Τότε ο Αϊλάν, τώρα η Βαλέρια με τον πατέρα της

To ρητό “μια εικόνα, χίλιες λέξεις” είναι ίσως το πιο κοινότυπο και συνάμα αληθινό μότο που συνοδεύει το κοινωνικό ρεπορτάζ στις μέρες μας.

Η φωτογραφία της Julia Le Duc όμως, δεν είναι κοινότυπη και δεν πρέπει να γίνει ένα από τα καρέ που “συνηθίσαμε” πια να βλέπουμε.

Το καρέ απεικόνιζε έναν μετανάστη πατέρα από το Ελ Σαλβαδόρ με την κορούλα του, μόλις 23 μηνών, πνιγμένους στον ποταμό Rio Grande στο Νότιο Τέξας. Είναι ο Óscar Alberto Martínez Ramírez και η Valeria, όπως μετέδωσε η τοπική εφημερίδα La Jornada και το Associated Press.

Το κοριτσάκι, στις τελευταίες στιγμές του, έχει τα χέρια του τυλιγμένα στον λαιμό του πατέρα ο οποίος προσπαθούσε να το προστατεύσει.

Πατέρας και κόρη προσπαθούσαν να περάσουν στην Πολιτεία του Τέξας από τα σύνορα του Μεξικό με τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση, ο πατέρας, ένας 25χρονος μάγειρας, η 21χρονη μητέρα και η μικρή τους κόρη είχαν φτάσει την περασμένη εβδομάδα στην Ματαμόρος αφού είχαν διασχίσει όλο το Μεξικό. Την Κυριακή το απόγευμα η οικογένεια αποφάσισε να προσπαθήσει να περάσει κολυμπώντας στην αμερικανική όχθη του ποταμού Ρίο Μπράβο, συνοδεία ενός φίλου.

Ο πατέρας πήρε στην πλάτη του το παιδί και το έβαλε μέσα στην μπλούζα του για να διασχίσουν τον ποταμό. Όμως τους παρέσυραν τα ισχυρά ρεύματα και πνίγηκαν και οι δύο μπροστά στα μάτια της νεαρής μητέρας, η οποία κατάφερε να επιστρέψει ζωντανή στην μεξικανική όχθη.

Η μεξικανική κυβέρνηση επικρίνεται σφόδρα τις τελευταίες μέρες για την στάση της απέναντι στους μετανάστες.

Στα τέλη του Μαΐου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απείλησε να επιβάλει τελωνειακούς δασμούς σε όλα τα μεξικανικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ, αν το Μεξικό δεν σταματήσει το κύμα των επίδοξων μεταναστών από τις χώρες της κεντρικής Αμερικής. Στις 7 Ιουνίου, οι δύο χώρες κατέληξαν μάλιστα σε συμφωνία με τις ΗΠΑ να δίνουν διορία 48 ωρών στην κυβέρνηση του Μεξικό για να θέσει σε εφαρμογή τα μέντρα.

Το Σαββατοκύριακο, μια άλλη φωτογραφία του γαλλικού πρακτορείου απεικόνιζε δύο γυναίκες και ένα κοριτσάκι να έχουν συλληφθεί από βαριά οπλισμένα μέλη της μεξικανικής Εθνοφρουράς καθώς προσπαθούσαν να διασχίσουν τον Ρίο Μπράβο για να φτάσουν στις ΗΠΑ.

Παρόλα αυτά, οι θάνατοι που έχουν σημειωθεί τα τελευταία 24ωρα αποδίδονται από τις Αρχές των ΗΠΑ στην ακραία ζέστη.

Συνολικά, μέσα σε ένα χρόνο έχουν σημειωθεί 283 θάνατοι στα σύνορα Μεξικό με ΗΠΑ:

Ωστόσο, δεν είναι λίγα τα περιστατικά κατά τα οποία οι διακινητές εγκαταλείπουν μετανάστες σε περιοχές κοντά στον Ρίο Γκράντε με αυτοσχέδιες βάρκες και σχεδίες που συχνά ανατρέπονται. Πράγματα γνωστά σε εμάς, από το Αιγαίο.

Η φωτογραφία εύλογα μας έφερε στο μυαλό τον μικρό Αϊλάν από τη Συρία που έχασε τη ζωή του το 2015 στις ακτές της Τουρκίας.

“Μετά τον χαμό της οικογένειάς μου, οι πολιτικοί είπαν: ‘Ποτέ ξανά!'”, έλεγε ο πατέρας του Αϊλάν, Αμπντουλάχ Κούρντι, ένα χρόνο μετά την τραγωδία. Ο ίδιος έχασε και τον άλλο του γιο, τον πρωτότοκο Γκάλιπ που ήταν τότε πέντε χρονών, αλλά και την 35χρονη σύζυγό του Ρεχάμπ. Όλοι τους πνίγηκαν ανοιχτά των τουρκικών ακτών μετά το ναυάγιο ενός πλεούμενου που είχε υπερφορτωθεί με Σύρους πρόσφυγες που ήθελαν να γλιτώσουν από τον πόλεμο.

“Οι θάνατοι δεν έχουν σταματήσει και κανείς δεν κάνει τίποτα” έλεγε και δυστυχώς, η κραυγή του παραμένει επίκαιρη, γιατί το μεταναστευτικό θα είναι μια παγκόσμια ανοιχτή πληγή όσο θα συνεχίζονται οι πόλεμοι.

Ο πατέρας του μικρού Σύρου πρόσφυγα που έγινε σύμβολο, έλεγε για το επίμαχο καρέ: “κάτι τέτοιο πρέπει να δείχνεται ώστε οι άνθρωποι να βλέπουν καθαρά τι συμβαίνει. Η φρίκη της Συρίας θα πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Και η τραγωδία της εξορίας”.

Οι παραλληλισμοί είναι ξεκάθαροι και υπερεθνικοί. Δείχνουν πως η μετανάστευση, η προσφυγιά, είναι ζητήματα οικουμενικά, δεν χωράνε σε σύνορα, χρώμα και θρησκείες και προκαλούν πάντα το ίδιο αίσθημα σε όσους έχουν κοινωνικές ευαισθησίες.

Ο κίνδυνος είναι να συνηθίσουμε τέτοιες εικόνες. Το διακύβευμα είναι επίσης να σταματήσουμε να δίνουμε καθημερινές μάχες για μια πιο δίκαιη κοινωνία, για το τέλος των πολέμων, για τη στήριξη των αδυνάμων στη θέση των οποίων μπορεί να βρεθούμε (ή βρεθήκαμε) εμείς. Η μετά την τραγωδία θλίψη άλλωστε, ωφελεί μονάχα πρόσκαιρα, όχι ουσιαστικά.

Ποιες είναι οι “κοινές γραμμές” στις δύο περιπτώσεις; Του Αϊλάν και του Oscár με τη Valeria;

Και στις δύο περιπτώσεις, οι Αρχές, Τραμπ και ΕΕ, προσπαθούν να κάνουν “τα πάντα” για να περιορίσουν την είσοδο μεταναστών εντός των συνόρων τους. Ο μεν με τείχη και απειλές προς το Μεξικό, οι δε με φαινομενική χρηματοδότηση των κρατών που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση στα οποία κράτη όμως, την ίδια ώρα πουλάνε όπλα. Και κάπως έτσι, “οι κοινές γραμμές”, είναι οι αδιέξοδες πολιτικές περί μετανάστευσης, τις οποίες οι “καταραμένοι της Γης” θα προσπαθούν να υπερκεράσουν με κάθε κόστος. Ακόμη κι αν ρισκάρουν τις ίδιες τους τις ζωές, για ένα καλύτερο αύριο.

ΥΓ. Το Μεξικό υπό την πίεση των ΗΠΑ έχει δημιουργήσει νέα camp στα σύνορα όπου στοιβάζονται χιλιάδες μετανάστες, ζώντας σε ακραίες συνθήκες διαβίωσης. Οι περισσότεροι, δεν είναι Μεξικανοί. Πολλοί μένουν εκεί επί σειρά εβδομάδων με τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου να είναι υπερβολικά αργές, θυμίζοντας τους εγκλωβισμένους στα ελληνικά νησιά. Η μεταναστευτική πολιτική “μηδενικής ανοχής” αναμένεται να γίνει “σημαία” του Ντόναλντ Τραμπ στην προεκλογική του εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2020. Από την άλλη, οι Δημοκρατικοί ετοιμάζουν “πακέτο” χρηματοδότησης 4,5 εκ. δολαρίων προς το Μεξικό για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης εντός των εδαφών του.