Νόμοι και θεσμοί έρμαια της ισχύος του Τραμπ

Η συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον αυτοαποκαλούμενο “πιο cool δικτάτορα του κόσμου”, τον πρόεδρο του Ελ  Σαλβαδόρ, Ναγίμπ Μπουκέλε στον Λευκό Οίκο χθες, Δευτέρα μπορεί να πέρασε στα ψιλά, ωστόσο έκρυβε πιο πολλά μηνύματα από όσα θα περίμενε κανείς.

Μόλις τρεις μήνες από την αρχή της δεύτερης θητείας του, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κλιμακώσει τις συγκρούσεις με θεσμούς που αμφισβητούν τις αυταρχικές του τάσεις, μεταξύ αυτών δικαστήρια, πανεπιστήμια και ΜΜΕ, με την κυβέρνηση να προβάλλει την προεδρική εξουσία με έναν ευρύτερο και πιο εμφανή τρόπο από οποιονδήποτε σύγχρονο Λευκό Οίκο. Παράλληλα, η εκτεταμένη ερμηνεία των νόμων και οι αμφισβητήσιμες ερμηνείες των δικαστικών αποφάσεων προκαλούν ανησυχία για τις συνέπειες τους στον κράτος δικαίου, την ελευθερία έκφρασης και το Σύνταγμα.

“Κάτι δεν πάει καλά“, είπε ο Τραμπ στον Μπουκέλε κατά τη διάρκεια της συνάντησή τους στο Οβάλ Γραφείο. “Το φιλελεύθερο κατεστημένο – αλλά δεν κυβερνούν πια αυτή τη χώρα“.

Στον ίδιο άνθρωπο, που η τεράστια δημοτικότητά του βασίζεται σε μια μορφή εκλεγμένης αυταρχικότητας που ο ίδιος ο Τραμπ -ω του θαύματος- θαυμάζει και ο άνθρωπος που έχει αναστείλει τμήματα του Συντάγματος του Σαλβαδόρ και έχει φυλακίσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους χωρίς τη δέουσα διαδικασία σε μια προσπάθεια να καταστείλει την εγκληματικότητα.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους, ο ίδιος ο Μπουκέλε υπονόησε ότι και ο Τραμπ θα μπορούσε να κάνει το ίδιο: “Κύριε Πρόεδρε, έχετε 350 εκατομμύρια ανθρώπους να απελευθερώσετε. Αλλά για να απελευθερώσετε 350 εκατομμύρια ανθρώπους, πρέπει να φυλακίσετε κάποιους. Ξέρετε, έτσι λειτουργεί, σωστά;”.

Οι σκληροπυρηνικές επιδιώξεις του Τραμπ αποκαλύφθηκαν στη συνάντηση μέσα από το πρίσμα της ολοένα και πιο αδίστακτης πολιτικής του για τις απελάσεις, η οποία εγείρει σοβαρά ερωτήματα για φαινόμενα κατάχρησης της διαδικασίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Οι δύο πρόεδροι βρήκαν ευκαιρία να αρνηθούν δημόσια την απελευθέρωση ενός μετανάστη χωρίς έγγραφα, ο οποίος είχε συλληφθεί στο Μέριλαντ και απελάθηκε σε μια διαβόητη φυλακή στη γενέτειρά του, το Ελ Σαλβαδόρ, χωρίς δικαστική ακρόαση και παρά την εντολή δικαστή ότι δεν πρέπει να σταλεί πίσω στη χώρα.

Την ίδια στιγμή, ο Λευκός Οίκος αρνείται να υλοποιήσει την εντολή άλλου δικαστή να επιστρέψει ο Κίλμαρ Αρμάντο Αμπρέγκο Γκαρσία στις ΗΠΑ και βαδίζει σε μια λεπτή γραμμή σχετικά με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που απαιτεί την επιστροφή του. Υποστηρίζει ότι ο Αμπρέγκο Γκαρσία είναι μέλος συμμορίας και τρομοκράτης, χωρίς ωστόσο να προσκομίζει δημόσια αποδεικτικά στοιχεία. Επίσης, ισχυρίζεται ότι τα αμερικανικά δικαστήρια δεν έχουν δικαιοδοσία, καθώς η τύχη του Αμπρέγκο Γκαρσία συνδέεται με την εξουσία του Τραμπ να καθορίζει την εξωτερική πολιτική.

Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε με ψήφους 9-0 την περασμένη εβδομάδα ότι η κυβέρνηση πρέπει να “διευκολύνει” την επιστροφή του Αμπρέγκο Γκαρσία, μετά την παραδοχή ότι τον απελασε κατά λάθος. Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος χρησιμοποιεί μάλλον ασαφή γλώσσα -ίσως λόγω μιας προσπάθειας για ενότητα ή της επιθυμίας να αποφύγει μια άμεση συνταγματική αναμέτρηση- ισχυριζόμενος ότι οι δικαστές ενέκριναν τη θέση του, αντί να την αποδοκιμάσουν.

“Νομίζω ότι το Ανώτατο Δικαστήριο είναι εν μέρει υπεύθυνο επειδή έπαιξε με τις λέξεις”, δήλωσε η συνταξιούχος δικαστής Σίρα Σχάιντλιν στο CNN τη Δευτέρα. Ωστόσο, η Σχάιντλιν προειδοποίησε ότι η κυβέρνηση εισέρχεται σε επικίνδυνο έδαφος. “Αυτό που έχουμε εδώ είναι μια περιφρόνηση της εντολής του Ανώτατου Δικαστηρίου. Το Ανώτατο Δικαστήριο είπε να διευκολυνθεί η επιστροφή του και να επιταχυνθεί η διαδικασία“.

Όλα δείχνουν όμως πως ο Τραμπ σχεδιάζει να πάει ακόμα παραπέρα και να αμφισβητήσει ακόμη πιο κατάφωρα τον νόμο. Όπως αναφέρει το CNN, πρότεινε ότι το σχέδιό του για την απέλαση όσων θεωρεί ότι είναι μέλη συμμοριών και τρομοκράτες σε σκληρές φυλακές του Ελ Σαλβαδόρ, θα μπορούσε να επεκταθεί.

“Θα ήθελα να προχωρήσω ένα βήμα παραπέρα, εννοώ… Δεν ξέρω ποιους νόμους έχουμε. Πάντα πρέπει να υπακούμε στους νόμους”, δήλωσε ο Τραμπ, απευθυνόμενος στην Γενική Εισαγγελέα Πάμ Μπόντι. “Αλλά έχουμε επίσης και τους ντόπιους εγκληματίες που σπρώχνουν ανθρώπους στις υπόγειες γραμμές, που χτυπούν ηλικιωμένες κυρίες στο πίσω μέρος του κεφαλιού με μπαστούνι του μπέιζμπολ όταν δεν τις κοιτάνε, που είναι απόλυτα τέρατα. Θα ήθελα να τους συμπεριλάβω στην ομάδα αυτών των ανθρώπων – για να τους βγάλουμε από τη χώρα”.

Η ιδέα ότι η κυβέρνηση θα αγνοήσει τις συνταγματικές προστασίες που ισχύουν για όλους τους Αμερικανούς, ακόμη και για τους φυλακισμένους, και θα τους απελάσει σε σκληρές φυλακές στο εξωτερικό, μπορεί να προκαλέσει δυσπιστία. Ωστόσο, τα λόγια του Τραμπ έρχονται σε μια περίοδο που επικρατεί η ατμόσφαιρα αυξανόμενου αυταρχισμού γύρω από τον Λευκό Οίκο του και με φανερή αποφασιστικότητα να απορρίψει τους συνταγματικούς περιορισμούς στη συμπεριφορά του.

Η ελίτ της νομικής και της εκπαίδευσης στο στόχαστρο του Τραμπ

Αν νομίζατε ότι ο Τραμπ θέλει μόνο να αποφασίζει ποιοι θα απελαύνονται, βάσει των δικών του κριτηρίων και όχι σύμφωνα με δικαστικές αποφάσεις, τότε πλανάσθε πλάνην οικτρά.

Οι κινήσεις εξουσίας του Λευκού Οίκου υποδηλώνουν ότι ο Τραμπ θέλει επίσης να επηρεάσει σημαντικά τις υποθέσεις των μεγάλων δικηγορικών γραφείων, το περιεχόμενο που διδάσκεται στα κορυφαία πανεπιστήμια, αλλά και τις ειδήσεις που βλέπουν οι Αμερικανοί στην τηλεόραση.

Αυτά είναι κλασικά κεφάλαια από τα εγχειρίδια των αυταρχικών ηγετών, όπως ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν, άλλος ένας αγαπημένος ήρωας του Τραμπ, ο οποίος εδραίωσε την εξουσία του περιορίζοντας την ανεξαρτησία του νόμου, των μέσων ενημέρωσης και της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με το CNN, ο Τραμπ έχει αυξήσει την πίεση στις κορυφαίες δικηγορικές εταιρείες που ανέλαβαν υποθέσεις ή απασχολούν δικηγόρους τους οποίους θεωρεί εχθρικούς προς τα πολιτικά του συμφέροντα, εξασφαλίζοντας συμφωνίες για εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια “pro bono” για υποθέσεις που θα καθοριστούν αργότερα.

Ο Λευκός Οίκος έχει επίσης απειλήσει πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα με περικοπές χρηματοδότησης, εάν δεν προβούν σε αλλαγές στην πολιτική των σχολών τους και ακόμη και στο περιεχόμενο των μαθημάτων που διδάσκονται, ενώ την Κυριακή απαίτησε την τιμωρία της εκπομπής “60 Minutes” του CBS και κάλεσε τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών να ανακαλέσει την άδεια του δικτύου.

Ένας πρόεδρος που έκανε προεκλογική εκστρατεία για τη δεύτερη θητεία του υποσχόμενος να εξαλείψει τη χρήση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, την περασμένη εβδομάδα χρησιμοποίησε την εξουσία του για να διατάξει έρευνες σε βάρος δύο επικριτών, του Κρις Κρεμπς και του Μάιλς Τέιλορ, οι οποίοι υπηρέτησαν στην πρώτη κυβέρνησή του. Από την άλλη, οι μονομερείς αποφάσεις του Ίλον Μασκ για την απόλυση υπαλλήλων και τον τεμαχισμό της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης κυβερνητικών οργανισμών που έχει ήδη απονεμηθεί από το Κογκρέσο φαίνεται ότι έχουν σχεδιαστεί για να ξεπεράσουν την ικανότητα των δικαστηρίων να αξιολογήσουν τη νομιμότητά τους.

Ο Υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, εν  τω μεταξύ, ασκεί τεράστια εξουσία για να ακυρώσει τις βίζες εκατοντάδων ξένων φοιτητών, μερικοί από τους οποίους συμμετείχαν σε διαδηλώσεις κατά του Ισραήλ. Υποστηρίζει ότι οι δραστηριότητές τους βλάπτουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ – ένα σαρωτικό σκεπτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να περιορίσει σχεδόν κάθε ομιλία. Πολλοί ξένοι φοιτητές μεταφέρθηκαν χωρίς καμία εξήγηση σε κέντρα κράτησης για μετανάστες εκατοντάδες μίλια μακριά ή αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα. Χθες, Δευτέρα, ο Παλαιστίνιος φοιτητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Μοχσέν Μαχτάουι πήγε σε γραφείο μετανάστευσης στο Βερμόντ, με την ελπίδα να ξεκινήσει το τελευταίο βήμα για να γίνει Αμερικανός πολίτης, αντ’ αυτού όμως συνελήφθη και κατέληξε με χειροπέδες, σύμφωνα με τον δικηγόρο του που μίλησε στο CNN.

Η πελατειακή σχέση που συχνά πλήττει τα σκληρά καθεστώτα που καταστέλλουν τις δημοκρατικές ελευθερίες φαίνεται να εδραιώνεται και στην Ουάσινγκτον. Ο Τραμπ, για παράδειγμα, άφησε να εννοηθεί ότι είναι ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις με κορυφαίους διευθύνοντες συμβούλους για εξαιρέσεις από τους δασμούς του, οι οποίοι έχουν αναστατώσει τις αμερικανικές και παγκόσμιες οικονομίες.

Ο Τραμπ κέρδισε τη δεύτερη θητεία του εν μέρει με την υπόσχεση στους υποστηρικτές του να καταστρέψει την ελίτ του κατεστημένου, το οποίο ισχυρίζεται ότι περιφρονεί πολλούς Αμερικανούς και είναι “μολυσμένο” από ακραίες φιλελεύθερες αξίες σχετικά με τη φυλή και το φύλο. Αυτή η στάση είναι δημοφιλής μεταξύ πολλών ψηφοφόρων – ιδιαίτερα στη βάση του Τραμπ, για την οποία φαίνεται κυρίως να κυβερνά. Μια πολιτιστική επίθεση στους θεσμούς που θεωρούνται ότι κυριαρχούνται από τις ελίτ λειτουργεί επίσης ως ένας χρήσιμος αντιπερισπασμός από το χάος του εμπορικού πολέμου του και την αποτυχία μέχρι στιγμής να επιτύχει τον τερματισμό πολέμου στην Ουκρανία. ειρηνικής του πρωτοβουλίας στην Ουκρανία.

Η ακραία ρητορική του Τραμπ και η προφανής πεποίθησή του ότι διαθέτει απεριόριστη εξουσία – ενισχυμένη από μία απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου σχετικά με την προεδρική ασυλία – έχουν κάνει από καιρό τους επικριτές του να προειδοποιούν, μερικές φορές με υπερβολικά κινδυνολογικούς όρους, ότι πρόκειται για έναν δικτάτορα εν αναμονή. Ωστόσο, η άρνησή του να αποδεχτεί το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020 και οι νέες του προσπάθειες να υπονομεύσει την κυβερνητική υπευθυνότητα, τις νομικές διαδικασίες και ακόμη και την ελευθερία έκφρασης, συσσωρεύονται.