και να ανέχονται τον περιορισμένο χώρο και τις δονήσεις κατά την εκτόξευση. Επιλέχθηκαν τα σκυλιά που είχαν την πιο ήρεμη και υπάκουη συμπεριφορά.
Εκπαίδευση: Τα σκυλιά πέρασαν από έντονη εκπαίδευση, που περιλάμβανε την προσομοίωση των συνθηκών εκτόξευσης και πτήσης, την παραμονή σε περιορισμένο χώρο, καθώς και την προσαρμογή σε υψηλές επιταχύνσεις και μικροβαρύτητα.
Η αδιαθεσία της Μπέλκα που επηρέασε το ταξίδι του Γκαγκάριν
Κατά τη διάρκεια της πτήσης του Sputnik 5, οι επιστήμονες παρακολουθούσαν στενά τις συνθήκες που επικρατούσαν στην καμπίνα του σκάφους, στην οποία βρίσκονταν, μεταξύ άλλων, η Μπέλκα και η Στρέλκα. Τα μηχανήματα που είχαν στην διάθεσή τους οι επιστήμονες μετρούσαν την πίεση, τους παλμούς της καρδιάς και την εγκεφαλική δραστηριότητα των σκύλων καθώς και άλλες παραμέτρους.
Το μεγαλύτερο μέρος της πτήσης κύλησε ομαλά όμως κατά την τέταρτη τροχιά του σκάφους γύρω από τη γη, η Μπέλκα εμφάνισε ξαφνικά σημάδια έντονου στρες και αδιαθεσίας. Εξαιτίας αυτών των ενδείξεων η πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν περιλάμβανε μονάχα μία τροχιά του σκάφους γύρω από τη γη.
Oι διαστημικές αποστολές του προγράμματος Sputnik
Το πρόγραμμα Sputnik ήταν μια σειρά από διαστημικές αποστολές που ξεκίνησε η Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1950 και του 1960, με στόχο την εξερεύνηση του διαστήματος και την επίδειξη της τεχνολογικής υπεροχής της κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Το πρόγραμμα ξεκίνησε με την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης, του Sputnik 1, στις 4 Οκτωβρίου 1957.
Ο Sputnik 1 ήταν μια σφαίρα διαμέτρου περίπου 58 εκατοστών, βάρους 83,6 κιλών, η οποία εκτόξευσε σήματα ραδιοσυχνοτήτων που μπορούσαν να ανιχνευθούν από τη Γη. Η εκτόξευση του Sputnik 1 θεωρείται το έναυσμα για τον “Διαστημικό Αγώνα” μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης, μια εποχή έντονου ανταγωνισμού για την κατάκτηση του διαστήματος.
Ακολούθησαν και άλλες αποστολές Sputnik, καθεμία με διαφορετικούς στόχους και εξοπλισμό:
Sputnik 2 (3 Νοεμβρίου 1957): Μετέφερε το πρώτο ζωντανό ον σε τροχιά, τη σκυλίτσα Λάικα, αν και το σκυλί πέθανε λίγες ώρες μετά την εκτόξευση λόγω υπερθέρμανσης.
Sputnik 3 (15 Μαΐου 1958): Μια επιστημονική αποστολή που είχε ως στόχο τη μελέτη της ανώτερης ατμόσφαιρας και της ακτινοβολίας γύρω από τη Γη.
Sputnik 5 (19 Αυγούστου 1960): Αυτή η αποστολή μετέφερε τα σκυλιά Μπέλκα και Στρέλκα, τα οποία έγιναν τα πρώτα ζωντανά πλάσματα που επέστρεψαν ζωντανά.
Το πρόγραμμα Sputnik ήταν καθοριστικό για την προώθηση της διαστημικής εξερεύνησης και άνοιξε δρόμο για μετέπειτα αποστολές, όπως το πρόγραμμα Vostok και το Apollo των Ηνωμένων Πολιτειών.
