Βασίλισσα Ελισάβετ: Η ΜI5 της απέκρυπτε επί εννιά χρόνια την ύπαρξη κατασκόπου στο παλάτι

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της MI5, της εσωτερικής υπηρεσίας πληροφοριών και ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου, που αποκαλύπτουν πως η βασίλισσα Ελισάβετ δεν ενημερώθηκε για κατάσκοπο που υπήρχε στο παλάτι επί εννέα χρόνια.

Η βασίλισσα Ελισάβετ δεν είχε πληροφορηθεί για σχεδόν δέκα χρόνια ότι ο Άντονι Μπλαντ, υπεύθυνος για τη συλλογή έργων τέχνης της βασίλισσας, είχε ομολογήσει ότι ήταν διπλός πράκτορας της Σοβιετικής Ένωσης, σύμφωνα με τον Guardian. Τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία της MI5 δείχνουν ότι η βασίλισσα ενημερώθηκε το 1973, παρόλο που ο Μπλαντ είχε ομολογήσει το 1964.

Μόνο όταν υπήρξαν ανησυχίες για την υγεία του Μπλαντ και την πιθανή αρνητική δημοσιότητα μετά τον θάνατό του, η κυβέρνηση του Έντουαρντ Χιθ ζήτησε από τον ιδιωτικό γραμματέα της βασίλισσας, Μάρτιν Τσάρτερις, να την ενημερώσει πλήρως.

Τα αρχεία δείχνουν ότι ο Μπλαντ, αν και ομολόγησε, παρέμεινε στη θέση του και μάλιστα έλαβε τίτλο ιππότη. Ο Τσάρτερις ανέφερε ότι η βασίλισσα δεν είχε καλή άποψη για τον Μπλαντ και σπάνια τον έβλεπε.

Τα έγγραφα αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για τη σύλληψη του Μπλαντ από την MI5 το 1964, με αντάλλαγμα την αμνηστία από τη δίωξη. Κατά την ανάκριση, ο Μπλαντ φάνηκε να είναι βαθιά νευρικός και συντετριμμένος καθώς περιέγραφε τον ρόλο του ως μέλος του δικτύου κατασκοπείας Cambridge Five.

Ποιος ήταν ο Άντονι Μπλαντ

Ο Μπλαντ, που πέθανε το 1983, ήταν ένας από τους πέντε κατασκόπους του δικτύου Cambridge Five, οι οποίοι στρατολογήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1930 και κατέλαβαν σημαντικές θέσεις στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και την κυβέρνηση.

Ο πράκτορας της MI5, Άρθουρ Μάρτιν, περιέγραψε με ζωντανές λεπτομέρειες την αντιπαράθεσή του με τον Άντονι Μπλαντ στο διαμέρισμά του πάνω από το Courtauld Institute, στις 23 Απριλίου 1964, χρησιμοποιώντας ως μαρτυρία την κατάθεση του Μάικλ Στρέιτ, ενός Αμερικανού που ο Μπλαντ είχε στρατολογήσει στο Κέιμπριτζ. Η MI5 υποπτευόταν τον Μπλαντ και τον είχε ανακρίνει 11 φορές από τις αποστασίες του Μπέρτζες και του Μακλέιν στη Ρωσία το 1951.

Το «δεξί μάγουλο του Μπλαντ έτρεμε έντονα» καθώς απέρριπτε την κατάθεση του Στρέιτ ως «καθαρή φαντασία». Ο Μάρτιν προσέφερε στον Μπλαντ ασυλία από δίωξη. Μετά από λίγη σιωπή, «ο Μπλαντ απάντησε: ‘Δώστε μου πέντε λεπτά να παλέψω με τη συνείδησή μου’», έγραψε ο Μάρτιν. «Βγήκε από το δωμάτιο, έφτιαξε ένα ποτό, επέστρεψε και στάθηκε στο ψηλό παράθυρο κοιτάζοντας προς την Portman Square. Του άφησα αρκετά λεπτά σιωπής και μετά τον παρακάλεσα ξανά να τα βγάλει όλα από μέσα του. Επέστρεψε στην καρέκλα του και είπε την ιστορία του».

Καθώς η ομολογία του ξετυλιγόταν, η νευρικότητα του Μπλαντ ήταν εμφανής: «Κάθε ερώτηση ακολουθούνταν από μια μεγάλη παύση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Μπλαντ φαινόταν να συζητά με τον εαυτό του πώς να απαντήσει». Στο τέλος, «φαινόταν πραγματικά συντετριμμένος», έγραψε ο Μάρτιν. Ο Μπλαντ εξέφρασε την «βαθιά του ανακούφιση».

Σε πολλές συνεντεύξεις, ο Μπλαντ περιέγραψε πώς ο Μπέρτζες, που εργαζόταν στη βρετανική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον μαζί με τον Φίλμπι, επέστρεψε ξαφνικά στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1951 για να προειδοποιήσει τον Μακλέιν, ο οποίος εργαζόταν στο Υπουργείο Εξωτερικών, ότι κινδύνευε να εκτεθεί και έπρεπε να φύγει για τη Ρωσία.

Ο Μπέρτζες, γνωστός για τον αλκοολισμό του, βρισκόταν σε «φρικτή κατάσταση», «συμπεριφερόταν απαράδεκτα», σύμφωνα με τον Μπλαντ, λέγοντας ότι οι Ρώσοι τού είχαν πει: «Πρέπει να φύγω κι εγώ». Ο Μπλαντ αμφέβαλε για αυτό, καθώς θα μπορούσε να εκθέσει τόσο τον Φίλμπι όσο και τον ίδιο. Αυτό δεν ήταν το σχέδιο, είπε. Αν ο Μπέρτζες έφευγε επίσης, «όλα θα αποκαλύπτονταν». Ο Μπλαντ πίστευε ότι ο Μπέρτζες έπεισε τον Ρώσο σύνδεσμό του, «Πίτερ» – τον Γιούρι Μόντιν – να του επιτρέψει να φύγει, επειδή ήξερε ότι «η ζωή του στην Αγγλία είχε τελειώσει».

Όταν ήρθε να τον αποχαιρετήσει, ο Μπέρτζες ήταν «σε κατάσταση απόλυτης κατάρρευσης και έπαιρνε, ω, όλα τα λάθος είδη ναρκωτικών μαζί με πολύ ποτό», είπε ο Μπλαντ.

Στη συνέχεια, ο Μπλαντ βρέθηκε «σε άμεση επαφή» με τον σύνδεσμο του Μπέρτζες. Είπε ότι συνάντησε τον «Πίτερ» μόνο δύο φορές, αφού του δόθηκαν οδηγίες να βρει έναν «λευκό σταυρό από κιμωλία» σε ένα συγκεκριμένο μέρος, κάτι που πήγε στραβά επειδή «κάτι που έμοιαζε με λευκό σταυρό από κιμωλία, δεν ήταν».

Ο Μπλαντ είπε ότι όταν συναντήθηκαν, ο «Πίτερ» τού είπε: «Πρέπει να φύγεις κι εσύ». Ο «Πίτερ» τού έδωσε «πακέτα με δολάρια και χαρτονομίσματα λιρών» και «απόλυτα τρελές οδηγίες» να πάει στο Παρίσι, στη συνέχεια στο Ελσίνκι και μετά στη Ρωσία.

«Ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι δεν είχα καμία πρόθεση να φύγω, έγινε απόλυτα σαφές σε εμένα ότι απλώς δεν είχαν κάνει καμία απολύτως προετοιμασία», είπε ο Μπλαντ στον Μάρτιν. Θυμόταν ότι ένιωσε «ελαφρώς έκπληκτος» από το ότι ο σύνδεσμος «δεν ήταν πιο βίαιος» όταν αρνήθηκε να φύγει.

Τα αρχεία δημοσιεύονται πριν από την άνοιξη, όταν θα ανοίξει έκθεση με επίκεντρο το έργο της MI5 στα Εθνικά Αρχεία στο Κιου, νοτιοδυτικά του Λονδίνου. Στην έκθεση θα περιλαμβάνεται μια ζωντανή αναφορά της ανάκρισης του Μπλαντ και μια αφήγηση από πρώτο χέρι για την ομολογία του Φίλμπι το 1963.