Μερτς: Θα καταφέρει να κάνει ξανά τη Γερμανία ηγέτιδα χώρα της Ευρώπης;

Η Γερμανία θεωρούνταν εδώ και καιρό ως το «αναντικατάστατο έθνος» της ΕΕ – η μεγαλύτερη, πλουσιότερη και πιο σημαντική δύναμη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το Βερολίνο θεωρείται ευρέως ότι απουσιάζει από τις εξελίξεις στην ΕΕ, παγιδευμένο σε εσωτερικές συγκρούσεις εντός της κυβερνητικής συμμαχίας, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε παλινωδίες και καθυστερημένες αποφάσεις.

Ο Όλαφ Σολτς έχει ψυχρή σχέση με τον Εμανουέλ Μακρόν, επιβραδύνοντας τον περίφημο γαλλογερμανικό άξονα που κινεί την ΕΕ. Οι σχέσεις Πολωνίας-Γερμανίας είναι επίσης τεταμένες, επιβαρυμένες από διαφωνίες για την ευρωπαϊκή αεράμυνα και ιστορικές διαφορές.

Ο Φρίντριχ Μερτς, που φαίνεται να οδεύει προς την καγκελαρία, έχει υποσχεθεί να αποκαταστήσει την ηγεσία της Γερμανίας στην Ευρώπη.

«Πιστεύω ότι ο Μερτς και η ομάδα του κατανοούν την κρισιμότητα της παγκόσμιας κατάστασης και ότι χρειαζόμαστε σύντομα μια λειτουργική γερμανική κυβέρνηση», δήλωσε η Γιάνα Πουλιερίν, επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων στο Βερολίνο. «Η κατάσταση είναι τόσο επείγουσα που πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε σε ορισμένες θεμελιώδεις αρχές για να μπορούμε να μιλάμε με μία φωνή στις Βρυξέλλες … φυσικά, όσο νωρίτερα, τόσο το καλύτερο για την ΕΕ».

Η υπόλοιπη Ευρώπη περιμένει από τη μεγαλύτερη οικονομία της ηπείρου να στείλει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Ο Μερτς, που στο παρελθόν είχε προειδοποιήσει τον Σολτς ενάντια σε μια «πολιτική κατευνασμού» απέναντι στη Ρωσία, έχει δεσμευτεί να στείλει στο Κίεβο πυραύλους κρουζ Taurus μεγάλου βεληνεκούς, τους οποίους προηγουμένως η Γερμανία είχε αρνηθεί να παραδώσει. Είναι επίσης πιθανό να βρεθεί αντιμέτωπος με πιέσεις να στείλει γερμανικά στρατεύματα στην Ουκρανία ως αποτρεπτική ή ειρηνευτική δύναμη, μια συζήτηση που ο Σολτς χαρακτήρισε «εντελώς πρόωρη».

Η Πουλιερίν δήλωσε ότι υπάρχει συναίνεση μεταξύ των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων πως «δεν μπορούμε να ρίξουμε την Ουκρανία κάτω από το λεωφορείο», αλλά προέβλεψε «δύσκολες διαπραγματεύσεις συνασπισμού» σχετικά με τη χρηματοδότηση της βοήθειας, κάτι που «θα μπορούσε, φυσικά, να παραλύσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία».

Η κυβέρνηση του Μερτς θα βρεθεί σύντομα αντιμέτωπη με εκκλήσεις να αυξήσει τις γερμανικές αμυντικές δαπάνες τουλάχιστον στο 3% του ΑΕΠ στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο. Τέτοιες απαιτήσεις θα εντείνουν τις πιέσεις για μεταρρύθμιση του γερμανικού «φρένου χρέους», που περιορίζει τον ετήσιο κυβερνητικό δανεισμό στο 0,35% του ΑΕΠ. Πολλές χώρες της ΕΕ θέλουν επίσης το Βερολίνο να αντιστρέψει την αντίθεσή του στον κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό για την άμυνα – τα λεγόμενα ευρωομόλογα. Παρά τη δημοσιονομικά συντηρητική στάση του, ο Μερτς έχει δείξει κάποια διάθεση να εξετάσει και τις δύο επιλογές, αλλά τίποτα δεν είναι δεδομένο.

Ο Γιάννης Εμμανουηλίδης, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του European Policy Centre, ανέφερε ότι ο Μερτς είναι εξαιρετικά προσεκτικός στο να μη λέει κάτι «που θα του κοστίσει στο εσωτερικό του κόμματος του», όπου πολλοί δεν επιθυμούν τη μεταρρύθμιση του φρένου χρέους ή τα ευρωομόλογα. «Είναι δύσκολο να κρίνουμε το περιθώριο ελιγμών του Μερτς» σε αυτό το ζήτημα, πρόσθεσε.

Ο ηγέτης της κεντροδεξιάς αναμένεται να μετριάσει ριζοσπαστικές ιδέες από την προεκλογική του εκστρατεία, όπως οι μόνιμοι έλεγχοι στα γερμανικά σύνορα, στο πλαίσιο ενός πεντασέλιδου σχεδίου που περιλάμβανε την απόρριψη όλων των αιτούντων άσυλο. Αυστηροί έλεγχοι θα μπορούσαν να βλάψουν τις σχέσεις με τους γείτονες της Γερμανίας. Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, είχε καταδικάσει πέρυσι τους ελέγχους που εισήγαγε η κυβέρνηση Σολτς ως «απαράδεκτους».

Μερτς: Οι σχέσεις που θα κληθεί να βελτιώσει και η περίπτωση του Τραμπ

Ο Εμμανουηλίδης αναμένει ότι ο Μερτς θα έχει καλύτερες σχέσεις με τον Τουσκ και τον Μακρόν, αν και σημειώνει ότι «θα ήταν δύσκολο οι σχέσεις να μην βελτιωθούν». Το ηγετικό του στυλ «δείχνει ότι θα προσπαθήσει να παίξει ισχυρότερο ρόλο», σε αντίθεση με την «έλλειψη τόλμης» του Σολτς, αν και «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».

Ωστόσο, η μεγαλύτερη δοκιμασία για τον Μερτς θα είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος μέσα σε έναν μήνα έχει ανατρέψει τις βεβαιότητες της γερμανικής μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής – μια ψυχρή πραγματικότητα για το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα του Μερτς, το οποίο ήταν παραδοσιακός σύμμαχος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ.

Από τότε που ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, JD Vance, συναντήθηκε με τη Γερμανίδα ακροδεξιά ηγέτιδα Άλις Βάιντελ και επιτέθηκε στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, ο Μερτς, ένας διαχρονικός υπερασπιστής των διατλαντικών σχέσεων, εμφανίζεται λιγότερο αισιόδοξος για την επίτευξη συμφωνιών με τον Τραμπ, σύμφωνα με την Πουλιερίν. «Η Γερμανία είναι πολύ ευαίσθητη στις επιθέσεις κατά της ΕΕ … Πιστεύω ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διάθεση να βοηθήσει στη λειτουργία της ΕΕ».