Stonewall: Η εξέγερση που οδήγησε στη γέννηση των “Pride”

Χορός, μουσική, φτερά και πούπουλα, γκλίτερ, λαδωμένα μούσκουλα, πολύχρωμα άρματα, «περήφανοι» γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, οι «φιλικοί αστυνομικοί» της γειτονιάς σου, όλο το φάσμα της γκέι – ή όπως είναι πλέον πολιτικά ορθό «ΛΟΑΤΚΙ+» – κοινότητας, περίεργοι και φιλικοί στρέιτ… Σε κάθε Pride, σε κάθε γωνιά του κόσμου, θα δεις σίγουρα το πιο ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων να δείχνει ότι στην πράξη μπορούμε να ζούμε όλοι σαν ένα, χωρίς διαφορές. Και στον αντίποδα, θα υπάρχουν πάντα και οι αντιδράσεις: «Και γιατί μας ζαλίζουν οι γκέι ότι είναι περήφανοι;», «Αφού κάνουν αυτοί  παρελάσεις, τότε  γιατί να μην κάνουμε και στρέιτ;», «Πόσο παρωχημένη φιέστα»… Η απάντηση κρύβεται σε ένα μικρό μπαρ της Νέας Υόρκης το 1969. Αυτή είναι η ιστορία του Stonewall.

Τέλη της δεκαετίας του ’60. Το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και κατ’ επέκταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει στιγματίσει μια από τις πιο ταραχώδεις δεκαετίες της σύγχρονης ιστορίας, σε έναν κόσμο που δείχνει έτοιμος να αλλάξει. Γυναίκες, μαύροι, εργατική τάξη παλεύουν για να διεκδικήσουν μια ισότιμη θέση στην κοινωνία. Ανάμεσά τους υπάρχει μια ομάδα που εξακολουθεί να ζει στο περιθώριο, αντιμέτωπη με την απόλυτη απαξίωση. Έως τα τέλη αυτής της δεκαετίας, η ομοφυλοφιλία θεωρείται ακόμη «ασθένεια», διώκεται από το νόμο, τιμωρείται με φυλάκιση, είναι λόγος να χάσεις τη δουλειά σου, ακόμη και να σου κάνουν θεραπεία με… ηλεκτροσόκ επειδή θεωρούν ότι πρέπει να σε «αλλάξουν».

Το βράδυ του Ιουνίου που άλλαξε τα πάντα

Το «Stonewall Inn» στο Γκρίνουιτς Βίλατζ της Νέας Υόρκης είναι ένα από τα δεκάδες μέρη στα οποία ομοφυλόφιλοι, λεσβίες και τραβεστί μπορούσαν να βρουν «καταφύγιο» και να συναντηθούν μεταξύ τους. Ο όρος gay nightlife είναι ακόμη ανύπαρκτος και μέρη σαν αυτό λειτουργούν στην ουσία στην παρανομία και βρίσκονται στο έλεος των αστυνομικών αρχών που έχουν δικαίωμα ανά πάσα στιγμή να κάνουν επιδρομές, προσαγωγές, συλλήψεις, να ρίχνουν ξύλο, να ξεφτιλίζουν υπολήψεις και αξιοπρέπειες. Η αστυνομία κάνει τα «στραβά μάτια» μόνο χάρη στην «προστασία» που παρέχει η μαφία σε μέρη σαν αυτό, με το αζημίωτο πάντα…

Στις 28 Ιουνίου του 1969 η αστυνομία θα κάνει μια ακόμη επιδρομή στο Stonewall, με το πρόσχημα ότι δεν έχει άδεια να σερβίρει αλκοόλ. Η βία που ασκείται κατά των θαμώνων είναι πρωτοφανής. Όμως οι θαμώνες, για πρώτη φορά, δεν δείχνουν αποφασισμένοι να τη δεχθούν και περνούν στην αντεπίθεση. Απαντούν στο ξύλο των αστυνομικών ρίχνοντάς τους και αυτοί ξύλο, αρχίζουν να σπάνε και να αναποδογυρίζουν τα περιπολικά, αξιώνουν ανθρώπινη μεταχείριση.

Η αστυνομία, αιφνιδιασμένη, αποφασίζει να χρησιμοποιήσει περισσότερη βία. Και συναντά ακόμη περισσότερη αντίδραση. Τα νέα μαθαίνονται από στόμα σε στόμα και ομάδες gay ξεφυτρώνουν από όλα τα «καταγώγια» στα οποία αναγκάζονταν να κρυφτούν απαντώντας στην αστυνομική βία με δυναμισμό και αποφασιστικότητα. Αλλά το κυριότερο είναι στο πλευρό τους τάσσονται για πρώτη φορά και στρέιτ πολίτες, αγανακτισμένοι από την ασυδοσία και αυθαιρεσία των αρχών.

Οι ταραχές θα κρατήσουν τουλάχιστον τρία μερόνυχτα και θα μεταφερθούν και σε άλλα σημεία της αμερικανικής μεγαλούπολης. Οι αρχές αναγκάζονται να κάνουν πίσω για να ξεθυμάνει η κατάσταση.

Η “κληρονομιά” του Stonewall

Μετά την εξέγερση και τις ταραχές στο Stonewall είναι πλέον εμφανές ότι δεν μπορεί να υπάρξει επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση.  Ο κόσμος οργανώνεται, έρχεται σε επαφή, αποφασίζει να αντιδράσει. Λίγους μήνες μετά οργανώνονται δύο ακτιβιστικές ομάδες, με σκοπό να αποκτήσει επιτέλους συνοχή και «φωνή» αυτή η μερίδα πληθυσμού. Μία από αυτές είναι το Απελευθερωτικό Μέτωπο Ομοφυλοφίλων (Gay Liberation Front) που θα πρωτοστατήσει στον αγώνα για τα gay δικαιώματα τα επόμενα χρόνια. Ιδρύονται πλέον εφημερίδες και φανζίν, αψηφώντας τις έως τότε απαγορεύσεις.

Η πρώτη επέτειος από τα γεγονότα του Stonewall βρίσκει την gay κοινότητα πιο οργανωμένη και ετοιμοπόλεμη από ποτέ. Στις 28 Ιουνίου 1970 διοργανώνονται τα πρώτα Gay Pride σε Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες, Σαν Φρανσίσκο και Σικάγο. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία: 49 χρόνια μετά, pride διοργανώνονται σχεδόν σε όλο τον κόσμο, ακόμη και σε χώρες όπου κυβερνήσεις και θρησκείες παραμένουν κάθε άλλο παρά φιλικά απέναντι στους gay.

Μέσα από την αναζήτηση και διεκδίκηση αυτής της «περηφάνιας», η gay κοινότητα κατέστησε σαφές ότι δεν υπάρχει πλέον γυρισμός στο παρελθόν: Η ομοφυλοφιλία βγήκε από τη λίστα με τις ψυχικές ασθένειες, καταργήθηκαν νόμοι που την καθιστούσαν παράνομη και ποινικά κολάσιμη, κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να σταματήσουν την εγκληματική αδιαφορία που έδειξαν στα πρώτα χρόνια που εμφανίστηκε η μάστιγα του AIDS, έσπασε το ταμπού για τη συμμετοχή τους στις ένοπλες δυνάμεις και άλλους εργασιακούς χώρους, υπάρχουν ανοιχτά gay αρχηγοί κρατών, άνοιξε ο δρόμος για σύμφωνα συμβίωσης, γάμους, τεκνοθεσία. Για κάποιους όμως, σε πολλά μέρη του κόσμου, ακόμη και σήμερα, το bullying και η περιθωριοποίηση παραμένουν καθημερινή πραγματικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός συνιστά λόγο φυλάκισης, στέρησης δικαιωμάτων, ακόμη και θανάτου, ο εγκλεισμός στη «ντουλάπα» είναι μονόδρομος.