Το ενδεχόμενο τουρκικής εισβολής στην Συρία

* Του Καζαντζή Γιώργου,  Ερευνητής στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία του Παντείου Πανεπιστημίου ( www.kans.gr)

Τα δεδομένα του πολέμου στα εδάφη της Συρίας το τελευταίο διάστημα έχουν αλλάξει σημαντικά. Οι δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ υποστηριζόμενες από τις ρωσικές δυνάμεις θέτουν υπό τον έλεγχο τους περιοχές μεγάλης στρατηγικής σημασίας στα κεντρικά και βόρεια της χώρας και βρίσκονται ένα βήμα πριν τον οριστικό έλεγχο της περιοχής του Χαλεπίου αποκόβοντας έτσι ολες τις οδούς ανεφοδιασμού των ανταρτών[1].

Οι ομάδες των ανταρτών δέχονται ισχυρά πλήγματα, χάνουν εδάφη και αναγκάζονται να οπισθοχωρήσουν σε μια προσπάθεια περιορισμού των απωλειών τους σε ανθρώπινο δυναμικό. Οι Κούρδοι μαχητές (YPG) ενισχύουν διαρκώς τις θέσεις τους και έχοντας έως τώρα κατορθώσει την γεωγραφική ενοποίηση των δύο εκ των τριών καντονιών τους (Κόμπανι και Τζίζρε), προετοιμάζονται για την ένωση και του τρίτου καντονιού (Αφρίν) καταλαμβάνοντας και την ενδιάμεση περιοχή -ανάμεσα στην Azaz και την Jarablus- που αυτή τη στιγμή ελέγχεται από ομάδες ανταρτών. Στόχος τους η δημιουργία μιας ενιαίας κουρδικής ζώνης στην β. Συρία, στα τουρκικοσυριακά σύνορα.

Η εξάπλωση των Κούρδων δυτικά του Ευφράτη αποτελεί κόκκινη γραμμή για το τουρκικό κράτος το οποίο θεωρεί τους Κούρδους μαχητές του YPG τρομοκράτες, παρακλάδι του PKK, και κατά συνέπεια κίνδυνο για την ασφάλεια του. Εκτός της ισχυροποίησης του κουρδικού στοιχείου της Συρίας και την απομάκρυνση του στόχου της Τουρκίας για ανατροπή του Άσαντ, η Άγκυρα βλέπει τώρα τους συμμάχους της στην περιοχή να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους ,αφού μετά την κατάρριψη του Ρωσικού αεροσκάφους SU-24 από αεροσκάφος της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας ακολούθησε η εντονότατη αντίδραση από πλευράς Ρωσίας, με πλήγματα κατά θέσεων Τουρκομάνων και άλλων ομάδων ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία [2]. Στις Ηνωμένες Πολιτείες επικρατεί νευρικότητα λόγω των ρωσικών κινήσεων που αλλάζουν τις ισορροπίες ισχύος στα εδάφη της Συρίας υπέρ του καθεστώτος Άσαντ. Συνεχίζουν να προτάσσουν ωστόσο πολιτική λύση για την Συρία αναγνωρίζοντας πως λόγω της ρωσικής παρουσίας στην περιοχή και της πολυπλοκότητας στο πεδίο, ενδεχόμενη στρατιωτική λύση θα παρουσίαζε επιπλοκές. Η Ρωσία από την πλευρά της δεν έχει λόγο να επισπεύδει τις πολιτικές συνομιλίες αφού η συνέχιση των μαχών στο ίδιο momentum συνεπάγεται επικράτηση του καθεστώτος Άσαντ, ισχυροποίηση της Ρωσίας διεθνώς μέσω της παρουσίας της στην Συρία, διάλυση των ομάδων των ανταρτών αλλά και της τζιχαντιστικής οργάνωσης Daesh (I.K.). Εάν δεν αλλάξει κάτι άμεσα στην πορεία των μαχών, ο συριακός στρατός και οι σιιτικές δυνάμεις με την βοήθεια της Ρωσίας θα έχουν καταφέρει να υπερισχύσουν των ανταρτών δηλαδή των αντιπροσώπων του σουνιτικού συνασπισμού (Σ.Αραβία, Κατάρ, Τουρκία) στην περιοχή.

Έτσι είναι πολύ πιθανό το προσεχές διάστημα η Τουρκία να αναζητήσει τρόπους ανατροπής της διαμορφούμενης κατάστασης, αντιλαμβανόμενη πως εκτός της αποτυχίας των πολυετών προσπαθειών της για ανατροπή του προέδρου Άσαντ τώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία αναβαθμισμένη κουρδική δύναμη στην β. Συρία, αλλά και με μια διευρυμένη σιιτική συμμαχία. Πόσο πιθανή είναι μια τουρκική εισβολή στην Συρία για αλλαγή των δεδομένων;

Σύμφωνα με το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας η Τουρκία ετοιμάζεται για εισβολή. Καταγράφονται κινήσεις στα νότια σύνορα της , αναβάθμιση της στρατιωτικής της δύναμης εκεί ενώ έχει θέσει τις αεροπορικές της βάσεις σε κατάσταση πορτοκαλί συναγερμού (orange alert )[3]. Επιπλέον έχει επανέλθει από πλευράς Τουρκίας το αίτημα για ανάπτυξη νατοϊκών αντιαεροπορικών συστημάτων Patriot στα νότια της χώρας[4]. Η Ρωσία έχει προειδοποιήσει την Τουρκία πως δεν θα γίνει ανεχτή οποιαδήποτε παραβίαση του συριακού εναέριου χώρου από τουρκικό αεροσκάφος έχοντας αναπτύξει στην περιοχή εκτός των υπερσύγχρονων αεροσκαφών SU-35 , συστήματα αεράμυνας S400. Ο Σύριος υπουργός εξωτερικών σε μια τοποθέτηση ενδεικτική των προθέσεων της Δαμασκού δήλωσε πως δεν θα μείνει αναπάντητη καμία απρόσκλητη χερσαία επέμβαση στην Συρία και οι εισβολείς θα γυρίσουν πίσω στις χώρες τους σε ξύλινα φέρετρα[5].

Ενδεχόμενη εισβολή της Τουρκίας στην β. Συρία με χερσαίες δυνάμεις είναι σαφές πως θα είναι μία κίνηση σοβαρής κλιμάκωσης με προκλήσεις τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τακτικό επίπεδο. Προτού παρθεί η απόφαση μιας τέτοιας κίνησης ,η Άγκυρα θα πρέπει να είναι βέβαιη πως είναι ικανή να εμπλακεί σε αερομαχίες με ρωσικά αεροσκάφη πάνω από την συγκεκριμένη περιοχή ,ώστε να παρέχει αεροπορική κάλυψη στις χερσαίες δυνάμεις της, πως είναι ικανή να αντιμετωπίσει στο έδαφος τον συριακό στρατό, τις ρωσικές και ιρανικές δυνάμεις αλλά και τους Κούρδους και τέλος να είναι σίγουρη πως θα λάβει την έμπρακτη υποστήριξη των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ σε μια τέτοια περίπτωση. Επισημαίνεται σε αυτό το σημείο πως η Σαουδική Αραβία προτίθεται να υποστηρίξει με μονάδες στρατού την Τουρκία σε ενδεχόμενο εισβολής.

Οι ΗΠΑ θα είναι απαραίτητο να είναι έτοιμες να συμβάλλουν σε μία τέτοια κίνηση η οποία σημαίνει ευθεία αντιπαράθεση με την Ρωσία σε συριακό έδαφος.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς είναι δυνατόν να είναι κανείς βέβαιος πως η τεράστια ένταση που θα προκληθεί από την παρουσία σιιτικών ,κουρδικών και σουνιτικών δυνάμεων, ένοπλων ομάδων ανταρτών και εξωτερικών δρώντων θα εντοπιστεί χωρικά στην συγκεκριμένη περιοχή και δεν θα λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις. Είναι σε θέση τα στρατηγικά επιτελεία οποιουδήποτε δρώντα στην περιοχή να προβλέψουν την έκβαση μιας τέτοιας ευρείας σύγκρουσης;

Το βέβαιον είναι πως η Τουρκία μέσω της απειλής και μόνο ότι θα εισβάλλει ,αποπειράται να ισχυροποιήσει την διπλωματική της θέση ενόψει των επερχόμενων συνομιλιών για την επόμενη μέρα στην Συρία. Απαιτεί από τις ΗΠΑ την εγκατάλειψη των Κούρδων της Συρίας θέτοντας το δίλημμα «ή εμείς ή αυτοί» ακόμα και αν οι Κούρδοι μαχητές του YPG υπήρξαν σημαντικοί σύμμαχοι του δυτικού συνασπισμού στο έδαφος στην μάχη κατά των τζιχαντιστών [6]. Η Τουρκία άλλη μια φορά επιχειρεί εκβιαστικά να πετύχει τους στόχους της , κυριότερος εκ των οποίων είναι η εξάλειψη του «κουρδικού κινδύνου» στην Συρία, δεδομένης της αναζωπύρωσης του Κουρδικού στο εσωτερικό της Τουρκίας με την μεταφορά του αντάρτικου από πλευράς PKK εντός αστικών τοπίων. Η πρόκληση για τις ΗΠΑ θα είναι ,λαμβάνοντας υπόψιν την αλλαγή ισχύος που έχει επιφέρει στην Συρία η ρωσική επέμβαση και την αδιαμφισβήτητη σημασία της Τουρκίας στην στρατηγική της Δύσης , να αντιμετωπίσουν την παράμετρο Ερντογάν και τις ενδεχόμενες μη ορθολογικές κινήσεις που θα ακολουθήσει η τουρκική ηγεσία στο πλαίσιο των φιλοδοξιών της για αναγωγή της χώρας σε περιφερειακή υπερδύναμη, χωρίς να εμπλακούν σε πολεμικά σενάρια αβέβαιης έκβασης.

[1] ASSAD REGIME GAINS IN ALEPPO ALTER BALANCE OF POWER IN NORTHERN SYRIA By Chris Kozak

http://www.understandingwar.org/backgrounder/assad-regime-gains-aleppo-alter-balance-power-northern-syria

[2]Russia strikes back: Putin’s bombers hit Turkish border crossing in revenge for downed jet, By Tom Bachelor

http://www.express.co.uk/news/world/622093/Putin-revenge-Russia-strikes-Turkish-border-crossings

[3]Turkey Planning Military Invasion in Syria – Russian Defense Ministry

http://sputniknews.com/middleeast/20160204/1034221247/turkey-syria-military-invasion.html

[4]Το ΝΑΤΟ επιστρέφει το αντιπυραυλικό σύστημα Patriot στην Τουρκία

http://www.echedoros-a.gr/2016/02/patriot.html

[5]Syria says any foreign troops would ‘return in coffins’

http://www.aljazeera.com/news/2016/02/syria-foreign-troops-return-coffins-160206192130276.html

[6]’Me or terrorists?’ Furious Erdogan tells US to choose between Turkey and Syrian Kurds

https://www.rt.com/news/331711-erdogan-washington-syrian-kurds/