Το ραδιενεργό μυστικό κάτω από τον πάγο της Γροιλανδίας

Βαθιά κάτω από τους πάγους της Γροιλανδίας κρύβεται ένα ραδιενεργό μυστικό που θα μπορούσε να αποτελέσει έναν μεγάλο πονοκέφαλο για τον Ντόναλντ Τραμπ, σε περίπτωση που – θεωρητικά – εξαγόραζε την περιοχή όπως διατείνεται πως επιδιώκει.

Η όλη ιδέα για μια ραδιενεργή βάση κάτω από τον πάγο της Γροιλανδίας συνδέεται με το πρόγραμμα Camp Century, ένα αμερικανικό στρατιωτικό πρότζεκτ που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Το Camp Century κατασκευάστηκε από τον στρατό των ΗΠΑ το 1959 κάτω από τον πάγο της Γροιλανδίας, και είχε στόχο την ανάπτυξη μιας μυστικής πυρηνικής βάσης.

Η βάση ήταν εξοπλισμένη με πυρηνικό αντιδραστήρα για την παροχή ενέργειας και αποτελούσε μέρος του φιλόδοξου (και μυστικού) σχεδίου Project Iceworm, που θα επέτρεπε την εγκατάσταση πυρηνικών πυραύλων κάτω από τον πάγο. Το σχέδιο τελικά εγκαταλείφθηκε λόγω της αστάθειας των παγετώνων και των τεχνικών δυσκολιών.

Αν και η βάση εγκαταλείφθηκε τη δεκαετία του 1960, υπάρχουν περιβαλλοντικές ανησυχίες σχετικά με τα κατάλοιπα του πυρηνικού αντιδραστήρα και άλλα τοξικά υλικά που ενδέχεται να παραμένουν παγωμένα στον πάγο. Με την κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των παγετώνων, υπάρχει κίνδυνος αυτά τα απόβλητα να απελευθερωθούν στο περιβάλλον στο άμεσο μέλλον.

Σύμφωνα με το POLITICO αν και οι Αμερικανοί αποσυναρμολόγησαν τον αντιδραστήρα και πήραν μαζί τους τον θάλαμο πυρηνικής αντίδρασης όταν έφυγαν το ’67, άφησαν πίσω τους χιλιάδες τόνους απορριμμάτων και συντριμμιών, συμπεριλαμβανομένων ραδιενεργών υπολειμμάτων, που θάφτηκαν για πάντα κάτω από τους πάγους.

Ωστόσο αυτό το “για πάντα”, δεν είναι πλέον δεδομένο λόγω της κλιματικής κρίσης, που τόσο αμφισβητεί ο ίδιος ο Τραμπ.

Αναλυτικότερα, το Camp Century βρίσκεται σε ένα από τα πιο απομακρυσμένα σημεία της Γης, περίπου 1.500 χιλιόμετρα βόρεια του Nuuk, την πρωτεύουσα της Γροιλανδίας, και έχει γίνει εκ νέου αντικείμενο παγκόσμιας ανησυχίας. Μια μελέτη – ορόσημο που δημοσιεύθηκε το 2016 διαπίστωσε ότι τα υπολείμματα της εγκαταλελειμμένης βάσης θα μπορούσαν να εκτεθούν στην επιφάνεια από το λιώσιμο των πάγων προς το τέλος του 21ου αιώνα . “Η μελέτη μας, υπογραμμίζει ότι το Camp Century έχει πλέον απρόβλεπτη πολιτική σημασία υπό το πρίσμα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής”, έγραφαν τότε οι ερευνητές, όπως αναφέρει το POLITICO.

Η αποκάλυψη προκάλεσε πολιτική θύελλα στη Γροιλανδία. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γροιλανδίας Vittus Qujaukitsoq ζήτησε από τη Δανία να αναλάβει την ευθύνη για τον καθαρισμό των συντριμμιών από τις εγκαταλελειμμένες αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην περιοχή. Η ίδια η Γροιλανδία δεν είχε συναινέσει ποτέ να τις “φιλοξενήσει”. Γροιλανδία και Κοπεγχάγη υπέγραψαν συμφωνία το 2017 για τον καθαρισμό από πυρηνικά υπολείμματα αμερικανικών βάσεων, αλλά το Camp Century δεν συμπεριλήφθηκε στη συμφωνία. Υπάρχουν πολλά μέρη όπου οι Αμερικανοί έχουν αφήσει τόνους “πυρηνικών χωματερών”, όπως δήλωσε στο POLITICO ο Pipaluk Lynge, βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος της Γροιλανδίας και πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής εξωτερικής πολιτικής.

Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει “καμία προσπάθεια” καθαρισμού των ραδιενεργών και τοξικών αποβλήτων του Camp Century, δήλωσε ο William Colgan, καθηγητής παγετολογίας και κλίματος στο Geological Survey of Denmark, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης του 2016.

Camp Century: Μια πραγματική υπόγεια πόλη

Το Camp Century έχει χαρακτηριστεί δικαίως ως μια υπόγεια πόλη, με παρεκκλήσι, κουρείο και κοιτώνες που κάποτε στέγαζαν εκατοντάδες ανθρώπους.

Η βάση περιλάμβανε:

• Παρεκκλήσι για τις θρησκευτικές ανάγκες του προσωπικού.
• Κουρείο για προσωπική περιποίηση.
• Κοιτώνες που μπορούσαν να φιλοξενήσουν περίπου 200 στρατιώτες.
• Κουζίνα και τραπεζαρία για τα γεύματα.
• Επιστημονικά εργαστήρια για την έρευνα στον πάγο.
• Ιατρικό κέντρο για παροχή φροντίδας.
• Πυρηνικό αντιδραστήρα PM-2A, που παρείχε ενέργεια και θέρμανση.

Ωστόσο, ο σκοπός της δεν ήταν μόνο επιστημονικός, αλλά και στρατιωτικός, αφού όπως αναφέραμε το Camp Century αποτέλεσε μέρος του μυστικού σχεδίου Project Iceworm για την ανάπτυξη πυρηνικών πυραύλων κάτω από τον πάγο.

Το 1961, ο θρύλος της τηλεόρασης Walter Cronkite επισκέφτηκε τη στρατιωτική βάση.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους το Camp Century θα μπορούσε να μολύνει το περιβάλλον. Θα μπορούσε το λιώσιμο του πάγου και του χιονιού να μεταφέρει τοξικά απόβλητα – όπως τα 200.000 λίτρα καυσίμου ντίζελ που βρίσκονται κάτω από τον πάγο, στον ωκεανό.

Αν και υπάρχουν διαφορετικές προβλέψεις, μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Οκτώβριο έδειξε ότι ο πλανήτης θα θερμανθεί κατά 2,6 έως 3,1 βαθμούς Κελσίου αυτόν τον αιώνα, χωρίς καμία πιθανότητα περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον στόχο του 1,5 C που συμφωνήθηκε στο Παρίσι το 2015. Κάτι που φέρνει πιο κοντά χρονικά, τους κινδύνους.

Επίσης, ο πυρηνικός αντιδραστήρας PM-2A, που χρησιμοποιήθηκε για την παροχή ενέργειας στη βάση, παρήγαγε ραδιενεργά απόβλητα. Αν αυτά δεν απομακρυνθούν πλήρως ή έχουν παγιδευτεί στον πάγο σε άγνωστα σημεία, η τήξη θα μπορούσε να τα απελευθερώσει στο περιβάλλον. Η ραδιενέργεια μπορεί να ρυπάνει το έδαφος, τους υδάτινους πόρους και τη θαλάσσια ζωή, με επιπτώσεις που μπορεί να εξαπλωθούν ευρύτερα μέσω των θαλάσσιων ρευμάτων.

Πέρα από τη ραδιενέργεια, η βάση περιλάμβανε τοξικές ουσίες όπως:

• Καύσιμα (π.χ., πετρέλαιο και λιπαντικά).
• Χημικά απόβλητα από τις καθημερινές δραστηριότητες.
• Πλαστικά και άλλα ανθεκτικά υλικά, τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή για το περιβάλλον.

Αυτές οι ουσίες, αν διαρρεύσουν, μπορούν να προκαλέσουν μακροχρόνια ρύπανση στον αρκτικό οικοσύστημα.

Η ανάδυση του Camp Century θα μπορούσε τέλος να αναζωπυρώσει συζητήσεις για την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, ειδικά σε σχέση με την αυξανόμενη σημασία της Αρκτικής λόγω των φυσικών πόρων της. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν δημόσιες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με το Camp Century ή τους περιβαλλοντικούς κινδύνους που συνδέονται με αυτό.

Θυμίζουμε πως συζητήσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δανίας σχετικά με τη Γροιλανδία έχουν εντατικοποιηθεί μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Ο Τραμπ, με ανάρτησή του στο Truth Social, χαρακτήρισε την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του νησιού “απόλυτη αναγκαιότητα” για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον που είχε εκφράσει κατά την πρώτη του θητεία.

Σε απάντηση, ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, δήλωσε ότι η Γροιλανδία μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί εάν το επιθυμούν οι κάτοικοί της, αλλά δεν θα γίνει πολιτεία των ΗΠΑ, κάτι που αποτελεί πάγια θέση της Κοπεγχάγης.

Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Μούτε Έγκεντε, δήλωσε πάντως ότι είναι έτοιμος να συνομιλήσει με τον Ντόναλντ Τραμπ, ζητώντας παράλληλα να γίνονται σεβαστές οι φιλοδοξίες ανεξαρτητοποίησης της πατρίδας του.
Συνολικά, οι συζητήσεις βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, με τη Δανία να δείχνει διάθεση για διάλογο σχετικά με τα αμερικανικά συμφέροντα στην Αρκτική, ενώ παράλληλα υπογραμμίζει την αυτονομία της περιοχής.