Το εκλογικό σύστημα στις ΗΠΑ και οι πολιτείες-κλειδιά

Το Ουισκόνσιν έγινε ο πρωταγωνιστής των timelines όλων των social media την Τετάρτη 4/11, λόγω των αμερικανικών εκλογών. Πολιτεία, στην οποία παρεμπιπτόντως ανήκει το Μιλγουόκι των Μπακς του Γιάννη Αντετοκούνμπο. Κάποια στιγμή ένιωσα να αγχώνομαι για την τύχη του, χωρίς να ξέρω απαραίτητα το “γιατί”. Έψαξα και βρήκα πως το Ουισκόνσιν είχε προσδιοριστεί ως ‘πολιτεία-κλειδί’ ένα χρόνο πριν τις εκλογές, καθώς είναι μία από τις ελάχιστες που δεν έχουν ‘σταθερό’ νικητή, ενώ ‘δίνουν’ 10 Εκλέκτορες.

Το 2016 ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ζητήσει επανάληψη της καταμέτρησης, καθώς το αποτέλεσμα είχε ‘δώσει’ την Πολιτεία στη Χίλαρι Κλίντον, για 20.000 περισσότερες ψήφους -στο σύνολο των 3.2 εκατομμυρίων.

Φέτος ήταν η τέταρτη φορά σε έξι προεδρικές εκλογές που ο νικητής κρίνεται σε ποσοστό μικρότερο του 1%, με τον Τζο Μπάιντεν να είναι ο νικητής -και τον Τραμπ να ‘χει ζητήσει ήδη νέα καταμέτρηση.

“Το Ουισκόνσιν είναι το σπίτι πολλών λευκών ψηφοφόρων που δεν έχουν δίπλωμα από κολέγιο τετραετούς φοίτησης. Είναι δημογραφικό γκρουπ που στηρίζει τους Ρεπουμπλικάνους και ειδικά τον Ντόναλντ Τραμπ, ως επικεφαλής. Την ίδια ώρα, έχει ποικιλομορφία, χάριν του αστικών κέντρων του Μιλγουόκι και του Μάντισον”, είχε εξηγήσει ο Κάιλ Κόντικ του Κέντρου Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, σε ραδιοφωνικό σταθμό του Μιλγουόκι. Ο ίδιος είχε πει πως όποιος ‘πάρει’ το Ουισκόνσιν θα έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τη νίκη.

Kαι μετά ήλθε το Μίσιγκαν

Αφότου υποχώρησε το Ουισκόνσιν στις προτιμήσεις του κοινού στα social media, δεν πέρασε πολύ ώρα και εμφανίστηκε παντού το Μίσιγκαν, το οποίο γνωρίζουμε οι περισσότεροι ως έδρα του Πανεπιστημίου που “δίνει” proficiency στην αγγλική γλώσσα. Προ τετραετίας είχε γίνει “η πολιτεία των Δημοκρατικών που έπεσε”.

Τώρα εξελίχθηκε σε αυτή που συγχύστηκε με όσα είχε να πει ο Τραμπ, επί του Covid-19 σε συνάρτηση με τις εκλογές (είχε 20.154 επιβεβαιωμένα κρούσματα την περασμένη εβδομάδα και θρηνούσε ήδη 7.400 νεκρούς από τον ιό) και έκανε αλλαγή ρότας. Για την ακρίβεια, τουλάχιστον 3.260.000 πολίτες δεν ψήφισαν. Το 2016 ο ίδιος αριθμός ήταν στα 1.270.000.

Ο Μπάιντεν νίκησε τον Τραμπ με περισσότερες από 10.704 ψήφους, που είχε νικήσει ο Πλανητάρχης την Κλίντον πριν τέσσερα χρόνια, με την ομάδα του νυν Προέδρου να ‘χει καταθέσει ήδη μήνυση σε δικαστήριο της πολιτείας, για να σταματήσει η καταμέτρηση.

Αποκωδικοποιώντας το αμερικανικό εκλογικό σύστημα

To Νational Conference of State Legislatures έγινε ο απόλυτος προορισμός για να αποκωδικοποιήσουμε το εκλογικό σύστημα που είχε τους λόγους του να είναι περίπλοκο, από τη “γέννηση” του.

✎ Κατ’ αρχάς, το Σύνταγμα (άρθρο 2, section 1), το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, ψηφίστηκε στις 17/9 του 1787 και επικυρώθηκε το 1788, είχε επτά άρθρα. Από τότε έως τώρα έχουν γίνει 27 τροποποιήσεις. Τα δέκα έγιναν νόμοι, αφότου συστάθηκαν συνταγματικά όργανα.

Το εκλογικό σύστημα διατηρεί την αυθεντική του μορφή αιώνες μετά τη συγγραφή του, καθώς έχει κριθεί πως αντικατοπτρίζει τη λαϊκή βούληση. Αν το βρίσκεις περίπλοκο, να ξέρεις πως την ίδια άποψη έχουν και αυτοί που το χρησιμοποιούν. Έχουν όμως, κρίνει πως είναι ο μόνος τρόπος για να μη συγκεντρώνεται όλη η εξουσία σε ένα πρόσωπο -ή θεσμό.

Fact: όταν δομήθηκε το Σύνταγμα είχε ως βασικό άξονα του συμβιβασμού μεταξύ πολιτειών του Νότου με σκλάβους, των πουριτανών της Νέας Αγγλίας και των εμπόρων της Νέας Υόρκης, ώστε να μη γίνεται αυτό που θέλει η πλειοψηφία, με απευθείας ψήφο, αλλά να υπάρχει σύστημα που να “φιλτράρει” τη λαϊκή βούληση. Καταλαβαίνεις ωστόσο, πως οι θεμέλιοι λίθοι είναι μιας άλλης εποχής που ουδεμία σχέση έχει με το σήμερα. Ή μήπως όχι;

✎ Για να μπορεί κάποιος να γίνει υποψήφιος Πρόεδρος πρέπει α) να έχει γεννηθεί στις ΗΠΑ, β) να είναι τουλάχιστον 35 χρόνων και γ) να μένει στις ΗΠΑ μόνιμα, για τουλάχιστον 14 χρόνια. Μετά πρέπει να επιλεγεί από το κόμμα ως αυτός που θα διεκδικήσει την προεδρία -μέσω εκλογών ανά πολιτεία. Αφότου ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, κάθε κόμμα συγκαλεί εθνικό συνέδριο για να αποφασίσει για τον υποψήφιο. Αυτός/αυτή με την εκλογή, αναφέρει ποιον/ποιαν θέλει για αντιπρόεδρο και αρχίζει την προεκλογική διαδικασία, με καμπάνιες σε όλη τη χώρα.

Έρχεται λοιπόν, η ημέρα των εκλογών. Για αρχή, δεν “βγάζει” ο λαός τον Πρόεδρο.

✎ Όσοι καταθέτουν ψήφο αποφασίζουν για τους Εκλέκτορες της Πολιτείας τους. Δηλαδή, τα 538 μέλη του “Κολεγίου των Εκλεκτόρων” (Electoral College) του έθνους. Που δεν είναι οι δικοί μας βουλευτές. Είναι εκείνοι που παίρνουν την εντολή του λαού και την κάνουν πράξη, σε δεύτερο επίπεδο.

ΟΙ ΕΚΛΕΚΤΟΡΕΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΜΕΝΟΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ Ο ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΟΥΣ

✎ Δεν υπάρχει ομοσπονδιακός νόμος ή συνταγματική διάταξη που να υποχρεώνει τους Εκλέκτορες να κάνουν πράξη την εντολή του λαού. Και ουκ ολίγες φορές υπήρξε “αλλαγή”. Τελευταία φορά ήταν το 2016, όταν είχαν προκύψει 7 “άπιστοι” Εκλέκτορες. Στα 110 χρόνια που “τρέχει” το σύστημα και στο σύνολο των 18.000 εκλεγέντων Εκλεκτόρων, ήταν 9 οι “ανυπάκουοι”.

Πολιτείες άρχισαν να περνούν τους δικούς τους νόμους, για να υποχρεώσουν τους Εκλέκτορες να σέβονται τη γνώμη των ψηφοφόρων, με ποινές όπως πρόστιμα ή διαγραφή και άμεση αντικατάσταση ή ποινική δίωξη.

✎ Τον Ιούλιο του 2020 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αποφάσισε πως είναι συνταγματικό για κάθε πολιτεία να ‘χει ένα τέτοιο νόμο. Είχαν φτάσει τις 33 οι Πολιτείες που φρόντισαν να “δέσουν” τα “θέλω” των ψηφοφόρων με τη ψήφο των Εκλεκτόρων.

Είναι οι Αλαμπάμα (9), Αλάσκα (3), Αριζόνα (11), Αϊόβα (6), Βιρτζίνια (13), Βερμόντ (3), Σάουθ Καρολάινα (9) Καλιφόρνια (55), Κολοράντο (9), Κονέκτικατ (7), Ντέλαγουερ (3), Περιφέρεια της Κολούμπια-Oυάσινγκτον DC (3), Φλόριντα (29), Χαβάη (4), Ιντιάνα (11), Μέιν (4), Μέριλαντ (10), Μασαχουσέτη (11), Μίσιγκαν (16), Μινεσότα (10), Μισισίπι (6), Μοντανά (3), Νεμπράσκα (5), Νεβάδα (6), Νιού Μεξικό (5), Οκλαχόμα (7), Οχάιο (18), Όρεγκον (7), Νορθ Καρολάινα (15), Τενεσί (11), Ουάσιγκτον (12), Ουισκόνσιν (10) και Ουαϊόμινγκ (3).

Λείπουν το Άρκανσας (6), η Τζόρτζια (16), το Άινταχο (4), το Ιλινόις (20), το Κεντάκι (8), το Κάνσας (6), η Λουιζιάνα (8), το Μιζούρι (10), το Νιου Χαμσάιρ (4), το Νιου Τζέρσι (14), η Νέα Υόρκη (29), η Πενσιλβάνια (20), το Ρόουντ Άιλαντ (4), η Ντακότα (3), η Νορθ Ντακότα (3), το Τέξας (38), η Γιούτα (6) και η Δυτική Βιρτζίνια.

Πόσους Εκλέκτορες έχει η κάθε Πολιτεία

✎ Κάθε μία από τις 50 πολιτείες έχει προκαθορισμένο αριθμό Εκλεκτόρων. Η Ουάσιγκτον DC δεν είναι πολιτεία, αλλά ως πρωτεύουσα έχει 3 εκλέκτορες.

✎ Ο αριθμός των Εκλεκτόρων σε κάθε πολιτεία δεν προσδιορίστηκε βάσει του πληθυσμού. Ισούται με το συνολικό αριθμό Γερουσιαστών και Μελών του Κοινοβουλίου. Για παράδειγμα, στο Μέριλαντ των 6.046.000 κατοίκων είναι 2 Γερουσιαστές συν οκτώ μέλη του Κοινοβουλίου, ίσον 10 Εκλέκτορες. Η Καλιφόρνια, όπου ζει το 12.03% του πληθυσμού των ΗΠΑ (39.510.000 άνθρωποι) ‘δίνει’ 55 Εκλέκτορες, που αντιστοιχούν στο 10.22% του συνόλου.

✎ Κάθε Εκλέκτορας έχει δικαίωμα μιας ψήφου, στις γενικές εκλογές. Κερδίζει ο υποψήφιος που παίρνει τουλάχιστον 270 ψήφους.

✎ ΕΦΟΣΟΝ δεν συγκεντρώσει κάποιος 270 ψήφους, τη συνέχεια αναλαμβάνει η Βουλή των Αντιπροσώπων, που παίρνει και την απόφαση -κάτι που είχε γίνει το 1800 και το 1824. Το ‘Κολέγιο των Εκλεκτόρων’ ψηφίζει και για τα 435 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, όπως και τα 35 (το 1/3) της Γερουσίας που απαριθμεί 100 μέλη.

Γιατί κάποιος μπορεί να πάρει τις περισσότερες ψήφους, αλλά να μη βγει Πρόεδρος

✎ Οι ψήφοι είναι ένα “κρατούμενο”. Το ποιες πολιτείες κερδίζει ο κάθε υποψήφιος για την Προεδρία είναι το δεύτερο. Στην εξίσωση έχουν μεγαλύτερη δυναμική οι πολιτείες με τους περισσότερους εκλέκτορες.

✎ Σε 48 Πολιτείες και την περιφέρεια της Κολούμπια ο νικητής της πολιτείας “παίρνει” όλους τους Εκλέκτορες (σύστημα που λέγεται ‘The Winner-Take-All’). Στο Μέιν και τη Νεμπράσκα μοιράζονται, αναλογικά με τις ψήφους.

Fact: αν υποψήφιος κερδίσει έστω με μια ψήφο την Πολιτεία, παίρνει το σύνολο των Εκλεκτόρων. Πράγμα που σημαίνει πως ο υποψήφιος που θα νικήσει στις περισσότερες Πολιτείες, δεν έχει απαραίτητα και τους περισσότερους Εκλέκτορες. Και έτσι χάνει την Προεδρία. Τελευταίο “θύμα” αυτού του συστήματος ήταν ο Αλ Γκορ, ο οποίος το 2000 είχε περί τις 550 χιλιάδες περισσότερες ψήφους από τον Τζορτζ Μπους, αλλά ο τελευταίος ‘πήρε’ τους περισσότερους Εκλέκτορες.

Ας πούμε πως ολοκληρώνονται όλες οι διαδικασίες και προκύπτει πρόεδρος
 

✎ Το Κογκρέσο είχε περάσει το 1887 το νόμο μέτρησης ψήφων των Εκλεκτόρων. Σε αυτόν υπήρχε μια παράγραφος που ονομάστηκε “safe harbor” (ασφαλής λιμένας). Αυτή απαλλάσσει μια πολιτεία από περαιτέρω νομικές διαδικασίες, αν επιβεβαιώσει το αποτέλεσμα σε τουλάχιστον έξι μέρες πριν τη συνάντηση των Εκλεκτόρων. Δηλαδή, στις 8/12. Εάν συνεχίζονται οι αμφισβητήσεις (που σε κάποιες περιπτώσεις φτάνουν έως τα δικαστήρια) και οι σχετικές ενέργειες, αποφασίζει το Κογκρέσο ποια ‘εκδοχή’ αποτελεσμάτων θα μετρήσει.

✎ Η 14η Δεκεμβρίου είναι η μέρα που θα συναντηθούν οι Εκλέκτορες, για να ψηφίσουν πρόεδρο και αντιπρόεδρο. Κάθε ψήφος “βγαίνει” σε πολλά αντίγραφα, τα οποία μοιράζονται αμέσως στις αρχές που πρέπει να καταχωρηθεί, ώστε να υπάρχει πρόχειρη η προτίμηση αν συμβεί κάτι. Αυτό που καταλήγει στον Πρόεδρο της Γερουσίας, είναι κι εκείνο που δίνεται στην τελική καταμέτρηση. Η ψηφοφορία αυτή πρέπει να τελειώσει έως τις 23/12.

✎ Στις 6/1 γίνεται η καταμέτρηση των ψήφων των Εκλεκτόρων, παρουσία των μελών του Κογκρέσου που κάνουν και την καταμέτρηση.

✎ Στις 20/1 παίρνει το χρίσμα ο νέος Πρόεδρος.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.