Το “φαινόμενο” Τραμπ και η “άλλη” Αμερική που το στηρίζει

Με όλα όσα έχουν προηγηθεί τους τελευταίους μήνες (τους πάνω από 230.000 νεκρούς από τον κορονοϊό, τις εκατοντάδες παραιτήσεις Αμερικανών αξιωματούχων, τις εξωφρενικές προεδρικές δηλώσεις περί ενέσεων με χλωρίνη, τις «προσωπικές φιλίες» του προέδρου με ηγέτες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ακόμη και εχθροί των ΗΠΑ, την υφεσιακή κάμψη της αμερικανικής οικονομίας στη σκιά της έλευσης του κορονοϊού κ.ά.), θα περίμενε κανείς ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα βρισκόταν πια πολύ πίσω στις δημοσκοπήσεις.

Κι όμως, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο 74χρονος άλλοτε τηλεπαρουσιαστής ριάλιτι εμφανίζεται να βρίσκεται μόλις 8 με 10 ποσοστιαίες μονάδες πίσω από τον Δημοκρατικό πάλαι ποτέ γερουσιαστή και αντιπρόεδρο του Ομπάμα, Τζο Μπάιντεν. Το εν λόγω προβάδισμα σε μια άλλη χώρα ενδεχομένως να αντιμετωπιζόταν και ως προμήνυμα εύκολης νίκης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ωστόσο, εξαιτίας του συστήματος με τους συνολικά 538 εκλέκτορες (που στην πραγματικότητα εκλέγουν τον πρόεδρο), τα «μαθηματικά» δεν είναι πάντοτε το ίδιο «απλά».

Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Δημοκρατικός Τζο Μπάιντεν θα χρειαστεί ένα προβάδισμα τουλάχιστον πέντε ποσοστιαίων μονάδων για να μπορεί να είναι βέβαιος ότι έχει κερδίσει τις εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις τον εμφανίζουν να προηγείται. Εάν λάβει ωστόσο κανείς υπόψη και το περιθώριο λάθους (κοντά στο 3%), τότε ο στόχος του 5% αυτομάτως φαντάζει… οριακός. Υπενθυμίζεται ότι στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές του 2016, ο Τραμπ έμεινε μεν 2,1 ποσοστιαίες μονάδες πίσω από την Χίλαρι Κλίντον (ποσοστό που μεταφράζεται σε σχεδόν 2,9 εκατομμύρια ψήφους), πλην όμως κέρδισε. Ας όψεται το σύστημα των εκλεκτόρων που καθιστά τη νίκη σε ορισμένες πολιτείες περισσότερο σημαντική για το τελικό αποτέλεσμα από ό,τι την επικράτηση σε άλλες.

Συνολικά σχεδόν 63 εκατομμύρια πολίτες ψήφισαν τον Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο του 2016.

Με δεδομένο ότι η προσέλευση φέτος οδεύει στο να αγγίξει επίπεδα ρεκόρ, ο Ρεπουμπλικάνος επιχειρηματίας-πολιτικός ενδέχεται να δει τις ψήφους υπέρ του να αυξάνονται, ακόμη και αν εκείνος τελικώς χάσει τις εκλογές.

Ποιες είναι όμως εκείνες οι κατηγορίες των ψηφοφόρων που επιμένουν να στηρίζουν τον Τραμπ; Πρόκειται μόνο για ανθρώπους που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «γραφικοί» ή «ακραίοι»; Και αρκούν οι «γραφικοί» για να εκλέξουν πρόεδρο στις ΗΠΑ; Τα ερωτήματα πολλά, και οι απαντήσεις σε αυτά… μπερδεμένες. Μπερδεμένες περίπου όσο και «ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» (για να δανειστούμε καταχρηστικά μια φράση από τον Άλντους Χάξλεϊ) καθώς επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ παγκοσμιοποίησης, τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, σύγκρουσης των πολιτισμών και μεταψυχροπολεμικού πολυπολισμού.

Ποιες είναι όμως εκείνες οι κατηγορίες των ψηφοφόρων που επιμένουν να στηρίζουν τον Τραμπ;

«Υπάρχει ένα 30% με 35% των ψηφοφόρων που θα ψηφίσει Τραμπ ό,τι κι αν γίνει», δήλωνε στον γράφοντα μόλις τον περασμένο Απρίλιο ο Τσαρλς Κάπτσαν, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Georgetown και άλλοτε κορυφαίος σύμβουλος των Ομπάμα και Κλίντον.

Οι πιο ενθουσιώδεις μεταξύ των ψηφοφόρων του Ντόναλντ Τραμπ τείνουν να είναι στην πλειονότητά τους λευκοί, απόφοιτοι λυκείου, οι οποίοι εργάζονται ως υπάλληλοι σε κλάδους όπως είναι ο αγροτικός, ο βιομηχανικός, η οικοδομή και το εμπόριο, βγάζοντάς τα πέρα μεν οικονομικά, χωρίς όμως να έχουν και αυτό που θα λέγαμε οικονομική άνεση. Είναι οι επονομαζόμενοι rednecks, όπως ονομαζόνται στις ΗΠΑ με διάθεση υποτιμητική οι… άξεστοι χωριάτες. Το οικονομικό και κοινωνικό στάτους αυτών των ανθρώπων τους τοποθετεί απέναντι στις καλούμενες «ελίτ», με την υποσημείωση ωστόσο ότι οι ίδιοι επιλέγουν να αποκηρύττουν ως «ελίτ» μόνο τους ευκατάστατους Δημοκρατικούς των μεγάλων αστικών κέντρων αλλά όχι και ευκατάστατους Ρεπουμπλικάνους όπως είναι για παράδειγμα και ο ίδιος ο εκατομμυριούχος Τραμπ.

Αναλύοντας τα στοιχεία της προηγούμενης εκλογικής αναμέτρησης του 2016, όπως εκείνα παρουσιάζονται στον ιστοχώρο του αμερικανικού Pew Research Center, τον Τραμπ εμφανίζονται να ψήφισαν προ τετραετίας κυρίως άνδρες, λευκοί, ηλικίας άνω των 50 ετών, χωρίς πτυχίο ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσης, που ζουν στα προάστια και στην ύπαιθρο. Ο λόγος για μια δεξαμενή ψηφοφόρων που στην πλειονότητά τους αυτοχαρακτηρίζονται συντηρητικοί και θρησκευόμενοι. Ο ίδιος ο Τραμπ αξίζει να σημειωθεί ότι είναι περισσότερο δημοφιλής μεταξύ των ευαγγελικών (προτεσταντών) από όσο μεταξύ των καθολικών. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι τυχαίο ότι εκείνος, όπως το 2016 έτσι και τώρα, συνεχίζει να έχει δίπλα του ως υποψήφιο αντιπρόεδρο στον δρόμο προς τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου έναν γνωστό ευαγγελικό όπως είναι ο 61χρονος, Μάικ Πενς.

Οι «φίλοι» της οπλοκατοχής (NRA), επί παραδείγματι, «τρέμουν» στη σκέψη ότι ένας Δημοκρατικός πρόεδρος θα μπορούσε να επιβάλει περιορισμούς ή αυστηρότερους ελέγχους επί της κατοχής και χρήσης όπλων στις ΗΠΑ 

Θα καταφέρει ο Τραμπ να κρατήσει πιστούς στο πλευρό του τους προαναφερθέντες ψηφοφόρους εν όψει των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου; Το πιο πιθανό είναι πως ναι. Ο ίδιος πάντως το προσπαθεί με νύχια και με δόντια, επενδύοντας στην πόλωση και σε θεωρίες συνωμοσίας, στην αθέμιτη στοχοποίηση των αντιπάλων του μέσω ανυπόστατων κατηγοριών και στην τρομολαγνεία.

Η πόλωση και το τοξικό κλίμα στο εσωτερικό, η στοχοποίηση της «κομμουνιστικής» Κίνας από το περιβάλλον Τραμπ ως μοναδικής υπεύθυνης για την πανδημία του κορονοϊού, η στοχευμένη αποκήρυξη των Δημοκρατικών του αντιπάλων ως «ακροαριστερών» («radical left»), οι θεωρίες συνωμοσίας (QAnon) και οι φυλετικού χαρακτήρα εντάσεις (BlackLivesMatter και anthem kneelers εναντίον ProudBoys) είναι πολύ πιθανό μάλιστα να ξυπνήσουν και μακαρθικά αντανακλαστικά μεταξύ των συντηρητικών ψηφοφόρων παγιώνοντας έτσι ακόμη περισσότερο το μέτωπο υπέρ του Τραμπ στις τάξεις τους.

Υπάρχει ωστόσο και μια άλλη κατηγορία ψηφοφόρων που στηρίζει Τραμπ… από απέχθεια και μόνο προς τους Δημοκρατικούς ή υπό τον φόβο όσων θα μπορούσαν ίσως να κομίσουν οι Δημοκρατικοί ως αλλαγές στην καθημερινότητα των πολιτών εάν είχαν το «ελευθέρας». Οι «φίλοι» της οπλοκατοχής (NRA), επί παραδείγματι, «τρέμουν» στη σκέψη ότι ένας Δημοκρατικός πρόεδρος θα μπορούσε να επιβάλει περιορισμούς ή αυστηρότερους ελέγχους επί της κατοχής και χρήσης όπλων στις ΗΠΑ.

Από την άλλη βέβαια, υπάρχουν και επιχειρηματικά συμφέροντα που στηρίζουν τον Τραμπ. Πέρα από το λόμπι της οπλοκατοχής (πίσω από το οποίο βρίσκεται μια ολόκληρη βιομηχανία με τζίρο δισεκατομμυρίων), υπάρχει και το λόμπι των υδρογονανθράκων (των «πετρελαιάδων» με άλλα λόγια) που δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι όλα εκείνα τα φιλοδοξα σχέδια («Green New Deal») που διακινούνται τελευταία από την πλευρά των Δημοκρατικών υπέρ της στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε μοντέλα μηδενικών εκπομπών ρύπων.