Στο Αφγανιστάν παλεύουν να κρατήσουν στη ζωή τα υποσιτισμένα παιδιά

Τους τελευταίους μήνες το βλέμμα του πλανήτη έχει στραφεί στη Μέση Ανατολή για τον πόλεμο που διεξάγεται στη Γάζα κι έχει επιφέρει -μεταξύ άλλων- μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση. Δεκάδες χιλιάδες νεκροί, κατεστραμμένες υποδομές και λιμοί πλήττουν τους Παλαιστίνιους, η πραγματικότητα των οποίων δεν θυμίζει σε τίποτα τη ζωή των πολιτών στη Δύση.

Ωστόσο, κανείς δεν “βλέπει” όσα συμβαίνουν σε μια εκ των χωρών της Μέσης Ανατολής, στο Αφγανιστάν, κι ένα εκτενές ρεπορτάζ του BBC παρουσιάζει την ωμή πραγματικότητα ακριβώς όπως είναι.

Η δημοσιογράφος Yogita Limaye επισκέφθηκε ένα περιφερειακό νοσοκομείο της Τζαλαλαμπάντ, στην επαρχία Νανγκαρχάρ του ανατολικού Αφγανιστάν. Κι όσα περιέγραψε αποτελούν την έννοια της έκφρασης “γροθιά στο στομάχι”.

«Αυτό για μένα είναι σαν την ημέρα της καταστροφής. Νιώθω βαθιά θλίψη. Μπορείτε να φανταστείτε τι έχω περάσει βλέποντας τα παιδιά μου να πεθαίνουν;», λέει η Αμίνα στη δημοσιογράφο. Έχει χάσει έξι παιδιά, κανένα από αυτά δεν έζησε πέρα από τα τρία του χρόνια και ένα ακόμη τώρα παλεύει για τη ζωή του.

Η επτά μηνών Μπίμπι Χατζίρα έχει το μέγεθος ενός νεογέννητου. Πάσχει κι εκείνη από σοβαρό οξύ υποσιτισμό και καταλαμβάνει το μισό κρεβάτι σε μία πτέρυγα του νοσοκομείου.

«Τα παιδιά μου πεθαίνουν λόγω της φτώχειας. Το μόνο που μπορώ να τους δώσω είναι ξερό ψωμί και νερό που ζεσταίνω αφήνοντάς το στον ήλιο», λέει η Αμίνα, σχεδόν φωνάζοντας από αγωνία. Ακόμα πιο σπαρακτικό είναι το γεγονός ότι η ιστορία της δεν είναι μοναδική – και ότι πολλές περισσότερες ζωές θα μπορούσαν να σωθούν με έγκαιρη θεραπεία.

Η Μπίμπι Χατζίρα είναι ένα από τα 3,2 εκατ. παιδιά που υποφέρουν από οξύ υποσιτισμό, μια κατάσταση που πλήττει τη χώρα εδώ και δεκαετίες. Προκλήθηκε από 40 χρόνια πολέμου, ακραία φτώχεια και μια σειρά παραγόντων τα τρία χρόνια από τότε που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία. Ωστόσο, η κατάσταση έχει πλέον φτάσει σε ένα πρωτοφανές σημείο κρίσης.

Είναι δύσκολο για οποιονδήποτε να φανταστεί πώς είναι τα 3,2 εκατ. παιδιά, οπότε οι ιστορίες από ένα μόνο δωμάτιο νοσοκομείου μπορούν να αποτελέσουν μια ματιά στην εξελισσόμενη τραγωδία. Υπάρχουν 18 νήπια σε επτά κρεβάτια. Δεν είναι εποχική αύξηση, αυτή είναι η καθημερινή πραγματικότητα. Δεν ακούγονται κλάματα ή γουργουρίσματα – η ανησυχητική σιωπή στο δωμάτιο σπάει μόνο από τους διαπεραστικούς ήχους του μηχανήματος μέτρησης των παλμών.

Τα περισσότερα παιδιά δεν είναι σε καταστολή ούτε φορούν μάσκες οξυγόνου. Είναι ξύπνια, αλλά πολύ αδύναμα για να κινηθούν ή να κάνουν οποιονδήποτε ήχο. Στο ίδιο κρεβάτι με τη Μπίμπι Χατζίρα, φορώντας ένα μοβ πουκάμισο, με το μικρό της χέρι να καλύπτει το πρόσωπό της, βρίσκεται η τρίχρονη Σανά. Η μητέρα της πέθανε κατά τη γέννηση της μικρής αδερφής της πριν από λίγους μήνες, και έτσι η θεία της, η Λαϊλά, την φροντίζει. Η Λαϊλά αγγίζει το χέρι μου και σηκώνει επτά δάχτυλα – ένα για κάθε παιδί που έχει χάσει.

Στο διπλανό κρεβάτι βρίσκεται ο τρίχρονος Ιλχάμ, πολύ μικρός για την ηλικία του, με το δέρμα του να ξεφλουδίζει από τα χέρια, τα πόδια και το πρόσωπο. Πριν από τρία χρόνια, η αδερφή του πέθανε σε ηλικία δύο ετών. Είναι πολύ επώδυνο να κοιτάξει κανείς τη μικρή Άσμα, ενός έτους. Έχει όμορφα μελιά μάτια και μακριές βλεφαρίδες, αλλά είναι ορθάνοιχτα, τα ανοιγοκλείνει ελάχιστα, ενώ αναπνέει βαριά μέσα από τη μάσκα οξυγόνου που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του μικρού της προσώπου.

Ο γιατρός Σικάνταρ Γκάνι, που στέκεται από πάνω της, κουνάει το κεφάλι του. «Δεν νομίζω ότι θα επιβιώσει», λέει. Το μικρό σώμα της Άσμα έχει υποστεί σηπτικό σοκ.

Παρά τις συνθήκες, μέχρι εκείνη τη στιγμή υπήρχε μια στωικότητα στο δωμάτιο – νοσοκόμες και μητέρες φρόντιζαν τα παιδιά, τα τάιζαν, τα καθησύχαζαν. Όλα σταματούν, με ένα σπασμένο βλέμμα σε πολλά πρόσωπα. Η μητέρα της Άσμα, η Νασίμπα, κλαίει. Σηκώνει το πέπλο της και σκύβει να φιλήσει την κόρη της.

«Νιώθω ότι το κρέας λιώνει από το σώμα μου. Δεν αντέχω να τη βλέπω να υποφέρει έτσι», ήταν τα λόγια της στη δημοσιογράφο, ενώ έκλαιγε. Η Νασίμπα έχει ήδη χάσει τρία παιδιά. «Ο άντρας μου είναι εργάτης. Όταν βρίσκει δουλειά, τρώμε».

Ο Δρ Γκάνι λέει ότι η Άσμα μπορεί να υποστεί καρδιακή ανακοπή ανά πάσα στιγμή. Φεύγουμε από το δωμάτιο. Λιγότερο από μία ώρα αργότερα, πέθανε.

Επτακόσια παιδιά έχουν πεθάνει τους τελευταίους έξι μήνες στο νοσοκομείο – περισσότερα από τρία την ημέρα, όπως μας είπε το τμήμα δημόσιας υγείας των Ταλιμπάν στο Νανγκαρχάρ. Ένας συγκλονιστικός αριθμός, αλλά θα υπήρχαν πολύ περισσότερα θύματα αν αυτή η εγκατάσταση δεν είχε διατηρηθεί σε λειτουργία από τη χρηματοδότηση της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Unicef.

Μέχρι τον Αύγουστο του 2021, τα διεθνή κεφάλαια που δίνονταν απευθείας στην προηγούμενη κυβέρνηση χρηματοδοτούσαν σχεδόν όλη τη δημόσια υγειονομική περίθαλψη στο Αφγανιστάν. Όταν οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία, τα χρήματα σταμάτησαν λόγω των διεθνών κυρώσεων εναντίον τους. Αυτό πυροδότησε την κατάρρευση της υγειονομικής περίθαλψης. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις επενέβησαν για να προσφέρουν αυτό που προοριζόταν να είναι μια προσωρινή έκτακτη παρέμβαση.

Ήταν πάντα μια μη βιώσιμη λύση, και τώρα, σε έναν κόσμο που αποσπάται από τόσα άλλα, η χρηματοδότηση για το Αφγανιστάν έχει συρρικνωθεί. Εξίσου, οι πολιτικές της κυβέρνησης των Ταλιμπάν, ιδίως οι περιορισμοί που επιβάλλει στις γυναίκες, έχουν ως αποτέλεσμα οι δωρητές να διστάζουν να δώσουν κεφάλαια.