Τουρκία: Έκτακτα μέτρα για να αποτραπεί ακόμα μια οικονομική κρίση

Οι τουρκικές αρχές επιχείρησαν τη Δευτέρα να ανακόψουν τη ραγδαία πτώση του νομίσματος και του χρηματιστηρίου, μετά την πολιτική κρίση που ξέσπασε με τη φυλάκιση πολιτικού αντιπάλου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Εκρέμ Ιμάμογλου, και τις ογκώδεις διαδηλώσεις για έκτη συνεχή ημέρα.

Η τουρκική λίρα κατέγραψε απώλειες σχεδόν 2% έναντι του δολαρίου, ενώ η αγορά κρατικών ομολόγων δέχθηκε ισχυρές πιέσεις με το άνοιγμα των αγορών μετά το Σαββατοκύριακο, προκαλώντας αναταράξεις στις αγορές. Ωστόσο, μέχρι το μεσημέρι, οι έκτακτες παρεμβάσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας (TCMB) και της ρυθμιστικής αρχής του χρηματιστηρίου (SPK) έδειξαν να συγκρατούν προσωρινά τις πιέσεις.

Η λίρα είχε ήδη διολισθήσει σε νέο ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου και του ευρώ την περασμένη εβδομάδα, μετά τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, ο οποίος θεωρείτο ο βασικός αντίπαλος του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του 2028. Η απόφαση προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, που συνεχίστηκαν και τη Δευτέρα, μια ημέρα δηλαδή μετά την απόφαση του δικαστηρίου για την προφυλάκιση του Ιμάμογλου.

Τόσο οι διαδηλώσεις όσο και η αναταραχή στις αγορές θα μπορούσαν να είναι χειρότερες, εκτιμά ο στρατηγικός αναλυτής της Deutsche Bank, Jim Reid.

«Το γεγονός ότι δεν του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για τρομοκρατία σημαίνει πως η κατάσταση δεν είναι τόσο ακραία όσο θα μπορούσε να είναι» υποστήριξε, επισημαίνοντας πως «μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε στον διορισμό επιτρόπου στον Δήμο Κωνσταντινούπολης, αυξάνοντας τον κίνδυνο νέων διαδηλώσεων και αναταραχής».

Ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι μέχρι στιγμής έχουν συλληφθεί περίπου 1.100 διαδηλωτές.

Πολιτική ένταση και οικονομικές ανησυχίες

Τα τελευταία γεγονότα αναζωπυρώνουν τους φόβους -που δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν στις τάξεις των επενδυτών- ότι η Τουρκία οδεύει προς απόλυτο αυταρχισμό, την ώρα που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα επιχειρήσει πιθανότατα να παραμείνει στην εξουσία για ακόμη μια θητεία.

Οι ξένοι επενδυτές και πολλές τουρκικές επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη συνέλθει από το σοκ της επανεκλογής Ερντογάν, η οποία συνοδεύτηκε από μια ανεξέλεγκτη εκτίναξη των δαπανών, οδηγώντας τον πληθωρισμό σε επίπεδα άνω του 80% το 2024. Αντίστοιχα, το κύμα καταστολής μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 είχε προκαλέσει δραματική υποτίμηση της λίρας και μεγάλες απώλειες στις τοπικές αγορές.

Ωστόσο, σε αντίθεση με εκείνες τις περιόδους, αναλυτές εκτιμούν ότι η τουρκική οικονομία σήμερα βρίσκεται σε πιο σταθερή βάση. Ο πληθωρισμός υποχωρεί σταδιακά, η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα ενισχύεται και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών -παραδοσιακά το αδύναμο σημείο της τουρκικής οικονομίας- έχει περιοριστεί κάτω από το 4% του ΑΕΠ τους τελευταίους τρεις μήνες, σύμφωνα με εκτιμήσεις της JPMorgan.

«Η μακροοικονομική κατάσταση δεν απαιτεί μια μεγάλη προσαρμογή της λίρας, ακόμη κι αν οι παράμετροι έχουν αρχίσει να επιδεινώνονται» σημείωσαν αναλυτές σε ενημέρωση προς τους επενδυτές τη Δευτέρα.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσπάθειες των αρχών να διατηρήσουν τη σταθερότητα φαίνεται να αποδίδουν σχετικά γρήγορα. Ήδη από την περασμένη εβδομάδα, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (TCMB) είχε αντιδράσει με μια σειρά μέτρων για να αποτρέψει την πτώση της λίρας, αυξάνοντας μεταξύ άλλων το επιτόκιο έκτακτου δανεισμού στο 46% από 44%. Τη Δευτέρα, ανακοίνωσε ότι θα διενεργήσει δημοπρασία εντόκων γραμματίων 91 ημερών για την απορρόφηση της υπερβάλλουσας ρευστότητας σε λίρες – η πρώτη τέτοια ενέργεια εδώ και δύο δεκαετίες.

Από την πλευρά της, η ρυθμιστική αρχή του χρηματιστηρίου (SPK) επιχείρησε να ανακόψει την πτώση των μετοχών επιβάλλοντας απαγόρευση του short selling την Κυριακή, ενώ παράλληλα διευκόλυνε τις εισηγμένες εταιρείες να προχωρήσουν σε αγορές ιδίων μετοχών. Ο δείκτης BIST 100, που την περασμένη εβδομάδα είχε καταγράψει απώλειες περίπου 15% μετά τη σύλληψη και τις κατηγορίες σε βάρος του Εκρέμ Ιμάμογλου, αντέδρασε με οριακή άνοδο σχεδόν 1% τη Δευτέρα.

Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η κατάσταση παραμένει ρευστή και η οικονομία δύσκολα θα αποφύγει τις συνέπειες. Σύμφωνα με την BNP Paribas, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας πιθανότατα θα διατηρήσει αυστηρότερη νομισματική πολιτική για το υπόλοιπο του έτους, περιορίζοντας τον βαθμό στήριξης που μπορεί να προσφέρει στην οικονομία. Μια πιο αδύναμη λίρα, δε, θα συνεχίσει να ωθεί την τιμή των εισαγωγών υψηλότερα, αφήνοντας τον πληθωρισμό να παραμένει γύρω στο 30% στο τέλος του τρέχοντος έτους.