Ταγίπ Ερντογάν, ένας λαβωμένος Σουλτάνος

Η διεξαγωγή των πρόωρων εκλογών της 24ης Ιουνίου χαρακτηρίστηκαν δικαίως ως ιστορικές, μιας και αναμένονταν να κρίνουν πολλά για το πολιτικό μέλλον του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πήρε το ρίσκο να οδηγήσει τη χώρα του σε πρόωρη εκλογική διαδικασία.

Οι εκλογές ήταν κανονικά προγραμματισμένες για τις 3 Νοεμβρίου του 2019.

Τα AKP και MHP – κόμμα των Γκρίζων Λύκων – υποστήριξαν τον Ταγίπ Ερντογάν ως προεδρικό υποψήφιο και κατέβασαν κοινές λίστες υποψηφίων βουλευτών στις βουλευτικές εκλογές. Ο Ερντογάν επανεκλέχθηκε με πάνω από 52%, κερδίζοντας τον αντίπαλό του Ιντζέ, από τον πρώτο γύρο και παρά τις καταγγελίες για νοθεία. Ξεπέρασε μάλιστα τις προβλέψεις που έκαναν λόγο για αναμέτρηση σε δεύτερο γύρο. Στις δε βουλευτικές, το κόμμα του Ερντογάν παίρνει μεν την πλειοψηφία (χωρίς αυτοδυναμία), αλλά σε συνεργασία με τον ακροδεξιό εταίρο του, από τον οποίο θα εξαρτάται εν πολλοίς.

Το AKP χωρίς αυτοδυναμία (300 έδρες):

Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Μπουλένβτ Τεζτσάν επέμεινε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου ότι είναι πολύ νωρίς για να κηρυχθεί νικητής των προεδρικών εκλογών ο Ερντογάν, καθώς οι ψήφοι των μεγάλων πόλεων δεν έχουν ακόμη καταμετρηθεί και πρόσθεσε ότι η προεδρική εκλογή θα κριθεί σε δεύτερο γύρο.

Πλέον, μετά τις εκλογές, η θέση του πρωθυπουργού της Τουρκίας καταργείται και ο πρόεδρος της χώρας είναι ταυτόχρονα αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος έκανε μάλιστα λόγο για “δημοκρατική επανάσταση”, αναφέροντας πως η συμμετοχή ήταν μεγάλη. Πράγματι, ξεπέρασε το 80%.

Πολλοί εκτιμούσαν πως ο Ερντογάν θα γίνει ο “απόλυτος Σουλτάνος”, ωστόσο, μιας και δεν έχει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, μπορεί να πει κανείς πως είναι μεν ρυθμιστής, αλλά θα ελέγχεται από την αντιπολίτευση αλλά και από το φιλοκουρδικό κόμμα το οποίο κατάφερε να μπει στη Βουλή παρότι ο επικεφαλής του, Ντεμιρτάς, είναι φυλακισμένος.

Η γειτονική χώρα οδηγείται σε αλλαγή του πολιτεύματος από προεδρευόμενη κοινοβουλευτική, σε προεδρική δημοκρατία

Θυμίζουμε ότι στις 16 Ιανουαρίου του 2017 το κοινοβούλιο της Τουρκίας είχε εγκρίνει το νέο Σύνταγμα που ενισχύει τις εξουσίες του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η τελική έγκριση είχε γίνει με το δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017, με το οριακό 51,4%.

Ωστόσο, το ποσοστό συμμετοχής είχε φτάσει στο ρεκόρ του 86%, με τις καταγγελίες για νοθεία βέβαια, να είναι και τότε, πολλαπλές. Από την άλλη, ο Ερντογάν δεν ελέγχει ακόμη την Κωνσταντινούπολη και τα παράλια της Μικράς Ασίας, κάτι που δείχνει πως η χώρα του θα οδηγηθεί διαιρεμένη στην επόμενη μέρα, με την αντιπολίτευση να είναι ενισχυμένη στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Επισήμως, ο Ερντογάν έχει δηλώσει πως το νέο Σύνταγμα που τίθεται σε εφαρμογή μετά τις εκλογές, θα είναι όμοιο με εκείνο της Γαλλίας και των ΗΠΑ.

Ωστόσο, οι αντίπαλοί του υποστηρίζουν πως στην πραγματικότητα δημιουργεί αντιδημοκρατικές υπερεξουσίες για τον πρόεδρο, ο οποίος θα μπορεί να διορίζει και να απολύει υπουργούς κατά το δοκούν, ενώ όπως αναφέραμε και παραπάνω, δεν θα υπάρχει η θέση του πρωθυπουργού. Ο Ερντογάν έχει αφήσει επίσης ανοιχτό το ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής, κάτι που μένει να δούμε πλέον μέσα στις επόμενες ημέρες.

Ερντογάν, ο απόλυτος ρυθμιστής

Συνοπτικά, μετά τη Συνταγματική αναθεώρηση που θα τεθεί σε εφαρμογή, προβλέπονται τα παρακάτω:

-Ο πρόεδρος Ερντογάν θα συγκεντρώνει τις περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, ορίζοντας ο ίδιος τους υπουργούς της κυβέρνησης, καθώς και έναν ή δύο αντιπροέδρους.

-Ο θώκος του πρωθυπουργού καταργείται, ενώ βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου, ο πρόεδρος θα μπορεί να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα.

-Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μπορεί να επιλέγει άμεσα ή έμμεσα έξι μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK), το οποίο είναι αρμόδιο για να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς λειτουργούς. Το κοινοβούλιο θα επιλέγει τα υπόλοιπα επτά μέλη.

-Τα στρατοδικεία, που έχουν στο παρελθόν καταδικάσει σε θάνατο πολλούς αξιωματούχους μεταξύ αυτών και ο πρώην πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές μετά το πραξικόπημα του 1960, θα απαγορευθούν πλην εξαιρέσεων.

-Η χώρα θα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μόνο σε περίπτωση “εξέγερσης ενάντια στην πατρίδα” ή όταν σημειώνονται “βίαιες ενέργειες που απειλούν το έθνος με διχασμό”. Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης προτού θέσει σχετικό ερώτημα στο κοινοβούλιο. Στη συνέχεια το κοινοβούλιο θα μπορεί να την παρατείνει, να την αναστέλλει ή να περιορίζει τη διάρκειά της. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αρχικά θα μπορεί να τίθεται σε ισχύ για έξι μήνες, και στη συνέχεια θα μπορεί να παρατείνεται για ανώτατη περίοδο 4 μηνών κάθε φορά.

-Ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, ενώ το όριο ηλικίας του εκλέγεσθαι θα μειωθεί από τα 25 έτη που είναι τώρα, στα 18. Οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα κάθε πέντε χρόνια, έναντι τεσσάρων που ισχύει τώρα.

-Το κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να μπορεί να καταρτίζει, να τροποποιεί και να καταργεί νόμους. Επίσης θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει προεδρικά διατάγματα για τους τομείς που αφορούν τις διευρυμένες εκτελεστικές του εξουσίες. Αντίθετα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο πρόεδρος δεν θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα για θέματα τα οποία ρυθμίζονται ξεκάθαρα από τους νόμους. Σημείο που έχει ιδιαίτερη σημασία, μιας και ο Ερντογάν δεν ελέγχει σε απόλυτη πλειοψηφία το κοινοβούλιο της χώρας του. Πολιτικοί αναλυτές κρίνουν πως αν ο Ερντογάν δεν μπορεί μέσα στο επόμενο διάστημα να περνάει τα διατάγματα που θέλει, τότε θα προχωρήσει σε νέες εκλογές.

-Τέλος, αν ο πρόεδρος κατηγορηθεί ή θεωρηθεί ύποπτος ότι διέπραξε κάποιο αδίκημα, το κοινοβούλιο θα μπορεί να ζητεί να διενεργηθεί έρευνα, όμως η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με διευρυμένη πλειοψηφία τριών πέμπτων. Κάτι που σημαίνει πως για να γίνει αυτό, θα πρέπει να βάλλουν εναντίον του Ερντογάν, οι ακροδεξιοί εταίροι του.

Σε κάθε περίπτωση ο Τούρκος πρόεδρος ναι μεν ενισχύεται, αλλά όχι όσο προεκλογικά επιθυμούσε. Αυτό που μένει επίσης να δούμε, είναι πώς θα επηρεαστεί η στάση του προς τη χώρα μας, τώρα που δέχεται εντονότερη πίεση από την αντιπολίτευση στο εσωτερικό.