Τι σηματοδοτεί η συμφωνία Ισραήλ – Χαμάς για ανταλλαγή ομήρων

Μετά από 47 μέρες ανηλεούς πολέμου, Ισραήλ και Χαμάς συμφώνησαν σε τετραήμερη κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωσης ομήρων, το πρωί της Τετάρτης (22/11), μετά και τη μεσολάβηση του Κατάρ και με τη συμβολή ΗΠΑ και Αιγύπτου.

Τι ακριβώς συμφωνήθηκε και πώς επηρεάζει η συμφωνία τη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας;

Αναλυτικό δημοσίευμα των Financial Times εξηγεί.

Η συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς

Η πρώτη φάση της συμφωνίας προβλέπει την απελευθέρωση τουλάχιστον 50 Ισραηλινών ομήρων, κυρίως γυναικών και παιδιών, που κρατούνται στη Γάζα, και 150 Παλαιστινίων (γυναικών και παιδιών) που κρατούνται στις φυλακές του Ισραήλ. Παράλληλα, θα εφαρμοστεί τετραήμερη κατάπαυση του πυρός ενώ το Ισραήλ θα επιτρέψει την είσοδο έως και 300 φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα.

Οι Ισραηλινοί όμηροι θα απελευθερωθούν σε ομάδες των 10 έως 12 ατόμων σε διαδοχικές ημέρες. Μόλις οι πρώτοι Ισραηλινοί επιστρέψουν στα σπίτια τους, θα ακολουθήσει η διαδοχική απελευθέρωση των Παλαιστινίων. Σημειώνεται, πως εντός των ομήρων στη Λωρίδα της Γάζας περιλαμβάνονται και τρεις Αμερικανοί, οι οποίοι αναμένεται να απελευθερωθούν, συμπεριλαμβανομένου ενός 3χρονου κοριτσιού.

Την ίδια στιγμή συζητείται μία ενδεχόμενη παράταση της παύσης των εχθροπραξιών, με το Ισραήλ να διεκδικεί την απελευθέρωση 10 ομήρων για κάθε μέρα που δεν σφυροκοπά την ήδη πληγωμένη Γάζα.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Χαμάς, το Ισραήλ συμφώνησε να μην συλλάβει κανέναν στη Γάζα κατά τη διάρκεια της προσωρινής εκεχειρίας.

Πώς επηρεάζει η συμφωνία τη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ;

Η ισραηλινή κυβέρνηση και οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας κατέστησαν από την αρχή σαφές ότι οι συνεχείς αεροπορικές επιδρομές στη Λωρίδα της Γάζας έχουν ως στόχο, αφενός την εξάλειψη της Χαμάς, και αφετέρου την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων.

“Η ‘στρατιωτική πίεση’ ήταν ζωτικής σημασίας, για να υποχρεωθεί η παλαιστινιακή οργάνωση να διαπραγματευτεί την ανταλλαγή ομήρων”, ανέφεραν αξιωματούχοι. “Η χερσαία επιδρομή δημιουργεί τις καλύτερες συνθήκες για την επιστροφή των ομήρων. Πλήττει τη Χαμάς και ταυτόχρονα ασκεί πίεση. Και θα συνεχίσουμε αυτή την πίεση”, δήλωσε ο Χέρζι Χάλεβι, στρατιωτικός αξιωματούχος του Ισραήλ.

Όπως αναφέρουν οι FT, η παύση των εχθροπραξιών πιθανότατα θα επιτρέψει στη Χαμάς να ανασυνταχθεί μετά από έξι εβδομάδες συνεχών βομβαρδισμών. Αλλά οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι θα συνεχίσουν τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις τους, μόλις λήξει η εκεχειρία, και θα μετατοπίσουν το επίκεντρο των δυνάμεών τους στη νότια Γάζα, όπου οι ηγέτες της Χαμάς εικάζεται ότι κρύβονται σε υπόγειες σήραγγες.

“Ένα ολοκληρωμένο στρατιωτικό σχέδιο δεν θα μπορέσει να γίνει δυνατό, χωρίς την ‘αντιμετώπιση’ της νότιας πλευράς του παλαιστινιακού θύλακα”, δήλωσε  Ισραηλινός αξιωματούχος την περασμένη εβδομάδα ενώ ο πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, τόνισε την Τρίτη πως “είμαστε σε πόλεμο. Και θα τον συνεχίσουμε”.

Ανεπαρκής η βοήθεια στη Γάζα

Μετά από έξι εβδομάδες βομβαρδισμών, σφοδρών μαχών και ενός παραλυτικού αποκλεισμού σε καύσιμα, τρόφιμα, φάρμακα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, η Λωρίδα της Γάζας αντιμετωπίζει μία άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική καταστροφή.

Μεγάλο μέρος της περιοχής έχει μετατραπεί σε ερείπια, τα περισσότερα νοσοκομεία αδυνατούν να περιθάλψουν τραυματίες και ασθενείς ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει μείνει άστεγο.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας που αναμένεται να φτάσουν στη Γάζα εκτιμούνται ως πολύ κατώτερα των αναγκών ενώ διεθνείς αναλυτές σχολιάζουν πως ακόμα και η υπάρχουσα βοήθεια που θα φτάσει στη Γάζα, θα αντιμετωπίσει πολύ μεγάλες δυσκολίες στη διανομή της, λόγω της τεράστιας έλλειψης καυσίμων.

Πώς βλέπουν οι Ισραηλινοί τη συμφωνία

Η ισραηλινή κοινή γνώμη υποστηρίζει σε συντριπτικό βαθμό τη συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.

Οι οικογένειες των αιχμαλώτων έχουν συμμετάσχει τις τελευταίες εβδομάδες σε μεγάλες πορείες στο Τελ Αβίβ και την Ιερουσαλήμ απαιτώντας από την κυβέρνηση να “πληρώσει οποιοδήποτε τίμημα” για την ασφαλή επιστροφή των αιχμαλώτων. Αφίσες με τα πρόσωπα των ομήρων τοποθετούνται σε βιτρίνες καταστημάτων και λεωφόρους σε όλη τη χώρα, με το σύνθημα: “Φέρτε τους στην πατρίδα”.

Όμως, ακροδεξιοί υπουργοί του συνασπισμού του Νετανιάχου καταψήφισαν τη συμφωνία, αργά το βράδυ της Τρίτης, λέγοντας ότι πρόκειται για μια “κακή” συμφωνία που δεν εξασφαλίζει την επιστροφή όλων των ομήρων και μειώνει τις πιθανότητες εξάλειψης της Χαμάς.

Πώς θα παρουσιάσει η Χαμάς τη συμφωνία

Η Χαμάς επιβεβαίωσε ότι περίπου 150 Παλαιστίνιες γυναίκες και παιδιά θα απελευθερωθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας, την οποία η μαχητική οργάνωση αναμένεται να παρουσιάσει ως σημαντικό επίτευγμα.

Ο Yahya Sinwar, ο ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, εκτιμάται από τις ισραηλινές και δυτικές μυστικές υπηρεσίες ότι χειρίζεται τις διαπραγματεύσεις για τους ομήρους. Ο ίδιος ο Sinwar απελευθερώθηκε σε συμφωνία ανταλλαγής κρατουμένων με το Ισραήλ το 2011 – και ορκίστηκε στους Παλαιστίνιους κρατούμενους ότι θα εξασφαλίσει την απελευθέρωσή τους.

Στα μοναδικά δημόσια σχόλιά του από την έναρξη του πολέμου, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η Χαμάς ήταν “έτοιμη να προχωρήσει σε άμεση συμφωνία ανταλλαγής κρατουμένων” με το Ισραήλ, σύμφωνα με την οποία όλοι οι όμηροι θα απελευθερώνονταν με αντάλλαγμα όλους τους Παλαιστίνιους κρατούμενους στις ισραηλινές φυλακές.

Ο αριθμός των τελευταίων υπολογίζεται σε τουλάχιστον 6.000, πριν από τις 7 Οκτωβρίου.

Ποια ήταν τα πιο δύσκολα σημεία της συμφωνίας για τους ομήρους;

Τις διαπραγματεύσεις διευκόλυναν οι ΗΠΑ και το Κατάρ, το οποίο φιλοξενεί το πολιτικό γραφείο της Χαμάς και είχε επαφές με την ισλαμιστική ομάδα. Οι διαφωνίες μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς σχετικά με τις λεπτομέρειες και την υλικοτεχνική υποδομή καθυστέρησαν τη συμφωνία για εβδομάδες.

Η Χαμάς ζήτησε αρχικά 10ήμερη παύση των ισραηλινών βομβαρδισμών, στη συνέχεια πέντε, πριν καταλήξει σε παύση τεσσάρων ημερών με δυνατότητα παράτασης.

Υπήρξαν επίσης διαφωνίες σχετικά με τη διαδικασία, όπως αν το Ισραήλ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη για την παρακολούθηση της ανταλλαγής ομήρων, τον αριθμό των Παλαιστινίων κρατουμένων που θα απελευθερώνονταν και το πού θα πήγαιναν.

Η βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο και θα μπορούσε ακόμη να υπονομεύσει την εφαρμογή της συμφωνίας, δήλωσαν αναλυτές.

Τι γίνεται με τους υπόλοιπους ομήρους που κρατούνται στη Γάζα;

Η απελευθέρωση των γυναικών και των παιδιών και από τις δύο πλευρές απέχει κατά πολύ από μια συνολική ανταλλαγή. Η απελευθέρωση ξένων υπηκόων, συμπεριλαμβανομένων των εργατών από το Νεπάλ και την Ταϊλάνδη, μπορεί να είναι δυνατή στο μέλλον. Αλλά η εξασφάλιση της ελευθερίας των υπόλοιπων Ισραηλινών υπηκόων, συμπεριλαμβανομένων των εν ενεργεία στρατιωτών, θα είναι εξαιρετικά περίπλοκη.

Οι ακροδεξιοί ισραηλινοί υπουργοί είναι απρόθυμοι να απελευθερώσουν όλους τους Παλαιστίνιους από τις φυλακές. Αναλυτές στον τομέα της ασφάλειας δήλωσαν ότι, αν η Χαμάς απελευθερώσει όλους τους ομήρους της, τότε και ο ισραηλινός στρατός θα εμφανιστεί πιο συγκρατημένος στην επίθεση που διεξάγει.

Οι συγγενείς των ομήρων αναγνώρισαν ότι η συμφωνία ήταν η καλύτερη δυνατή, προς το παρόν.

“Αυτό είναι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να γίνει τώρα… αυτό είναι ένα πρώτο βήμα” δήλωσε ο Udi Goren, του οποίου ο ξάδελφος απήχθη από το κιμπούτς Nir Yitzhak.