Βουλγαρία: Ζητά τη βοήθεια των ΗΠΑ για να ξεφύγει από την επιρροή της Ρωσίας στα πυρηνικά

Η Ρωσία χάνει τον έλεγχο του ηλεκτρικού δικτύου της Βουλγαρίας από την τελευταία χώρα που θέλει να δει στην κερδοφόρα ενεργειακή αγορά της Ευρώπης: τις ΗΠΑ.

Η Βουλγαρία, η οποία κατασκεύασε τον μοναδικό πυρηνικό σταθμό της με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης πριν από σχεδόν 60 χρόνια, περιμένει τώρα νέες ράβδους καυσίμου αμερικανικής ανάπτυξης, οι οποίες ελπίζει ότι θα την καταστήσουν μεταξύ των πρώτων πρώην χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας που θα τερματίσουν την επί δεκαετίες εξάρτησή της από τη Ρωσία.

Σε δήλωσή του την περασμένη εβδομάδα, ο Tsanko Bachiiski, ο πρόεδρος της Βουλγαρικής Υπηρεσίας Ρύθμισης Πυρηνικών Θεμάτων, δήλωσε, σύμφωνα με το POLITICO ότι τα καύσιμα, που κατασκευάζονται από την αμερικανική εταιρεία Westinghouse, πρόκειται να αποσταλούν από τη Σουηδία τον επόμενο μήνα και θα μπορούσαν να φορτωθούν στη μονάδα πέντε του πυρηνικού σταθμού Κοζλοντούι ήδη από τον Μάιο.

Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί ένα συμβολικό βήμα για τη Βουλγαρία, η οποία διατηρεί εδώ και καιρό στενούς δεσμούς με τη Ρωσία σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Θα μπορούσε επίσης να σημαίνει απώλεια εσόδων για τη Μόσχα, η οποία στηρίζεται εν μέρει στο εμπόριο πυρηνικών καυσίμων αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για να χρηματοδοτήσει δύο και πλέον χρόνια πολέμου στην Ουκρανία.

“Πρόκειται για μια σημαντική αλλαγή πολιτικής – για δεκαετίες η Βουλγαρία ήταν κλειδωμένη σε μακροχρόνιες συμβάσεις για την εισαγωγή ρωσικών πυρηνικών καυσίμων”, δήλωσε ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, διευθυντής του προγράμματος για την ενέργεια και το κλίμα στο Κέντρο για τη Μελέτη της Δημοκρατίας.

Η Βουλγαρία έχει, επίσης, “φιλορωσικά δίκτυα ολιγαρχών” που επί χρόνια υποστήριζαν ότι τα πυρηνικά σχέδια της χώρας θα μπορούσαν να λειτουργήσουν μόνο με ρωσικά καύσιμα, πρόσθεσε ο Βλαντιμίροφ.

Αυτές οι προειδοποιήσεις, είπε ο Βλαντιμίροφ, “αποδείχθηκαν υπερβολικές”. Οι βουλγαρικές ρυθμιστικές αρχές λένε ότι δεν αναμένουν σημαντικά προβλήματα κατά τη μετάβαση από τα ρωσικά στα αμερικανικά πυρηνικά φυσίγγια. Παρόλα αυτά, το βήμα αυτό είναι μόνο το πρώτο από μια σειρά κινήσεων που θα “σπάσουν” τον έλεγχο της Μόσχας πάνω στην ενεργειακή ασφάλεια της Βουλγαρίας.

Ένα δύσκολο εγχείρημα, όχι μόνο για τη Βουλγαρία

Η Βουλγαρία δεν είναι η μόνη που εξαρτάται από τη Ρωσία για πυρηνικά καύσιμα. Η Τσεχική Δημοκρατία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Φινλανδία έχουν διατηρήσει τις εισαγωγές ρωσικών πυρηνικών καυσίμων από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ακόμη και εν μέσω προσπαθειών να απεξαρτηθούν από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Μόσχας.

Σύμφωνα με μια νέα ανάλυση της δεξαμενής σκέψης Bellona, οι χώρες της ΕΕ ουσιαστικά διπλασίασαν τις αγορές ρωσικών πυρηνικών καυσίμων πέρυσι, καταβάλλοντας συνολικά 686 εκατ. ευρώ, έναντι 280 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος. Ο στόλος των 19 αντιδραστήρων νερού σοβιετικής σχεδίασης, γνωστών με το ρωσικό ακρωνύμιο VVER, που κατασκευάστηκαν σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη τον περασμένο αιώνα, ήταν αυτό που προκάλεσε τέτοια ζήτηση.

Αλλά η Westinghouse, η αμερικανική εταιρεία, θα βοηθήσει σύντομα να τροφοδοτηθεί με καύσιμα ο σταθμός VVER της Βουλγαρίας στο Κοζλοντούι – μια στιγμή καμπής στις προσπάθειες των ΗΠΑ να καλύψουν τις ανάγκες της Ευρώπης σε πυρηνική ενέργεια. Συν τοις άλλοις, η Westinghouse εργάζεται επίσης στη Βουλγαρία για την κατασκευή δύο νέων αντιδραστήρων με κόστος περίπου 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ενώ η εταιρεία αρνήθηκε να προχωρήσει σε σχετικό σχόλιο, ο Tarik Choho, ο πρόεδρος για τα πυρηνικά καύσιμα, δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι είναι “υπερήφανος που υποστηρίζει τη Βουλγαρία στην πορεία της προς την εξασφάλιση της διαφοροποίησης και της ενεργειακής ασφάλειας”.

Οι αμερικανικές εταιρείες εργάζονται ξεχωριστά στην πατρίδα τους για να επαναλειτουργήσουν τα ορυχεία ουρανίου που είχαν κλείσει προηγουμένως λόγω της μειωμένης ζήτησης, προσβλέποντας σε μια αναζωπύρωση των πυρηνικών ευκαιριών. Οι αγορές έχουν ανταποκριθεί, με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης ουρανίου να έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Ουγγαρία, η ευρωπαϊκή εξαίρεση

Η ΕΕ έχει μια σημαντική εξαίρεση όσον αφορά τη ρωσική πυρηνική ενέργεια: την Ουγγαρία.

Ενώ οι γείτονές της παλεύουν να διακόψουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία, η Ουγγαρία εμβαθύνει ενεργά την εξάρτησή της από τη Μόσχα. Η ρωσική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom εργάζεται για την επέκταση του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας Paks II της Ουγγαρίας, με την κατασκευή του να αναμένεται να ξεκινήσει το 2025. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος έχει επανειλημμένα αψηφήσει τις δυτικές πιέσεις και έχει διατηρήσει φιλικές σχέσεις με το Κρεμλίνο, έχει ορκιστεί να ασκήσει βέτο σε οποιεσδήποτε κυρώσεις κατά του μη στρατιωτικού πυρηνικού τομέα της Ρωσίας.

Τον Νοέμβριο, ο αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας, Farid Safarov, δήλωσε στο POLITICO ότι η προσέγγιση της Βουδαπέστης υπονομεύει την ασφάλεια της Ευρώπης.

“Η ρωσική ιμπεριαλιστική επιθυμία πιθανότατα θα εξαπλωθεί έξω από τα όρια της Ουκρανίας και ως εκ τούτου η Ουγγαρία μπορεί δυνητικά να είναι το επόμενο θύμα της ρωσικής επιθετικότητας”, δήλωσε.

Ο έλεγχος σχετικά με τον ρόλο της Ρωσίας στη βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας έχει αυξηθεί μόνο παράλληλα με τις ανησυχίες σχετικά με την κατοχή του πυρηνικού σταθμού της Ουκρανίας στη Ζαπορίζια, του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ευρώπης.

Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν τον έλεγχο της τοποθεσίας εδώ και σχεδόν δύο χρόνια, κρατώντας ουσιαστικά το προσωπικό της ως αιχμάλωτους και τοποθετώντας εκεί στρατιωτικό υλικό, καθώς μαίνονται μάχες σε κοντινή απόσταση. Από την πλευρά του, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για καταστροφή σε περίπτωση επιδείνωσης της κατάστασης.