Τι θα κρίνει τις αμερικανικές εκλογές

Αποστολή στη Ν. Υόρκη: Δέσποινα Συριοπούλου

Ένα περίπου 24ωρο μετά και το δεύτερο debate των υποψηφίων, κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι πρόκειται να επακολουθήσει τις επόμενες τέσσερις εβδομάδες μέχρι και την Τρίτη 8 Νοεμβρίου. Έχω την αίσθηση ότι έχουμε να δούμε πολλά ακόμα. Σκάνδαλα, αποκαλύψεις, επιθέσεις, αντεπιθέσεις, εγκλήσεις και αντεγκλήσεις. Το παιχνίδι γίνεται ακόμα σκληρότερο και ενδεχομένως θα ενταθεί ακόμα περισσότερο, όσο πλησιάζουμε στον Νοέμβριο. Παράλληλα, το Mainstream μιντιακό σύστημα, σαφέστατα υπέρ της πρώτης κυρίας, πρώην γερουσιαστή και πρώην υπουργό των εξωτερικών, έχει τη δική του θέση στις φετινές εκλογές.

Τα χρόνια που έζησα στην Νέα Υόρκη, παρακολούθησα από κοντά τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Την επανεκλογή του George W. Bush, την εκλογή και επανεκλογή του Μπαράκ Ομπάμα και τώρα μια ακόμα εκλογική αναμέτρηση, με δυο υποψηφίους που φαίνεται να μη χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης από την πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Η επανεκλογή Μπους (2004)  ήρθε μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ο φόβος της τρομοκρατίας και τα ζητήματα της ασφάλειας ως πρωταρχικό αίτημα στη ατζέντα της προεκλογικής εκστρατείας, παράλληλα με το δόγμα του προληπτικού πολέμου σε πλήρη εφαρμογή και τους δυο πολέμους σε εξέλιξη σε Αφγανιστάν και Ιράκ, έφεραν τεράστιες αλλαγές στη ζωή του Αμερικανού –και όχι μόνο- πολίτη. Η εμφάνιση, στην συνέχεια, του Μπαράκ Ομπάμα, έφερε άλλον αέρα. Με την οικονομική κρίση να έχει επηρεάσει την πλειοψηφία των Αμερικανών, και το ζήτημα της οικονομίας να βρίσκεται στην πρώτη θέση της ατζέντας των υποψηφίων, ο αφρο-αμερικανός τότε υποψήφιος υποσχόταν την αλλαγή. Ξεκίνησε ως outsider, με την Χίλαρι Κλίντον να αποτελεί το μεγάλο χαρτί των δημοκρατικών, για τη διεκδίκηση του χρίσματος. Η συνολική του παρουσία, η αμεσότητα και η ρητορική του δεινότητα απέκλεισαν κάθε πιθανότητα εσωκομματικής ήττας, ακόμη και από την πρώην πρώτη κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η προεκλογική εκστρατεία του 2007-8, από τη στιγμή που πήρε το χρίσμα ο Μπαράκ Ομπάμα ήταν για μεγάλη γιορτή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το κλίμα πανηγυρικό,  και ο ενθουσιασμός μεγάλος. Οι πολίτες ανέμεναν την εκλογή, ως την απαρχή για την αλλαγή πορείας των ΗΠΑ, με έμφαση στην οικονομία και την ανάκαμψή της από την ύφεση και στο άνοιγμα θέσεων εργασίας. Από τις πρώτες κιόλας δημοσκοπήσεις ήταν ξεκάθαρο ότι η Ηνωμένες Πολιτείες θα είχαν τον πρώτο Αφρο-Αμερικανό πρόεδρο, με την ελπίδα να ανορθώσει την οικονομία και να κλείσει τα μέτωπα στο εξωτερικό. Οι ρεπουμπλικάνοι γνώριζαν καλά ότι ο επόμενος πρόεδρος θα ήταν από τους Δημοκρατικούς. Η 8ετία Ομπάμα άλλαξε αρκετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η οικονομία ανέκαμψε από την κρίση, η ανεργία μειώθηκε και οι αλλαγές στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής ήταν εμφανείς.

Σήμερα τα πράγματα δεν θυμίζουν σε τίποτε το κλίμα του 2008. Σαφώς άλλη εποχή, άλλα προβλήματα και το σημαντικότερο, άλλοι υποψήφιοι με άλλη ατζέντα. Φτάνοντας στην Νέα Υόρκη, καθοδόν από το αεροδρόμιο JFK στην περιοχή του Queens, η συζήτηση για τις επικείμενες εκλογές με τον οδηγό του ταξί, έναν αφρο-αμερικανό με πολλά χρόνια στις ΗΠΑ, με προετοίμαζε γι αυτό που θα συναντούσα στη συνέχεια. Αδιαφορία, αποστασιοποίηση, μετά προστέθηκε και ο θυμός και η ένταση. Μια φράση του ήταν αρκετή για να εξηγήσει την απόφασή του: «Δεν πρόκειται να ψηφίσω, αν και έχω το δικαίωμα. Δεν με ενδιαφέρει, γιατί πολύ απλά, κανείς από τους δυο δεν πρόκειται να επιφέρει κάποια αλλαγή στη δική μου ζωή και στη ζωή της οικογένειάς μου» μου είπε, χωρίς να αποδέχεται ότι η αποχή δεν επιφέρει καμιά θετική αλλαγή.

Αυτές τις λίγες ημέρες, επιστρέφοντας στην Νέα Υόρκη, είχα την ευκαιρία να μιλήσω με πολλούς ψηφοφόρους, από διάφορες κοινωνικές τάξεις. Αμερικανούς, ελληνοαμερικανούς, ή και άλλης καταγωγής ψηφοφόρους. Άκουσα πολλά επιχειρήματα και για τους δυο υποψηφίους. Όλοι συμφωνούν στο γεγονός ότι τα δυο κόμματα δεν έκαναν την καλύτερη δυνατή επιλογή, είτε αυτή αφορά στη Χίλαρι Κλίντον, είτε στον Ντόναλντ Τραμπ. Η στήριξη ωστόσο του ενός ή του άλλου υποψηφίου συνδέεται με ένα επιχείρημα και ένα αντεπιχείρημα για τον αντίπαλο. Η στήριξη για την Κλίντον περισσότερο συνδέεται με την προϋπηρεσία της ως δημοσίου λειτουργού στην Washington. Γνωρίζει τη δομή, έχει γνώσεις, ξέρει την γλώσσα της πολιτικής και της σημειολογίας, διαθέτει το ειδικό βάρος για να γίνει πρόεδρος. Επιχειρήματα λίγο-πολύ γνωστά. Το αντεπιχείρημα για να μην ψηφιστεί ο Τραμπ είναι ο λαϊκισμός του, ενίοτε και η δημαγωγία του. Από την άλλη, η προσέγγιση της προεδρίας με επιχειρηματική προοπτική, κάτι που υπόσχεται ο εκκεντρικός και απρόβλεπτος υποψήφιος των ρεπουμπλικάνων ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τους υποστηρικτές του, οι οποίοι βλέπουν την Χίλαρι Κλίντον ως πρόσωπο που εκφράζει το κατεστημένο της Washington, με χαραγμένα τα σημάδια της διαφθοράς και της διαπλοκής στην πολιτική της παρουσία.

Τι λένε αυτοί που θα ψηφίζουν Τραμπ

Για να είμαι ειλικρινής, ήθελα περισσότερο να ακούσω τους υποστηρικτές του Τραμπ να επιχειρηματολογούν για την απόφασή τους να στηρίξουν έναν άνθρωπο που κατά κοινή ομολογία δεν ταιριάζει στο κατεστημένο και στο περιβάλλον της Washington. Το πρώτο επιχείρημα είχε να κάνει με την επιχειρηματική προσέγγιση που έχει ο υποψήφιος των ρεπουμπλικάνων. Ακόμα και η φοροδιαφυγή δεν αποτελεί στοιχείο επιλήψιμο. «Είναι και αυτό μέρος του παιχνιδιού. Έτσι είναι οι Businesses», λένε πολλοί. Πολύ δε περισσότερο, τα όσα βγήκαν στην δημοσιότητα για τα υποτιμητικά σχόλιά του για τις γυναίκες. «So what? (και λοιπόν;)» μου απαντά ένας νεαρός σε ηλικία ψηφοφόρος, γύρω στα 36 που έχει δική του επιχείρηση εστίασης στην Αστόρια. «Προσωπικά με ενδιαφέρει να μου δώσει τη δυνατότητα να κάνω περισσότερες επιχειρηματικές κινήσεις» μου λέει. «Τι κάνει στην προσωπική του ζωή ή τι είπε πριν από 10 χρόνια, δεν με απασχολεί». 

Ένα δεύτερο στοιχείο που επικαλείται η πλειοψηφία των υποστηρικτών του Τραμπ σε συνομιλίες μας, είναι το Εθνικό σύστημα υγείας ή διαφορετικά το Obamacare που κατά κοινή ομολογία ήταν αποτυχία, με αποτέλεσμα οι εισφορές για τους ασφαλισμένους να είναι τεράστιες και η ιατροφαρμακευτική κάλυψη ανεπαρκής αναλογικά ως προς το κόστος της. Για το συγκεκριμένο θέμα, έβλεπες σαφείς και ξεκάθαρες θέσεις των ψηφοφόρων.

Έλληνας υποστηρικτής του Τραμπ: Έλληνες μετανάστες παίρνουν τις δουλειές

Εκείνο που ωστόσο μου προκάλεσε μεγάλη έκπληξη ήταν όταν ένας ελληνοαμερικανός γύρω στα 40, νέος επαγγελματίας, επιχειρηματολόγησε γιατί θέλει τον Τραμπ στην προεδρία. «Το βασικό μας πρόβλημα είναι οι μετανάστες. Όλοι οι μετανάστες, ακόμα και οι Ελλαδίτες που έρχονται εδώ, δεν έχουν χαρτιά, τους δίνουμε δουλειές και στη συνέχεια μας καταγγέλλουν στο υπουργείο εργασίας. Δεν λέω να μην έρχονται. Να έρχονται αλλά να έχουν όλα τα νόμιμα χαρτιά τους». Η αλήθεια είναι ότι δεν περίμενα να ακούσω κάτι τέτοιο από έναν νέο άνθρωπο, (ιδίως επειδή ήταν Έλληνας δεύτερης γενιάς, με τον πατέρα του να έχει έρθει στις ΗΠΑ πριν αρκετά χρόνια, ως μετανάστης, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή) ωστόσο μετά αντιλήφθηκα όσο εξελισσόταν η συζήτηση, ότι δεν είναι ο μόνος που σκέφτεται έτσι. Οι λόγοι για την υιοθέτηση τέτοιων απόψεων σίγουρα υπάρχουν, και μπορεί να αναλυθούν, χωρίς να έχουν καμιά σχέση με την επιχειρηματολογία του Ντόναλντ Τραμπ. Εκείνο πάντως που πιστεύουν πολλοί Ελληνοαμερικανοί είναι ότι η πλειοψηφία τους θα ψηφίσει τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων. 

Στις συζητήσεις με υποστηρικτές και των δυο υποψηφίων, εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς την ένταση που υπάρχει και σίγουρα την επερχόμενη κλιμάκωση της πόλωσης το επόμενο διάστημα. Αναμφισβήτητα η συνέχεια θα είναι πολύ ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη. Ποιος θα επικρατήσει, θα φανεί. Εκείνο πάντως που υπερέχει στην παρούσα φάση, δεν είναι η πολιτική συζήτηση. Δεν είναι η ανάλυση του πολιτικού οράματος του κάθε υποψηφίου με συγκεκριμένο σχέδιο εφαρμογής. Είναι τα σκάνδαλα, είναι οι επιθέσεις κάτω από τη μέση, είναι η εξόντωση του αντιπάλου, με κάθε τρόπο και κάθε μέσο…