Το πυρηνικό εργοστάσιο της Ουκρανίας που θέλει ο Τραμπ

Την πρόθεση των ΗΠΑ να αναλάβουν τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας εξέφρασε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατά την τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών την Τετάρτη (19/03), όπως έγινε γνωστό από τον Λευκό Οίκο.

Λίγες ώρες αργότερα, ο Ζελένσκι διευκρίνισε ότι κατά την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Τραμπ συζήτησε το ενδεχόμενο να περάσει υπό αμερικανικό έλεγχο μόνο ένας πυρηνικός σταθμός της Ουκρανίας, αυτός στη Ζαπορίζια, ο οποίος έχει καταληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις. Ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι έχει «ξεπεράσει» την ιδέα της απόκτησης των ουκρανικών ορυκτών πόρων στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. «Εστιάζουμε πλέον σε μια μακροπρόθεσμη ειρηνευτική συμφωνία», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, ΚαρολάινΛέβιτ.

«Συζητήσαμε μόνο για έναν σταθμό, ο οποίος τελεί υπό ρωσική κατοχή», είπε ο Ουκρανός πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε σχετικά με την τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό ομόλογό του. Παράλληλα, ο Ζελένσκι δήλωσε μετά την κλήση ότι πιστεύει πως «η διαρκής ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί μέσα στη χρονιά» υπό την ηγεσία του Τραμπ.

Την Τετάρτη ήταν η πρώτη φορά που οι δύο άνδρες μίλησαν από τότε που συναντήθηκαν στο Οβάλ Γραφείο, αν και οι ομάδες τους είχαν έκτοτε συναντηθεί στη Σαουδική Αραβία και είχαν διαπραγματευτεί μια προτεινόμενη 30ήμερη εκεχειρία. Αν και η Ουκρανία και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την πρόταση, ο Πούτιν την απέρριψε κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής του επικοινωνίας με τον Τραμπ την Τρίτη, αναφέρει το BBC.

Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του με τον Τραμπ, ο Ζελένσκι ανέφερε ότι είναι ανοιχτός σε μια μερική εκεχειρία, η οποία θα περιλαμβάνει την παύση επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές, σιδηροδρομικές και λιμενικές εγκαταστάσεις που θα μπορούσε να τεθεί άμεσα σε ισχύ, αλλά προειδοποίησε ότι η Ουκρανία θα απαντήσει εάν η Μόσχα παραβιάσει τους όρους της εκεχειρίας. «Καταλαβαίνω ότι μέχρι να συμφωνήσουμε [με τη Ρωσία], μέχρι να υπάρξει ένα αντίστοιχο έγγραφο ακόμα και για μια μερική εκεχειρία, νομίζω ότι όλα θα συνεχίσουν να εκτοξεύονται», είπε, αναφερόμενος σε drones και πυραύλους.

Σε ανάρτησή του στο Truth Social, ο Τραμπ δήλωσε ότι η κλήση, η οποία όπως είπε διήρκησε περίπου μία ώρα, είχε ως στόχο την ευθυγράμμιση της Ουκρανίας και της Ρωσίας «ως προς τα αιτήματά τους και τις ανάγκες τους», προσθέτοντας ότι οι προσπάθειες για εκεχειρία βρίσκονται σε καλό δρόμο.

Αργότερα, σε πιο λεπτομερή δήλωση, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ανέφερε ότι ο Τραμπ συμφώνησε να βοηθήσει την Ουκρανία να εξασφαλίσει πρόσθετα συστήματα αεράμυνας, ιδίως από την Ευρώπη. Οι δύο ηγέτες «συμφώνησαν να μοιράζονται πληροφορίες στενά μεταξύ των αμυντικών τους επιτελείων καθώς εξελίσσεται η κατάσταση στο πεδίο της μάχης», δήλωσε. Η ανακοίνωση του Ρούμπιο ανέφερε επίσης ότι ο Τραμπ και ο Ζελένσκι συζήτησαν την «ηλεκτροδότηση της Ουκρανίας και τους πυρηνικούς σταθμούς της», με τον Τραμπ να δηλώνει ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση αυτών των σταθμών με την τεχνογνωσία τους στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και των υποδομών κοινής ωφέλειας». «Η αμερικανική ιδιοκτησία αυτών των σταθμών θα ήταν η καλύτερη προστασία για αυτήν την υποδομή και στήριξη της ενεργειακής υποδομής της Ουκρανίας», πρόσθεσε o Ρούμπιο.

Οι εξελίξεις αυτές θα αποτελέσουν ανακούφιση για τον Ζελένσκι, ο οποίος περιέγραψε τη συνομιλία του με τον Τραμπ ως «θετική», «ειλικρινή» και «ιδιαίτερα ουσιαστική» κατά τη διάρκεια διαδικτυακής ενημέρωσης των δημοσιογράφων την Τετάρτη. «Πιστεύουμε ότι μαζί με την Αμερική, με τον Πρόεδρο Τραμπ, και υπό αμερικανική ηγεσία, μπορεί να επιτευχθεί διαρκής ειρήνη εντός του έτους», έγραψε στο X.

Κατά τη διάρκεια της βιντεοκλήσης με δημοσιογράφους, ο Ζελένσκι ανέφερε ότι πιστεύει πως ο Πούτιν δεν θα συμφωνήσει σε πλήρη εκεχειρία όσο τα ουκρανικά στρατεύματα παραμένουν στη δυτική ρωσική περιοχή του Κουρσκ, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση που εξαπέλυσε το Κίεβο στην περιοχή τον Αύγουστο του περασμένου έτους.

Αν και τόσο ο Ζελένσκι όσο και ο Πούτιν έχουν δηλώσει ότι θα συμφωνούσαν να σταματήσουν τις επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές, και οι δύο έχουν έκτοτε κατηγορήσει ο ένας τον άλλον για συνεχιζόμενες επιθέσεις.

Ζαπορίζια: Ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη

Ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια στο Ενερχοντάρ της Ουκρανίας, είναι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός στην Ευρώπη και μεταξύ των 10 μεγαλύτερων στον κόσμο.

Η κατασκευή του σταθμού ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 από τη Σοβιετική Ένωση, κοντά στην πόλη Ενερχοντάρ, στη νότια όχθη της τεχνητής λίμνης Καχόβκα στον ποταμό Δνείπερο, με τους πρώτους πέντε αντιδραστήρες να τίθενται σε λειτουργία μεταξύ 1985 και 1989, και τον έκτο το 1995. ​

Το εργοστάσιο διαθέτει 6 πυρηνικούς αντιδραστήρες ελαφρού ύδατος υπό πίεση VVER-1000 (PWR), ο καθένας με καύσιμο εμπλουτισμένο ουράνιου U235 και παράγει 950 MWe, για συνολική ισχύ εξόδου 5.700 MWe.

Πριν από τον πόλεμο, ο σταθμός παρήγαγε σχεδόν το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας που προέρχεται από πυρηνική ενέργεια και περισσότερο από το ένα πέμπτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στη χώρα. Σήμερα, ο σταθμός είναι αποσυνδεδεμένος από το δίκτυο και έχει υποστεί ζημιές από επιθέσεις με drones και συνεχή βομβαρδισμό. Όλοι οι αντιδραστήρες βρίσκονται πλέον σε κατάσταση απενεργοποίησης, ενώ υπάρχουν ανησυχίες για τη συντήρηση του σταθμού, καθώς εκρήξεις συνεχίζουν να σημειώνονται στην περιοχή, σύμφωνα με την ομάδα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) που βρίσκεται στο πεδίο.

Η Energoatom, η κρατική εταιρεία διαχείρισης των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας, ανέφερε ότι ο σταθμός έχει βιώσει οκτώ γενικές διακοπές ρεύματος και μία μερική διακοπή λειτουργίας από την έναρξη της ρωσικής εισβολής.

Τον Μάρτιο του 2022, ο σταθμός καταλήφθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις, κατά τη διάρκεια της Μάχης του Ενερχοντάρ, και έκτοτε βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους.  Σύμφωνα με τον εξόριστο δήμαρχο της Ενερχοντάρ, Ντμίτρο Όρλοβ, περίπου 1.000 Ρώσοι στρατιώτες είχαν αναπτυχθεί στον χώρο του σταθμού στα τέλη του καλοκαιριού του 2024.

Μία ημέρα μετά τις συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στο Ριάντ στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Αλεξέι Λιχατσόφ, επικεφαλής της ρωσικής κρατικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας Rosatom, δήλωσε ότι η Ρωσία σχεδιάζει να επανεκκινήσει τον σταθμό, αναφέρει το KyivIndependent.

Ο επικεφαλής της Energoatom, Πέτρο Κότιν, δήλωσε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, αυτό είναι αδύνατο καθώς η Ρωσία δεν διαθέτει τις απαραίτητες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ούτε εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ τα πυρηνικά καύσιμα του σταθμού δεν είναι πλέον κατάλληλα για χρήση.

Επιθεωρητές της IAEA βρίσκονται στη ρωσοκρατούμενη εγκατάσταση από το φθινόπωρο του 2022 με σκοπό την παρακολούθηση των κινδύνων και την εξασφάλιση της ασφαλούς λειτουργίας του σταθμού. Σύμφωνα με τους κανονισμούς, το προσωπικό της IAEA πρέπει να εναλλάσσεται κάθε 80 ημέρες. Στις αρχές Μαρτίου, η IAEA πραγματοποίησε για πρώτη φορά την αλλαγή του προσωπικού της μέσω ρωσοκρατούμενων εδαφών, γεγονός που προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Κιέβου.

Ο ΟλεξάντρΧαρτσένκο, γενικός διευθυντής του Κέντρου Έρευνας της Ενεργειακής Βιομηχανίας με έδρα το Κίεβο, εκτιμά ότι αν ο σταθμός παραμείνει υπό ρωσικό έλεγχο σε περίπτωση εκεχειρίας, η Μόσχα αργά ή γρήγορα θα καταφέρει να τον επαναλειτουργήσει, έστω και με δυσκολίες.