Το καθοριστικό ερώτημα για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Στα χαρτιά, όλοι φαίνεται να συμφωνούν: Ο Ντόναλντ Τραμπ δηλώνει ότι θέλει εκεχειρία, η διαπραγματευτική ομάδα του Κιέβου έχει ήδη αποδεχθεί μια πρόταση για εκεχειρία 30 ημερών έπειτα από μαραθώνιες συνομιλίες με τους Αμερικανούς στην Τζέντα και ο Βλαντιμίρ Πούτιν δηλώνει ότι αποδέχεται την ιδέα – με κάποιες «λεπτομέρειες» όμως οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Αλλά οι λεγόμενες «λεπτομέρειες» του Πούτιν είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από απλές διαφοροποιήσεις, και στο τέλος μιας έντονης εβδομάδας διπλωματικών διαπραγματεύσεων σχετικά με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, μια εκεχειρία – πόσο μάλλον μια βιώσιμη ειρήνη – εξακολουθεί να φαντάζει ένα μακρινό ενδεχόμενο.

Ενώ ο Τραμπ έχει δείξει μεγάλη προθυμία να ασκήσει πίεση στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με αποκορύφωμα τη επεισοδιακή συνάντησή τους στον Λευκό Οίκο πριν δύο εβδομάδες, η ικανότητά του – ή η θέλησή του – να αναγκάσει τον Πούτιν να κάνει παραχωρήσεις δεν είναι τόσο σαφής, επισημαίνει ο Guardian.

Στην πραγματικότητα, η μόνη παραχώρηση που απαίτησε δημόσια ο Τραμπ από τον Πούτιν την περασμένη εβδομάδα ήταν να «σώσει τις ζωές χιλιάδων Ουκρανών στρατιωτών» που υποτίθεται ότι είχαν περικυκλωθεί από τον ρωσικό στρατό – μια πολεμική κατάσταση που ανέφερε πρώτος ο Πούτιν, αλλά που ο ουκρανικός στρατός και ανεξάρτητοι στρατιωτικοί αναλυτές δήλωσαν ότι δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Ο Πούτιν, με τη γνωστή του άνεση, συμφώνησε να «εξετάσει» την πρόταση του Τραμπ – αρκεί οι Ουκρανοί στρατιώτες να παραδίδονταν πρώτα.

Όλα αυτά, μαζί με τους επαίνους του Πούτιν προς τον Τραμπ για «όσα κάνει» για τη βελτίωση των σχέσεων Ουάσιγκτον-Μόσχας, δημιούργησαν την αίσθηση ότι ο Ρώσος ηγέτης έχει σημαντική επιρροή στον Αμερικανό πρόεδρο.

«Ο Πούτιν είναι πολύ επικίνδυνος όταν μιλάει απευθείας με τον Τραμπ», δήλωσε ο Ουκρανός πολιτικός αναλυτής Βολοντίμιρ Φεσένκο. «Ξέρει πώς να τον γοητεύει, πώς να του κάνει κομπλιμέντα. Και μπορεί να του πει ότι αυτοί οι πονηροί Ουκρανοί προσπαθούν να τον εξαπατήσουν, και άλλα τέτοια.»

Το καθοριστικό ερώτημα για τις διαπραγματεύσεις και οι “λεπτομέρειες” του Πούτιν

Η χαρακτηριστική απάντηση του Πούτιν «ναι, αλλά» στην πρόταση των ΗΠΑ για εκεχειρία ήταν ουσιαστικά ένα προσεκτικά διατυπωμένο «όχι», σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές του Κρεμλίνου. «Προσπαθούν να μην την απορρίψουν πλήρως, γιατί κάτι τέτοιο θα μπορούσε να χαλάσει τη σχέση με τον Τραμπ και να περιπλέξει την κατάσταση. Οπότε λένε “ναι, συμφωνούμε, αλλά…” Και αυτό το “αλλά” κάνει την εκεχειρία αδύνατη», εξηγεί η πολιτική αναλύτρια Τατιάνα Στανόβαγια.

Η Ρωσία, τονίζει, δεν ενδιαφέρεται για μια εκεχειρία απλώς και μόνο για την παύση των εχθροπραξιών. Οι συνομιλίες έχουν σημασία μόνο εάν μπορούν να οδηγήσουν σε μια τελική διευθέτηση ευνοϊκή για το Κρεμλίνο. «Οι Ρώσοι δεν θέλουν μια εκεχειρία χωρίς όρους – το λένε εδώ και καιρό», λέει η Στανόβαγια.

Σύμφωνα με την ίδια, ο Πούτιν εξακολουθεί να πιστεύει ότι υπάρχει μια «πραγματική Ουκρανία» που λειτουργεί παράλληλα με τον Ζελένσκι και τους άλλους «ριζοσπάστες» στο Κίεβο – και ότι αυτοί οι «πραγματικοί Ουκρανοί» θέλουν καλές σχέσεις με τη Ρωσία. «Δεν το λένε ανοιχτά, αλλά η ιδέα τους είναι ότι, με την Ουκρανία όπως είναι τώρα, με τον Ζελένσκι στην εξουσία, δεν θα υπάρξει συμφωνία. Τίποτα δεν θα γίνει. Η Ουκρανία πρέπει να παραδεχθεί ότι έχει χάσει τον πόλεμο, ότι δεν έχει καμία πιθανότητα να αντιστρέψει τη στρατιωτική κατάσταση, και ότι ο μόνος τρόπος να προχωρήσει είναι να αρχίσει να διαπραγματεύεται τους όρους ειρήνης που θέτει η Μόσχα», υποστηρίζει η αναλύτρια.

Αυτό, φυσικά, απέχει πολύ από αυτό που έχουν στο μυαλό τους το Κίεβο και οι περισσότεροι δυτικοί σύμμαχοί του ως μια βιώσιμη ειρήνη. Οι συζητήσεις που ηγούνται ο Κιρ Στάρμερ και ο Εμανουέλ Μακρόν για τη δημιουργία μιας δυτικής στρατιωτικής δύναμης που θα μπορούσε να επιβάλει μια μελλοντική ειρήνη φαίνεται να απέχουν πολύ από την πραγματικότητα της ρωσικής στάσης.

Το καθοριστικό ερώτημα θα είναι εάν ο Τραμπ είναι διατεθειμένος να πιέσει πραγματικά τη Μόσχα, όταν γίνει σαφές το μέγεθος των «λεπτομερειών» του Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος εξέθεσε τη θέση του στον διαπραγματευτή του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, σε κεκλεισμένων των θυρών συνομιλίες την Πέμπτη στη Μόσχα. Σύμφωνα με μια τακτική που χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια, λέγεται ότι άφησε τον Γουίτκοφ να περιμένει οκτώ ώρες πριν τον δεχτεί. Σε ανάρτησή του στα social media, ο Τραμπ επέμεινε ότι «δεν υπήρξε καμία αναμονή», αποκαλώντας «άρρωστους εκφυλισμένους» όσους ισχυρίστηκαν το αντίθετο.

Ένα θετικό στοιχείο για την Ουκρανία ήταν ότι η σχέση με τις ΗΠΑ φάνηκε να ανακάμπτει μετά το φιάσκο στον Λευκό Οίκο, κατά τις συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία. Εκεί, ο Λευκός Οίκος έστειλε τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας Μάικ Γουόλτζ – δύο από τους πιο παραδοσιακούς παράγοντες εξωτερικής πολιτικής στην κυβέρνηση Τραμπ.

Εάν, παρά τις πιθανότητες, ο Τραμπ καταφέρει να πείσει τον Πούτιν να αποδεχθεί την εκεχειρία των 30 ημερών, η επόμενη συζήτηση θα είναι πώς αυτή μπορεί να μετατραπεί σε μια βιώσιμη ειρήνη. Όπως προειδοποιεί ο Φεσένκο: «Μια εκεχειρία δεν μπορεί να βασίζεται μόνο σε πολιτικές δηλώσεις. Πρέπει να υπάρξει στρατιωτική συμφωνία για την οριοθέτηση των γραμμών επαφής και τον μηχανισμό παρακολούθησης.»