Τι πραγματικά θέλει ο Τραμπ από την Ουκρανία και το “αγκάθι” της Μόσχας

Το τελευταίο διάστημα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, κάνει όλο και πιο σαφές σε κάθε τόνο πως επιδιώκει τον άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, κάτι που άλλωστε ήταν και προεκλογική του δέσμευση.

Ο Τραμπ έχει προτείνει στο Κίεβο μια συμφωνία που περιλαμβάνει την πρόσβαση των ΗΠΑ σε ουκρανικά ορυκτά, όπως οι σπάνιες γαίες, σε αντάλλαγμα για την οικονομική υποστήριξη που έχει παράσχει ως τώρα ως ΝΑΤΟ. Από τη δική του μεριά, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει απορρίψει την πρόταση αυτή, δηλώνοντας ότι η συμφωνία δεν παρέχει επαρκείς εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Ο Ζελένσκι τόνισε ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να διασφαλίζει ότι η Ρωσία δεν θα έχει τη δυνατότητα να επιτεθεί ξανά στο μέλλον.

Οι σπάνιες γαίες της Ουκρανίας και η ανοικοδόμηση

Όπως αναφέρει η WSJ, οι σπάνιες γαίες είναι μια ομάδα 17 μεταλλικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται σε προηγμένες τεχνολογίες, όπως ηλεκτρικά οχήματα, κινητά τηλέφωνα και στρατιωτικά συστήματα. Επιπλέον, η Ουκρανία διαθέτει σημαντικά αποθέματα τιτανίου, λιθίου και γραφίτη, τα οποία είναι κρίσιμα για διάφορες βιομηχανίες.

Ο Τραμπ έχει προτείνει η Ουκρανία να παραχωρήσει το 50% των αποθεμάτων αυτών των ορυκτών στις ΗΠΑ, αξίας περίπου 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ως αποζημίωση για τη βοήθεια που έχει λάβει.

Ακόμη, ο Τραμπ έχει προτείνει ένα σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, το οποίο περιλαμβάνει την ανοικοδόμηση της χώρας. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναλάβει την κύρια ευθύνη για την οικονομική υποστήριξη και την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας, με στόχο την ένταξή της στην ΕΕ έως το 2030. Επιπλέον, το σχέδιο του Τραμπ προτείνει την επιβολή ειδικών δασμών στις εισαγωγές ρωσικών ενεργειακών πόρων στην ΕΕ, με τα έσοδα να κατευθύνονται στην αποκατάσταση της Ουκρανίας. Ωστόσο, βάσει πλάνου, η ΕΕ είναι εκείνη που καλείται να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής επιβάρυνσης για την ανασυγκρότηση της χώρας.

Τι ζητά ο Ζελένσκι

Ο ίδιος ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι είναι πρόθυμος να εξετάσει μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα αφορά την εκμετάλλευση των ουκρανικών ορυκτών, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών, υπό την προϋπόθεση ότι θα περιλαμβάνει ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Ο Ζελένσκι τόνισε ότι οποιαδήποτε οικονομική συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από δεσμεύσεις που θα διασφαλίζουν την προστασία της χώρας του από μελλοντικές επιθέσεις, επισημαίνοντας ότι χωρίς αυτές τις εγγυήσεις, μια τέτοια συμφωνία δεν θα είναι επωφελής για την Ουκρανία.

Επιπλέον, ο Ζελένσκι έχει υπογραμμίσει ότι η Ουκρανία δεν θα αποδεχθεί οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία που θα επιτευχθεί μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας χωρίς τη συμμετοχή του Κιέβου στις διαπραγματεύσεις.

Ωστόσο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει ασκήσει πίεση στον Ουκρανό Πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να παραιτηθεί και να προκηρύξει εκλογές.

Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα, ο Τραμπ προέβη σε σειρά επικριτικών δηλώσεων κατά του Ζελένσκι. Συγκεκριμένα, χαρακτήρισε τον Ζελένσκι ως “δικτάτορα χωρίς εκλογές” και ισχυρίστηκε, αναληθώς, ότι η δημοτικότητά του είναι μόλις 4%, ενώ οι πραγματικές μετρήσεις δείχνουν ποσοστό 57%.

Επιπλέον, ο Τραμπ υποστήριξε ότι ο Ζελένσκι επιθυμεί τη συνέχιση του πολέμου για προσωπικό όφελος και τον κάλεσε να δράσει άμεσα, αλλιώς κινδυνεύει να “χάσει τη χώρα του”. Αυτές οι δηλώσεις οδήγησαν σε ακύρωση κοινής συνέντευξης Τύπου μεταξύ του Ζελένσκι και του Αμερικανού απεσταλμένου, Κιθ Κέλογκ, μετά από συνάντησή τους στο Κίεβο. Παρά την ένταση, ο Ζελένσκι χαρακτήρισε τη συνάντηση “παραγωγική” και υπογράμμισε τη “σημασία των ισχυρών σχέσεων μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ”.

Οι δηλώσεις του Τραμπ προκάλεσαν αντιδράσεις και από τη Ρωσία, με αξιωματούχους όπως ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ να επαινούν τον Αμερικανό Πρόεδρο για την “κατανόησή” του προς τη ρωσική θέση. Παράλληλα, ο Ζελένσκι κατηγόρησε τον Τραμπ ότι βρίσκεται υπό την επιρροή ρωσικής παραπληροφόρησης.

O Τραμπ θέτει ως όρο την παραίτηση Ζελένσκι για να μετέχει το Κίεβο σε ειρηνευτικές συνομιλίες. Αυτές οι πιέσεις έχουν οδηγήσει σε επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Στον “αέρα” το ΝΑΤΟ

Οι πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχουν προκαλέσει έντονες αναταράξεις εντός του ΝΑΤΟ. Αυτές οι δηλώσεις έχουν δημιουργήσει ανησυχίες για πιθανή αποδυνάμωση της ενότητας και της αποφασιστικότητας της Συμμαχίας απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα.

Επιπλέον, η κριτική του Τραμπ προς τον Ζελένσκι και η πρόθεσή του να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις με τη Ρωσία ενδέχεται να επηρεάσουν την εμπιστοσύνη των μελών του ΝΑΤΟ στη δέσμευση των ΗΠΑ για συλλογική άμυνα.

Παράλληλα, η Ρωσία έχει επαινέσει τις δηλώσεις του Τραμπ, γεγονός που εκτιμάται πως μπορεί να ενθαρρύνει περαιτέρω επιθετικές ενέργειες από τη Μόσχα. Συνολικά, οι εξελίξεις αυτές εντείνουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ στη διατήρηση της συνοχής και της αποτελεσματικότητάς του σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι οποιοδήποτε ειρηνευτικό σχέδιο “θα πρέπει να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα επί του εδάφους”. Ο Πεσκόφ τόνισε ότι ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν παραμένει ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις, λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα κατάσταση, επί του σχεδίου του να ελέγχει τα κατεχόμενα εδάφη.

Παράλληλα, ο Πρόεδρος Τραμπ ανέφερε ότι είχε μακρά και παραγωγική τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο Πούτιν, κατά την οποία συζήτησαν θέματα όπως η Ουκρανία, η Μέση Ανατολή και η ενέργεια. Συμφώνησαν “να συνεργαστούν στενά και να ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία”.

Η “άτυπη κόντρα” ΗΠΑ και Ρωσίας για τα κοιτάσματα

Αξίζει δε να σημειώσουμε, πως οι πολύτιμες γαίες της Ουκρανίας ενδιαφέρουν και τη Μόσχα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου το 40% των ουκρανικών κοιτασμάτων μετάλλων βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών αποθεμάτων σπάνιων γαιών. Αυτοί οι πόροι είναι κρίσιμοι για την κατασκευή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως ηλεκτρικά οχήματα, κινητά τηλέφωνα και στρατιωτικά συστήματα. Η πρόσβαση της Ρωσίας σε αυτούς τους πόρους ενισχύει τη στρατηγική της θέση και μειώνει την εξάρτησή της από εισαγωγές σπάνιων γαιών. Επιπλέον, ο έλεγχος αυτών των κοιτασμάτων μπορεί να προσφέρει στη Ρωσία οικονομικά και γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, επηρεάζοντας τις παγκόσμιες αγορές και την τεχνολογική ανάπτυξη.

​Η πιθανότητα συνεκμετάλλευσης των ουκρανικών σπάνιων γαιών από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία φαίνεται πάντως περιορισμένη. Όπως είπαμε, η Ρωσία έχει ήδη θέσει υπό τον έλεγχό της περίπου το 40% των ουκρανικών κοιτασμάτων μετάλλων. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, επιδιώκουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα, τον κύριο προμηθευτή σπάνιων γαιών παγκοσμίως, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές, όπως η Ουκρανία. Πρακτικά λοιπόν, οι όποιες συνομιλίες ανάμεσα σε Λευκό Οίκο και Μόσχα, εστιάζουν σε αυτό το κομμάτι, δηλαδή στα ορυκτά, με τον Τραμπ να θέλει εκμετάλλευση των υπόλοιπων κοιτασμάτων, με αποχώρηση Ζελένσκι και “ειρηνευτικές εγγυήσεις”, και τη Ρωσία να θέλει να διατηρήσει τα εδάφη της στο Ντονμπάς.

Σε αιφνιδιασμό η ΕΕ

Οι πρόσφατες αξιώσεις του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, σχετικά με την Ουκρανία έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και ανησυχίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Συγκεκριμένα, ο αποκλεισμός της ΕΕ από τις προγραμματισμένες ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας και Ουκρανίας, όπως ανακοινώθηκε από τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Κιθ Κέλογκ, έχει αιφνιδιάσει τους Ευρωπαίους ηγέτες.

Σε απάντηση, ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, συγκάλεσε έκτακτη σύνοδο κορυφής στο Παρίσι με τη συμμετοχή ηγετών από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, την Ιταλία, την Πολωνία, την Ισπανία, την Ολλανδία και τη Δανία. Στόχος της συνάντησης ήταν ο συντονισμός της ευρωπαϊκής αντίδρασης και η διασφάλιση της συμμετοχής της Ευρώπης στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Ουκρανίας.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει την ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας και τη μεγαλύτερη ανάληψη ευθύνης για την ασφάλεια της ηπείρου. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, δήλωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στο ΝΑΤΟ και να διασφαλίσει το μέλλον της Ουκρανίας, αντιμετωπίζοντας την απειλή από τη Ρωσία.

Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν ανησυχίες για τις οικονομικές επιπτώσεις των αμερικανικών απαιτήσεων. Το σχέδιο του Τραμπ για περικοπή της αμερικανικής στήριξης προς το Κίεβο και αύξηση των ευρωπαϊκών δαπανών θα μπορούσε να κοστίσει στην ΕΕ έως και 3,1 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία. Και φυσικά πολλά θα εξαρτηθούν από τις εκλογές στη Γερμανία, με τον κίνδυνο των ευρωσκεπτικιστών να ελλοχεύει.