Το δύσκολο παζλ της αλλαγής εξουσίας στη Συρία – Τα επόμενα βήματα

Η πολιτική σκηνή στη Συρία πρέπει να διαβαστεί τόσο από την εσωτερική, όσο και από την περιφερειακή της πτυχή.

Στην εσωτερική σκηνή, η συριακή αντιπολίτευση ανακοίνωσε τον διορισμό του μηχανικού Muhammad al-Bashir ως επικεφαλής της νέας κυβέρνησης της Δαμασκού. Αυτή η ανακοίνωση ήρθε μετά από συνάντηση μεταξύ του πρώην πρωθυπουργού της Συρίας, του Ahmed al-Sharaa (γνωστού ως Abu Mohamed al-Jolani) διοικητή στρατιωτικών επιχειρήσεων και επικεφαλής της Hay’at Tahrir al-Sham και του Mohammed al-Bashir, που ήταν επικεφαλής της Κυβέρνησης Σωτηρίας που διοικούσε την επαρχία Ιντλίμπ πριν από την πρόσφατη στρατιωτική επιχείρηση.

Έτσι, ανοίγει ο δρόμος για τη διαμόρφωση ενός νέου πολιτικού συστήματος στη Συρία, για το οποίο οι διεργασίες έχουν ξεκινήσει μέσω συζητήσεων μεταξύ πολλών πολιτικών κομμάτων που ανήκουν στη συριακή αντιπολίτευση, με επικεφαλής τον Εθνικό Συνασπισμό της Συριακής Επανάστασης και των Δυνάμεων της Αντιπολίτευσης (National Coalition of Syrian Revolution and Opposition Forces).

Η συριακή αντιπολίτευση, τόσο η στρατιωτική όσο και η πολιτική, προσπαθεί να εξισορροπήσει μεταξύ του καθησυχασμού των κατοίκων των περιοχών που βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του καθεστώτος Άσαντ, όπου ζουν μειονότητες χριστιανών, Αλεβιτών, Δρούζων και Ισμαηλιτών και της αποτροπής τυχόν αυτονομιστικών βλέψεων.

Μέσω αυτού του βήματος, η συριακή αντιπολίτευση στέλνει ένα μήνυμα καθησυχασμού και στη Δύση, η οποία παρακολουθεί τις ενέργειές της στη Δαμασκό, το Χαλέπι, την Ταρτούς και την Σουέϊντα.

Την ίδια στιγμή υπάρχει μεγάλη λαϊκή πίεση από τους πρωτοστάτες της συριακής επανάστασης που απαιτούν να λογοδοτήσουν όλοι όσοι διέπραξαν εγκλήματα κατά του συριακού λαού. Αυτή η πολύπλοκη εξίσωση θα είναι μια δύσκολη δοκιμασία για τη συριακή αντιπολίτευση στον δρόμο για την γέννηση μιας νέας Συρίας.

Όσον αφορά τη μορφή του επόμενου συριακού καθεστώτος, υπάρχουν ορισμένα θετικά δεδομένα στα οποία μπορεί να στηριχτεί.

Η ηγεσία της Hay’at Tahrir al-Sham επιβεβαίωσε, μετά τον έλεγχο της πόλης του Χαλεπίου, ότι η πολιτοφυλακή θα διαλυθεί εάν το καθεστώς Άσαντ πέσει. Επίσης, ο ηγέτης της HTS, Ahmed al-Sharaa, γνωστός ως al-Jοlani, κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στο CNN δήλωσε ότι η μορφή της Συρίας μετά τον Άσαντ θα επιλεγεί από τον συριακό λαό μέσω ψηφοφορίας. Φυσικά, πρέπει να τηρήσουμε στάση αναμονής και να παρακολουθήσουμε για να κρίνουμε επαρκώς το εύρος της αλήθειας αυτών των υποσχέσεων.

Ωστόσο, ένας ηγέτης της συριακής πολιτικής αντιπολίτευσης, σε επικοινωνία που είχα μαζί του, μού επιβεβαίωσε ότι, σε αυτό το στάδιο, έχουν ξεκινήσει διαβουλεύσεις για την συγκρότηση ενός πολιτικού και στρατιωτικού συμβουλίου που θα ηγηθεί της μεταβατικής φάσης που θα ανοίξει τον δρόμο για την σύνταξη νέου συντάγματος, την διοργάνωση βουλευτικών και στην συνέχεια προεδρικών εκλογών.

Σε περιφερειακό επίπεδο, το Ισραήλ ήταν το πρώτο που κινήθηκε στρατιωτικά κατά της Συρίας μέσα από κύματα επιδρομών που έχουν ξεπεράσει τις 200 μέχρι σήμερα, με στόχο στρατιωτικά αεροδρόμια, αποθήκες όπλων και αποθήκες χημικών όπλων, παράλληλα με μια χερσαία επιχείρηση στα σύνορα Συρίας-Ισραήλ. Αυτή η στρατιωτική επιχείρηση βασίζεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης της ισραηλινής ηγεσίας στους πολιτικούς προσανατολισμούς της ένοπλης συριακής αντιπολίτευσης, οπότε η κυβέρνηση Νετανιάχου θεωρεί την κατάσταση αστάθειας στην Συρία μια ευκαιρία να αποδυναμώσει στρατιωτικά τη Δαμασκό, ώστε να μην αποτελέσει οποιαδήποτε απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ άμεσα, ανεξάρτητα από την μορφή του νέου καθεστώτος.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν σημάδια επιφυλακτικής ανακούφισης από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, την Ουάσιγκτον και τις αραβικές χώρες, καθεμία για τους δικούς της λόγους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θεωρεί το ζήτημα των Σύρων προσφύγων κορυφαία προτεραιότητα, έσπευσε να χαιρετίσει την πτώση του καθεστώτος, θεωρώντας ότι αποτελεί ευκαιρία για τους Σύρους να επιστρέψουν στην χώρα τους. Αυτό κατέστη σαφές όταν, πολλές χώρες της Ένωσης, με επικεφαλής τη Γερμανία και την Ελλάδα, ανακοίνωσαν την αναστολή αποδοχής αιτήσεων ασύλου για Σύρους πρόσφυγες.

Από την αμερικανική πλευρά, η οποία προετοιμάζεται για την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η πτώση του Άσαντ θα επιταχύνει την αποχώρηση των δυνάμεών τους από την ανατολική Συρία.

Όσο για τις αραβικές χώρες, χαίρονται που η Συρία βγήκε από τη σκιά της ιρανικής επιρροής, αλλά και για τον τερματισμό του εμπορίου του ναρκωτικού Captagon που διαχειριζόταν το καθεστώς Άσαντ και εξήγαγε σε αυτές.

Το Ιράν και ο σύμμαχός του στον Λίβανο, η Χεζμπολάχ, είναι οι πιο σημαντικοί χαμένοι από την πτώση του Άσαντ, καθώς αυτή αντιπροσωπεύει την αρχή του τέλους αυτού που είναι γνωστός ως ‘άξονας αντίστασης’ στην Μέση Ανατολή.

* Η Εύα Ι. Κουλουριώτη είναι πολιτική αναλύτρια, ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής